DSCN6542 (Kopiowanie)

252

Hlidoglit - nywtytnrium dla kandydatów na akadrmlr medyczne

sq błoną pływną. Kończyny nic są podciągnięte pod tułów, jak u większości ssaków, lecz rozstawione na boki podobnie jak u gadów (kości ramieniowe i udowe dziobaka mają położenie niemal pionowe). Żołądek nic posiada gruczołów. Dziobak doskonale pływa i nurkuje, jednak podczas nurkowania otwoiy uszne i oczy są całkowicie zasłonięte - wówczas rozpoznaje otoczenie jedynie dotykiem. Kolczatki mają małżowiny uszne. Stekowce nie są w pełni stałocieplne: temperatura ich ciała wynosi wprawdzie 31 -32°C, jednak ulega znacznym wahaniom w zależności od ciepłoty otoczenia (nawet do kilku stopni). Ponieważ żyją w ciepłych okolicach, a nic mają mechanizmów pozwalających na szybką utratę ciepła, stekowce w ciągu dnia kryją się w norach i pędzą nocny tryb życia.

W pod rzędzie ssaków niższych również znamy tylko jeden rząd: Torbacze (Marsupialia). Te ssaki występują tylko w Australii. Ameryce Południowej i Ameryce Północnej. Nazwa rzędu wywodzi się od obecności torby lęgowej, która jest trwałym wytworem skóry i występuje tylko u samic. Samice torbaczy mają podwójne pochwy. Zapłodnienie następuje w jajowodzie, a pierwsze stadia rozwojowe mają miejsce w macicy, aż do etapu wytworzenia narządów. Następnie bardzo mały, bo ważący tysiąckrotnie mniej od osobnika dorosłego (noworodek człowieka ma 1/13 ciężaru ciała matki) i ślepy zarodek przepełza przez specjalnie powstały przewód (tzw. pseudopochwę) do zatoki moczowo-płciowej, następnie wypełza na zewnątrz i kieruje się do torby lęgowej. Tu przysysa się na stałe do broduwki sutka aż do osiągnięcia większych rozmiarów, aż do 6-8 miesięcy. Młode torbacze, nawet gdy opuszczą już torbę lęgową, jeszcze przez jakiś czas szukają w niej schronienia w razie niebezpieczeństwa. Najliczniej występują torbacze w krainie australijskiej, gdzie żyje wiele gatunków roślinożernych kangurów(skaczą one na tylnych kończynach, podpierając się potężnym ogonem, a kończyny przednie, czteropalczastc, są krótsze i służą do wkładania pożywienia do pyska), wombaty, samspady (których przedstawicielem jest podobny do niedźwiadka koala - Phascolarctus cinereus), a także malemrówkoźery, krety workowate, niclazy i jam raje (u których występuje prymitywne łożysko). W Ameryce przeważają nieduże, nadrzewne, wszystkożernedydelfy, spośród których opos (Didelphis marsupialis) jest hodowany dla cennego futra.

Ryc. 7-174. Drogi rodne u ssaków. I - jajowody. 2 - macica, 3 - pochwa, 4 - zatoka moczowo-płciowa. A - podwójna pochwa i macica (torbacze); B - podwójna macica (słonic, góralki, niektóre gryzonie i nietoperze); C - macica dwurożna (drapieżne, świnie, bydło, niektóre gryzonie i nietoperze); D-drogi rodne człowieka (JD).

Najliczniejszą grupą ssaków są łożyskowce (Placentalia lub Eutheria). Ich najważniejsze cechy to wytworzenie łożyska, za pośrednictwem którego rozwijający się zarodek jest w ścisłym kontakcie z organizmem matki, duża masa noworodków, obecność pojedynczej pochwy i duży ciężar mózgu w stosunku do ciężaru ciała. Łożysko (Jac. płacenia) jest wytworem zarodka z jednej strony, a organizmu matczynego z drugiej (budowa łożyska i jego powstawanie będą omówione dokładniej w rozdziale poświęconym embriologii człowieka). Ze strony zarodka łożysko wytworzone jest przez kosmówkę (trofoblast). Kosmówka może w różnym stopniu wchodzić w kontakt z błoną śluzową macicy i w związku z tym wyróżniamy dwa rodzaje łożysk. U przeżuwaczy, świń, nieparzysto-kopytnych, wielbłądowatych, syren i waleni występuje tzw. łożysko

hezdoczesnowe (zwane czasem rzekomym), w którym kosmówka styka się z nabłonkiem pokryw njący m błonę śluzową macicy. W tym przypadku poród jest bezkrwawy. Pozostałe ssaki łożyskowe wytwarzają łożysko doczesno we (zwane też czasem prawdziwym). U nich w błonie śluzowej macicy w okresie rozrodczym zachodzą zmiany, powodujące przekształcenie śluzówki w tzw. doczesną, przygotowaną do wytworzenia łożyska. Rozwijający się zarodek rozpuszcza nabłonek i zagnieżdża się(implantuje) w doczesnej W tym przypadku kosmki kosmówki są trwale połączone z częścią błony śluzowej macicy i po porodzie, przy odłączaniu łożyska, następuje oderwanie doczesne,, czemu umarzs s*> krwawienie W przypadku ludzi cały rozwijający się zarodek wszczepu, się wgląb doczesno    mionu