DSC04560 (4)

54 Rozdział 2. Taorta rozwoju w ciągu tycia

wtarzahie^IS, to po około dwudziestu sekundach informacja ta ulegnie zanikowi. ' Materia}, który nie jest utrwalany, jest na ogół zapominany, ale powtarzany materiał jeet przesyłany do naszego systemu magazynowania pamięci długotrwałej, skąd może na życzenie zostać wydobyty. (Aby zdobyć więcej informacji na temat dynamiki pamięta patrz rozdziały 5,. 10. i 11.). Teona przetwarzania informacji właśnie w formie takiej, sekwencji prezentuje operacje umysłowe niezbędne do odbierania, postrzegania, pamiętania i użytkowania informacji.

KRYTYKA TEORII POZNAWCZYCH Piaget w ciągu swego życia wielokrotnie modyfikował i rozszerzał własną teorię. Dzięki niej wizja procesu rozwoju w ciągu życia diametralnie się zmieniła. Kto raz zetknął się ze sposobem myślenia Piageta. nie mógł postrzegać rozwoju poznawczego w taki sam sposób, jak poprzednio. Podczas gdy Freud kładł nacisk na rozwój emocjonalny, Piaget centralną rolę w rozwoju przypisał poznaniu i stworzył zupełnie nowe perspektywy dla psychologii rozwojowej.

Teoria Piageta łączy wiele faktów, z których część na pierwszy rzut oka mogłaby się wydawać nie powiązana. Jednak ogólnie uznaje się (Thomas. 1992), że model poznawczo-rozwojowy jest wewnętrznie zgodny i spójny. Inspirował on także i State stymuluje ogromną liczbę badań, które - ogólnie biorąc - potwierdzają jego idee (Betłin, 1989). Poglądy Piageta inspirowały także do działania badaczy zajmujących się innymi dziedzinami, szczególnie zainspirowały one Lawrence a Kohiberga, twórcę teorii rozwoju moralnego (patrz rozdział 7 ). Wszystkie te dowody empiryczne uczyniły teorię Piageta bardziej żywotną, zwłaszcza że dotyczy ona większego obszaru zachowania (np uczenia się, wychowywania, rozwoju moralnego i społecznego), niż prawdopodobriw|' jakakolwiek inna teoria nieciągła. Innym walorem jego teorii jest to, iż jest otwarta ha inne możliwości, czego dowodzi pokaźna liczba literatury neopiagetowskiej (Case, 1991 a).

Przechodząc do krytyki, wiele badań Piageta zostało przeprowadzonych na bardzo małej próbce populacji - czasami jedynie na trójce jego własnych dzieci. Nawet jeśli powtarzane badania potwierdzały jego poglądy dotyczące pojęć, to nie zawsze potwierdzały one wiek, w którym dzieci osiągają dane stadium - z tego też powodu był on powszechnie krytykowany. Ujemnie oceniana była także jego koncepcja stadiów jako struktur raczej niezmiennych oraz ograniczone wyjaśnienia odchyleń od tych stadiów. Teorię Piageta krytykowano też z tego powodu, że nigdy nie próbował on ukazać jej możliwości zastosowania w życiu codziennym. Wiele zastrzeżeń budziły także techniki badań stosowane przez Piageta. Polegały one na zadawaniu pytań, miały więc charakter wywiadu, trudnego do wiernego powtórzenia ze wszystkimi badanymi z powodu indywidualnych różnic istniejących między badającym a badanym (Gełman, 1991; Spelke. 1991).

Teoria przetwarzania informacji ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Ci pierwsi uważają, ze jest przydatna do opisu procesów umysłowych i stanowi żywotną alternatywę dla nieciągłego modelu poznania proponowanego przez Piageta. Ponadto stymuluje do dnia dzisiejszego znaczną liczbę badań. Krytycy natomiast twierdzą, że komputerowy model ludzkiego poznania nie dostarcza głębi ani szczegółów niezbędnych do wyjaśnienia sposobu, w jaki nabywane są podstawy wiedzy. Ponadto uważają oni, że model przetwarzania informacji nie uwzględnia w wystarczającym stopniu obecnego stanu wiedzy na temat fizjologii mózgu i mechanizmów percepcyj-nych. Teoria przetwarzania informacji nie bierze też pod uwagę kultury ani jakichkolwiek innych wpływów kontekstu.

⁴⁵ Rehearsał (ang.) to metoda pozwalająca na trwałe przechowanie danej, znajdującej się w pamięci krótkotrwałej informacji; wielokrotne powtarzanie umożliwia trwałe zapamiętanie i późniejsze, dowolne odtwarzanie określonego materiału (przyp. tłum.).