DSCN6040 (3)

Ryc. (18. Legnica. Kościół NP Marii — fragment skle" (pienia kaplicy cechowej (1-417—(1437). Fot. D. Hanulanka

we Francji nie został jeszcze dokładnie prześledzony, pewne jest w każdym razie, iż jednocześnie z budowlami „szkoły andegaweńskiej” realizowano je — choć sporadycznie i na mniejszą skalę — również w innych regionach, na przykład w północnej Francji (transept kościoła Notre-Dame w Tróves, 1242—1253)⁴⁹ i w Alzacji (transept kościoła St.-Martin w Kolmarze, ok. 1270)⁵⁰. Nawet te skromne przykłady sieci żebrowej nie znalazły jednak kontynuacji na ziemiach francuskich poza granicą XIII w., prawo wyłączności uzyskały dekoracyjne wzbogacenia układu żeber typu gwiaździstego. Prezbiterium kościoła St.-Eustache w Paryżu (ok. 1540 prezentuje jakby echo francuskich sklepień sieciowych z XIII w., tyle że w miejsce dwu krzyżów żebrowych wprowadzono do każdego z przęseł dwie gwiazdy **.

Na ziemiach niemieckich, mimo bogactwa odmian sieci sklepiennych stosowanych powszechnie od drugiej połowy XIV w., interesujący nas typ sieci jednorodnej występuje stosun-■ kowo rzadko i to głównie w latach 1470—1520. Najwięcej przykładów znaleźć można w kościołach południowych Niemiec:    Sw. Mikołaja w

Uberlingen (1429), Św. Leonarda w Stuttgarcie (1470—1474), w Plochingen (1481), i Eglosheim (1487). Swoistą cechą tych sklepień, konstruowanych jako spłycone kolebki i zwanych przez Schulzego „Maschennetzgewólbe” jest zagęszczenie żeber oraz znaczne zmniejszenie powierzchni wysklepków ^5S. Sklepienie wiedeńskiego kościoła augustianów należałoby uznać za precedens o sto lat wcześniejszy od przytoczonych przykładów z Szwabii, gdyby za Buchowieckim — a bez rozstrzygających dowodów — przyjąć za ich datę powstania lata 1330—1339 ^M. Układ sieci sklepiennej analogiczny do omawianych tu przykładów legnickich posiada korpus katedry w Grazu (1438—1458) ^M.

W Czechach andegaweński przerzut stylowy w Trebić — o ile istotnie objął i interesujący nas typ sklepień ⁸⁵ — pozostawał przez sto lat odosobniony. Dopiero sklepienia Piotra Parlera w zakrystii (przed 1360) i w kaplicy Sw. Wacława (1367) katedry praskiej oraz w zamkowej

kaplicy Wszystkich Świętych (ok. 1370—1387) wprowadziły na nowo jednorodną sieć żeber . Poza tym czeskie analogie do sklepień legnickich są nieliczne i znacznie późniejsze: prezbiterium kościoła w Suchodole (ok. 1440 r.) i kościół w Telć (1443—1457) ⁵⁷.

Tuż przed połową XV w. powstały również dwa sklepienia sieciowe jednorodne na terenie Małopolski, w kościołach Piotra wina (1441) i Chotla Czerwonego (1450) ^M. Regionem, w którym rozpatrywana tu odmiana sklepień sieciowych rozpowszechniła się szerzej, jest Śląsk ®*.

O tym, że było to w niemałym stopniu zasługą Brynnera świadczy fakt, iż w samej Legnicy, po-

⁸⁸ R. De Lasteyrie, o.c., I. s. 84—85. ^w Hans Hang, L’art en Alsace. Paris 1962, s. 64,

2213.

⁶¹ Jwentaire gśneral des richesses d'art de la France, Paris: Monuments re>ligieux, t. III, Paris 1901, 8. 059.

^u K. W. Schulze, ojC., s. 47—J5H.

“Walter Buchowiecki, Die gotischen Kir-chan Osterreichs. (Wleń 1952, s. 239. fig. 41.

^M libidem, s. 386—387, fig. 173.

H Par. ęuiypis 30.

® V. K o t r b a, Kompozićni schema... o.c., s. 260; tenże, Architektura^. o.c., s. 62—63; Erich Bach* mann. Architektur bis tu den Hussitenkriegen, [w:] Golik in Bóhmen. Hrsg. von K. M. Swoboda. Miin-chen 1969, s. 104.

⁵⁷ Vaclav Menel, Ćeska architektura doby lucem-burske. Praha 1948, s. 146—148, 167—6(68.

⁶⁸ Ryszard Brykowski, Kościół parafialny to Piotr a toinie. „Roczniki Humanistyczne", t. VI, z. 4 (1958), s. 47—&1; A. Mitobędzki, Zarys dziejów... o-C., s. 108.

®D. Hanulanka, o.c., s. 96.

jjWMniWto

17