DSCN6035 (2)

Ryc. 9. Angers. Wnętrze kościoła Toussaint, rysunek z XVIII w. (Wg A. Mu aa a ta)

też jednorodną sieć z krzyżów żebrowych (ryc. 15) ⁸⁰.

Z przedstawionej hipotezy o genezie sklepień mistrza Klausa wynika, że talentu i inwencji tego architekta nie należy przeceniać; wypada mu wszakże przyznać zasługę wczesnego zrealizowania dwu wariantów sieci jednorodnej, to jest tego typu sklepienia, który ani w twórczości samego Piotra Parlera, ani w dziełach jego uczniów i bezpośrednich następców nie był kon-

tynuowany.jW ewolucji sklepień późnogotycktoh jednorodna sieć żeber na kolebce oznaczała istotny postęp w stosunku do parlerowskich wersji katedralnej i starom ostowej: pozwalała na maksymalne ujednolicenie strefy sklepiennej przez niewielkie i jednakowe wysklepki; dzięki takim walorom ten typ sklepienia sieciowego — o coraz mniejszych wysklepkach i coraz bardziej zagęszczonych liniach żeber — znalazł szerokie rozpowszechnienie od ok. 1440 r., to jest od czasu, gdy oddziaływanie wzorów parlerowskich wygasło.

4. Określone wyżej znaczenie dzieł mistrza Klausa nakazuje podjęcie próby bliższego poznania tej osoby, rekonstrukcji jej twórczości i sprawdzenia czy źródła tej twórczości znajdowały się istotnie w Pradze, jak to zdaje się wynikać z analizy porównawczej sklepień w Legnicy i Środzie Śląskiej. Zacznijmy od zestawienia wszystkich informacji .o mistrzu, zawartych w źródłach pisanych; obejmują one tylko jedno dziesięciolecie 1380—1390 i mieszczą się — z je-Idynym wyjątkiem — w dokumentach miejskich rLegnicy. Ich daty i treść są następujące:

8.VIII. 1380 — mistrz Claus Parlierer nabywa Jdom przy ul. Panieńskiej w Legnicy³¹. Z tej wzmianki można wysnuć przypuszczenie, że swą działalność na Śląsku zaczął Klaus co najmniej parę Haft przed 1380 r.

9.X. 1380    — Meister Clawis der Parlirer

przyjmuje w Legnicy na sześcioletnią naukę zawodu Mikołaja (Niclosa) Czeldera **.

1383 — Mistrz Claus wzmiankowany jest trzykrotnie w aktach legnickiej księgi ławniczej **.

11.1.1385 — mistrz Konrad (z Krakowa) skarży w Legnicy Małgorzatę, żonę des Parlierers Claus Brynner z powodu długu 11 marek, zaciągniętego przez jej męża ^S4. Ten zapis ma dla nas szczególnie duże znaczenie, wskazuje bo-

® Sklepienia w nawie głównej korpusu kościoła w Tfobić (były do niedawna nadawane za gotyckie, powstałe '\va*az z całym kościołem w łatach 1240—1254 — por.: Alfred Wen sal, Die Baugeschichte der Klot ter kirche tu Trebitsch. .JMarburger Jahrbuch fur KunatMiasenacłwft", V (1939). s. 3S3—41<9; G. Jioelt j e, 04C., a. 5S—33. — Dopiero A. Kuta! (Albert Kutal Dobroalav Libał, Antonin M a t ó j ć e k, Ceski umłni goticki, J: Stavitelstvi a wcfkałifti J¥aha 1W9, s. 13 i 'Katalog, pot 13) zwrócił uwagę na to, że sklepienia ta w całości powstały w trakcie barakowej przebudowy V725—1732. Kutal, a aa nim ima (Zdenek Wirth, Augusta MiiU«r«vi (red.), Architektura v ćeskem narodnim dłdtcttn. Praha 1901, a. 772) twierdzą, ii pierwotne sklepienia a pał. XIII w. były sześciodzieł-ne. Tę «pidę można wszakże sak wesbonować, zachowane bowiem pierwotne filary, podziały ścian i służki wspornikowe nasuwają domysł o waennym powtórzeniu w przebudowie * XVIII w. wczesnogotydriego układu żeber akłepiennycb, takie zaś rozwiązanie byłoby całkowicie zrozumiale w budowli, której wielorakie zależności od architektury francuskiej są zgodnie konstatowane.

Cwsśd Wernicke, Zur Kiinstlergeschichte von Liegnitt. „Schlesiens Voraedt”, V (1894), a. 281.

® Treść umowy przytacza: Ewald Wernicke. Urkurtdliche Beitrdge tur Kiinstlergeachichte Schlesiens. „Anzeiger fiir Kunde der deutschen Vor£eft”, N. F., XXIV (1877), szp. 210. Jan Ptaśnlk. Cra'covia artificum 1300—1500. t. IV, Kraków <1*17, poz, 76. — wysunął przypuszczenie, że występujący tu jako uczeń Mikoiąj Czełder jest identyczny z krakowskim murarzem, zapisanym w dokumentach Krakowa z 1391 r. pod imfoniem Nicte mit der muter wzgl. Nic te cum mutrę parlirer.    _

®Ł Wernicke. Urkundlicne Beitrage|| ac„ szp, 230.

m Tenże, Zur KiinsUergeschtcMe o.c., s. 279.