DSC04558 (4)

52 narrttW 2. Teorie rozwoju w ciągu życie

Podczas myśiema ptzedoperacyjnego (wiek 2-7) dziecko wykazuje wzrost zdolności językowych, a jego pojęcia stają się bardziej szczegółowe. Dzieci są w dużej mierzą egocentryczne i postrzegają świat z własnej perspektywy, łch myślenie ma charakter impulsywny, a odróżnianie przez nie obiektów odbywa się na podstawie najłatwiejszych do zauważenia cech ich wyglądu. Pod koniec tego stadium w coraz większym stopniu świat jest odzwierciedlany poprzez użycie wyobrażeń umysłowych.

W czasie nabywania operacji konkretnych (wiek 7-11) dzieci stają się zdolne do opanowania pojęcia stałości. Rozumieją one teraz, że dany obiekt może zachowam swoją ilość, ciężar lub masę wówczas, gdy zostaje rozlany do różniącyęti-.eię wielkością pojemników, umieszczony w innej niż dotychczas pozycji lub gdy zostanie mu nadany odmienny kształt. Pojawia się wówczas zdolność do uwzględniania punktów widzenia innych osób. klasyfikowania obiektów i porządkowania ich w serie według określonego kryterium (takiego jak wielkość) oraz do rozumienia pojęć odnoszących się do stosunków pomiędzy obiektami (A jest większe od B). Pomimo to istotnym ograniczeniem tego stadium jest niezdolność dziecka do rozwiązywania problemów o charakterze abstrakcyjnym.

Operacje formalne (wifek 11-15) nazywane czasem myśleniem formalnym stanowią ostatnie stadium w teorii Piageta. Możliwe staje się teraz myślenie abstrakcyjne i pojawiają się naukowe strategie rozwiązywania problemów. Dostrzeżenie, danego problemu powoduje sformułowanie hipotezy i kilku możliwych sposobów jego rozwiązań. Operacjom formalnym towarzyszą zaawansowane zdolności logicznego^ myślenia i rozumowania. Takie zdolności myślowe zwiastują rezygnację z operacji, umysłowych charakterystycznych dla dzieciństwa i stopniowe wyłanianie się dojrzałego! myślenia dorosłych.

Podsumowując, można zauważyć, że teoria Piageta podobnie jak Freuda ma podstawy biologiczne, które są widoczne w wyjaśnianiu rozwoju poznawczego. Oparta na epigenezie (porównanie teorii epigenetycznych Piageta, Freuda i Eriksona prezentuje tabela 2-5) Piagetowska teoria stadiów rozwoju poznawczego związanych z wiekiem kładzie silny nacisk na genetykę. Piaget jest jednak interakcjonistą w tym sensie, iż podkreśla sposób, w jaki środowisko dostarcza pożywki dia myśli. Według jego teorii człowiek odgrywa aktywną rolę w procesie uczenia się.

TEORIA PRZETWARZANIA INFORMACJI Innym wyjaśnieniem poznania jest teoria przetwarzania informacji, która tłumaczy, w jaki sposób iudzie nabywają, przechowują i wydobywają informacje. W myśl tej teorii, proces przetwarzania informacji przez człowieka jest podobny pod wieloma względami do działania komputera. Oczywiście, umysł ludzki jest bardziej złożony niż komputer. Dotyczy to zwłaszcza procesów o charakterze myślenia twórczego i refleksyjnego. Pomimo to wielu badaczy (Kłahr, 1989; Kuhn, 1989; Kuhn, Amsel i 0’Loughlin, 1988) uważało, że analizując poznanie przy użyciu modelu komputerowego można osiągnąć większe zrozumienia przebiegu niektórych procesów umysłowych.

Teoria przetwarzania informacji wyjaśnia poznanie, proponują© sekwencję zdarzeń „krok po kroku". Po pierwsze, musimy uznać, że narządy zmysłów są bombardowane przez pokaźną ilość bodźców. Pomimo to jesteśmy selektywni w tym, jaki rodzaj informacji przetwarzamy, a jaki odrzucamy. Tak naprawdę procesy percepcyjne mogą modyfikować odbiór rzeczywistości (na przykład kilku naocznych świadków może „widzieć" to samo zdarzenie, ale każdy z nich może je interpretować w odmienny sposób), informacja pozostaje przez ułamek sekundy w narządzie zmysłów (rejestr sensoryczny), zanim zostanie przestana do mózgu w celu dalszego przetwarzania.

Wydaje się. że w mózgu funkcjonują co najmniej dwa dodatkowe rodzaje pamięci. Pierwsza z nich jest określana jako pamięć krótkotrwała albo robocza. Jeśli dana, docierająca do niej informacja nie będzie odświeżana poprzez wielokrotne po-