DSC05259

8 Rozdział 1. Siedem kanonów stylu komunikatywnego

wynikanie, włączanie, kontrast itp. Istnieją też kategorie logiczne, które tworzą ^śko&Wencjonaliżówane opozycje w rodzaju: przyczyna - skutek, problem— rozwiązanie, teza - dowód, przesłanki - wniosek, część — całość itd.

Jasność stylu opiera się na naturalnej zgodności toku rozumowania z tokiem wypowiedzi. Nie należy zatem rozwijać jednocześnie dwóch wątków (myśli), lecz przedstawiać je w logicznej kolejności jeden po drugim, łącząc w spójną całość znaczeniową. Nie wolno też pomijać pośrednich ogniw rozumowania. Jasności sprzyja ponadto formułowanie zdań w szyku neutralnym (nienacechowanym), właściwy dobór wyrazów oraz stosowanie słownictwa odpowiadającego możliwościom odbiorcy.

2. Podstawową jednostka kompozycji tekstu powinien być akapit. Każdy wątek (myśl) powinien zostać rozwinięty w osobnym akapicie. Celem takiego rozdzielania wątków na osobne akapity jest - rzecz jasna - pomoc czytelnikowi, ułatwienie mu właściwego odczytania i zrozumienia tekstu.! Przerwy akapitowe powinny się pojawiać w pozycjach strategicznych z punktu widzema~5rganizacji treści. INiępełny wiersj kończący akapit to sygnał dlaczytającego, że autor dotarł do końca określonego etapu swojej wypowiedzi. /WcięcieNrozpoczynające nowy akapit to zapowiedź zmiany scenerii, czasu, konfifufaejrticzestników opisywanej sytuacji lub też zmiany kierunku argumentacji tekstu.

Najlepszy w odbiorze jest akapit analityczny, który rozpoczyna się zdaniem przewodnim (tematycznym), zawierającym pewne zasadnicze stwierdzenie. Stwierdzenie to nadaje porządkujący sens szczegółowszym treściom rozwijanym w kolejnych zdaniach, por.

W sierpniu 1909 roku kopalnie Harte’a nawiedził pożar - największy w historii kopalnictwa na przestrzeni ponad pięćdziesięciu lat. Siła ognia była tak potężna, że szyby przypominały istne czeluście piekielne, a płomienie przez pięć dni pustoszyły tereny kopalń, nie dając się opanować. Wielu górników nie zdołano uratować, wydobywano tylko coraz to nowe zwęglone zwłoki. Podsycany gazem ogień tak szalał, że ekipy ratownicze co chwila musiały się wycofywać. (D. Steel)

We wzorcowo zbudowanym tekście prasowym pierwsze zdania wszystkich akapitów analitycznych powinny ułożyć się w logiczny ciąg, odpowiadający szkieletowi treściowemu wypowiedzi. W czasach, kiedy czytelnik gazet ma mało czasu na lekturę, przeczytanie kolejno pierwszych zdań poszczególnych akapitów powinno dać mu szansę na zorientowanie się, o czym mówi dany artykuł.

Akapit syntetyczny zawięra zdanię.głóyype ulokowane na końcu. Pełni ono dwie ważne funkcje - {semantyczną, pozwalającą autorowi spuentować dany wątek (myśl), oraz kompozycyjną, dającą sygnał zakończenia danej jednostki tekstu, np.

Wziąłem od niej słuchawkę i stanąłem tyłem do pokoju, wbijając wzrok w jasne deski podłogowe, na których rozlewał się coraz głębszy mrok w miarę gaśnięcia świateł w sąsiednich budynkach. Z mocno bijącym sercem odebrałem wiadomość Oscara, że znaleziono zwłoki Jasona Warrena. W kawałkach. (H. Coben)