DSC05273

22 Rozdział 1. Siedem kanonów stylu komunikatywnego

| Panie Lisiecki, wrócę o drugiej...

- Koniec s'wiata! - mruczy Lisiecki. - Musiało trafić się coś nadzwyczajnego, jeżeli ten safanduła wychodzi o takiej porze do miasta... (B. Prus)

W newsach prasowych forma robi niesie z sobą więcej energii niż forma zrobił, informacja, że ktoś kradnie, bardziej elektryzuje niż wiadomość, że już ukradł, por.

LEPIEJ NAPISAĆ:    NIŻ:

Marsz protestacyjny rusza z placu Zam- Marsz protestacyjny ruszył z placu Zamkowego kowego i kieruje się pod Pałac Prezy- i skierował się pod Pałac Prezydencki, dencki.

6. Tekst jest tym bardziej dynamiczny, im rzadziej występują w nim czasowniki w stronie biernej. Jeśli tylko można, w tekstach dla masowego odbiorcy należy pisać, że ktoś coś zrobił, a nie, że coś jest lub zostało zrobione. Zarówno czytelnicy powieści sensacyjnej, jak i artykułu w gazecie codziennej wolą czytać o żywych wykonawcach czynności niż o martwych obiektach ich działań, por.

LEPIEJ NAPISAĆ:

- Morderca przeniósł ciało z kuchni i ułożył na kanapie w salonie - powiedział porucznik Ryan.

Wczoraj padł kolejny rekord na warszawskiej giełdzie.

NIŻ:

- Ciało zostało przeniesione przez mordercę z kuchni i ułożone na kanapie w salonie - powiedział porucznik Ryan.

Wczoraj został pobity kolejny rekord na warszawskiej giełdzie.

Strona bierna czyni obiekt, na który skierowana jest czynność, tematem wypowiedzi. Wielu autorów uważa, że taka konstrukcja składniowa nadaje ich tekstom określony ciężar gatunkowy, a nawet majestat. Tymczasem strona bierna zmniejsza zrozumiałość wypowiedzi i spowalnia jej dynamikę. Wszyscy zatem, którzy chcą, by ich myśl była wyrażona prościej, ładniej i z większą siłą, powinni używać - o ile się tylko da - strony czynnej, por.

LEPIEJ NAPISAĆ:    NIŻ:

Narada jest o ósmej.    Narada została zaplanowana na ósmą.

Namiętnym pocałunkiem rozpoczął się Namiętnym pocałunkiem został rozpoczęty jego

jego romans z Marianną.    romans z Marianną.

Strony biernej można użyć w tekście dla masowego odbiorcy tylko wówczas, kiedy jest to naprawdę uzasadnione. Sytuacja taka pojawia się, gdy:

a)    podmiot i dopełnienie mają tę samą postać w mianowniku i bierniku, a użycie strony biernej pozwala uniknąć niejednoznaczności zdunia, por.

LEPIEJ NAPISAĆ:    NIŻ:

Gdańsk został pokonany przez Kraków. Kruków    pokonał    Gdańsk.

Hieny są zjadane przez lwy.    Lwy    zjadają    hieny.

b)    tematem wypowiedzi ma być obiekt czynności, nie jej sprawca, a dzięki użyciu strony biernej tekst zyskuje właściwą strukturę tematyczno-rematyczną (zob. jasność STYLU, s. 9-11) i jest spójny, por.