DSCN6531 (Kopiowanie)

241

^stępuje zwykle wskutek paraliżu mięśni oddechowych. Jady hcmołityczne powodują rozpad krwinek i uszkodzenie komórek śródbłonka. co doprowadza do śmierci w wyniku wstrząsu. Poza tym różne substancje zawarte w jadach powodują wytwarzanie zakrzepów i zatorów, hamują krzepnięcie krwi, powodują zatrzymanie akcji serca, enzymatyczny rozkład białek, a także mogą obniżać naturalną odporność. Małe zwierzęta giną nieraz bardzo prędko, choć jad niektórych gatunków węży jest również bardzo groźny dla człowieka. Jednak węże w zasadzie nigdy ludzi nie atakują, a ukąszenia są wyrazem obrony z ich strony (gdy np. zostaną nadepnięte albo zaatakowane). Najgroźniejsze węże żyją w Indiach (gdzie rocznic powodują około 20 tysięcy zgonów z powodu ukąszeń), dalej w Ameryce Południowej, Australii i Afiyce. W pierwszym rzędzie leczenie ukąszonego człowieka polega na podaniu surowicy

i, specyficznej dla danego gatunku. Surowice te otrzymuje się, hodując węże

mach i wyciskając im co jakiś czas jad z gruczołów jadowych, a następnie uczulając Poza tym stosuje się leki zależnie od objawów zatrucia. W przypadku ukąszenia przez Broję zygzakowatą należy założyć opaskę uciskową powyżej miejsca ukąszenia i udać się do lekarza. Ukąszenie tego krajowego gatunku zwykle nic zagraża życiu (od 1950 roku udokumentowano jeden przypadek śmierci dziecka), o ile podjęte zostanie leczenie. Groźne są natomiast ukąszenia innych gatunków żmij, np. afrykańskiej żmii syczącej (Bilis arietami). Do najbardziej budzących grozę wśród ludzi należą amerykańskie grzechotniki (rodzaj Crotalus), których kolejne wy linki zatrzymują się na końcu ogona, tworząc grzechotkę; podniecony wąż potrząsa ogonem, wydając trzeszczący dźwięk, co odstrasza duże zwierzęta, które mogłyby go nadepnąć. Równie niebezpieczne jest ukąszenie amerykańskiego mokasyna błotnego (Agkistrodon piscivorus). Jadowite są także pięknie ubarwione (barwy te mają znaczenie odstraszające) zdradnice, np. wąż koralowy (Micrurus corallinus) lub arlekin (Micrurus fitfaius). a także groźne dla lubiących kąpać się w morzach tropikalnych węże morskie (rodzina Hydrophiidae). o spłaszczonych wiosłowato ogonach.

W Polsce wszystkie pady są objęte ochroną gatunkową. Są to: żółw wodny (Ernys orbicularis).

ertdagilis),zielona (L. yiridis). żyworodna II.. vivipara). murowa (L. muralis)

i padała(Anguisfragilis) oraz cztery gatunki węży: zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), gniewosz plamisty (Coronella austriaca). największy i najrzadszy wąż Eskulapa (Elaohe loneissima) i żmija

asaksayalal Wpera berus).

W stosunku do żółwia błotnego oraz węża Bskulapa w odległości 200 metrów (a w okresie od

1 lutego do 31 sierpnia w odległości 500 metrów) od miejsc rozrodu i regularnego przebywania zabrania sę dokonywania zmian (wycinania drzew i krzewów, wznoszenia urządzeń i obiektów) oraz przebywania poza miejscami wyznaczonymi. Granice miejsc rozrodu i przebywania wyznacza wojewoda.

Nauka o gadach to herpetoloela.

bardzo istotną odmienność stanowi także homojotermlałstałoci

Ptaki (Aves) wywodzą się od gadów i są z nimi tak ściśle związane pod względem budowy, lunkcji oraz rozrodu, iż obie gromady (gady i ptaki) określa się nieraz wspólnym mianem gadokształtnych (Sauropsida). Jednak na pierwszy rzut oka współczesny ptak zdecydowanie różni się od każdego ? żyjących dziś gadów - różnice te wynikają zprzystosowania ptaka do lotu;    wiarach giowy

Cala budowa ptaka (tyc. 7-165) nastawiona jest na możliwość latania. Kształtem przypomina ptak spadającą kroplę; w locie rozcina Powietrze dziobem, zaś warunki aerodynamiczne spełnia ^ najdoskonalej spośród wszystkich grup zwierzęcych.

(narząd lotu), tylne zaś umożliwiają lądowanie i poruszanie >jf po lądzie, drzewach lub w wodzie. Główną powierzchnię ikrzydeł stanowiąlotki. Ruchy skrzydeł są możliwe dzięki bardzo dobrze rozwiniętym mięśniom piersiowym

Przednie kończyny ptaków przekształcone są w skrzydła ^

' lliM ii i ^bardzo « ' ^sk,ada fi ^{M t0} Ryc. 7-165. Okolico ciula ptaka. ,JD>.