Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (11)

n. PPWM- I9I« - pKŁtlrk liii n/ul/H-v|ycli

RożporeadzaJ on w^/.ikzc nu-|v<Jni| poetyką. niejednym Myłem. RciwO^yfJf

one. ścierały /c Mibj i li|C/yły. wiodąc - nie hc* pewnych mcumlf^w- ^lllKu

jak /agadKowe wiersze onirycznc <MVrrmiAr<)---ku coraz większej klan^,w|,°

V. niulępujacych tomikach; Parad" <I920>. Gadzina t****zjt « 1M23I.    ""

Wic /irW flV24>. X dalekiej ftadrdźy <I926>. Co l.,c/y ze sobą wiek'/*>*»> poctyk. to przenikający je duch stylizacji, przy czym jako wzorzec sty

coraz większą role odgrywa w nich poezja romantyczna - ^a> P°

• pastisze, takie jak Smarna mi t*a±r <z tomu Z dalekiej ptnłrdżyi- Na 'Z*./cg    «

po trosze, stylizacja prozaizucji i kolokwaalizacja

VV pierwszej z nich Slonimsk

uwugc zasługują lu wspólzawodnic/iicn z czarnym dytyrambem. p«*wa a i patetyczna poetyka ody i gatunków jej pokrewnych; /unobl.wo-sentymcniairu. -hL*. newska' po trosze, stylizacja na bezpretensjonalny wierszyk, pociyki

manifestował

humanitaryzm ■ pacyfizm.

prowadzi! swój spór z poezją, którą pragnąłby modnie potep*^.    ~

chwili wycofywał sic iPreśri. z tomu Gadzina poezJOl głosił XX-w

. ale w- ostatniej

ioczne

bohaterstwo sportu; roztrząsał problem patriotyzmu . kosmopolityzmu (pełen pięknej, patetycznej prostoty Dialog <> nuiatci Ojczyzny miedzy Josephem a Stefanem z tomu / dalekiej padnlZy)-

W ..poetyce hczprctensjonalnoSci" napinał kilka uroczych erotyków i zabawna autosatyryczne Znamimut genialnidci t/ tomu Pa rad a V. wicrs/c. które przydaj* „obrazowi autora** tej poezji cech szczególnie ..po ludzku sympatycznych.

Jeśli chodzi o poetyki proza* zacji i kolokwializacji. są one do« zróżnicowane Słonimski lubił wprowadzać do poezji nowoczesne, scjentyficzne słownictwo

i_ traktowany z pewnym przy mrużeniem oka - styl informacyjno-naukowy

Ale obok tej tendencji wystąpiła także i inna. nastawiona na jeżyków* potoczność i churaklcrystycznołć: należy tu Kazmawa z rodakiem <✓ tona Draga na Wucłuhti. starym Żydem warszawskim spotkanym w Jcro/nli — jeden z najpiękniejszych wierszy Słonimskiego.

Iwaszkiewicz juko skamandrytu był najmniej ..typowy**. Na tuki o»n odmienności wpłynęły: i szczególna szerokość tradycji kulturowych, mm bogatszych o związki z kulturą wscliodn iochrześcijańską. i rozleglejsza wiedz* litcracko-filozoflczna. i większy stopień wewnętrznego skomplikowania, der* dującego o swoiście dwubiegunowej strukturze lej poezji. Wreszcie niemili rolę odegrała tu jej ..prywainość". Wicie wierszy Iwaszkiewicza /* •-napisanych jak gdyby dla wąskiego kręgu przyjaciół: w wierszach tych pogwig się jakieś osoby, aluzje do jakichś wydarzeń, które nie mogą hyc nrm czytelników, spoza owego kręgu N.e czyni to tednak poezji Iwaszkiewt® 74 niezrozumiałą, czym ją jedynie mniej skonwencjonalizowaną, wprowad.*-* :

_air| imosfeit poufności; czytelnik zostaje (u jak gdyby jtzypiiszizrtiy do _oaC._:o wtskiego kręgu przyjaciół. Prywatno* IwaszkiewK/owska. przydaj* ffO|kefji 'px>fit7ncgo uroku, etanowi też jeden z prnlłjduw >ka»u»iryikiej ^ireuiiwci i - częstego w ówczesnej młodej poezji - ipwiska, it.ee olieślić można jako wyraźna identyfikację podmiotu lirycznego z realna piani autora.

W okresie gw>c(yckicj młodości stosunkowo najwięcej podotabr* ł*/yk> ln>«kicwKz.: ze Słonimskim: kult sztuki i poetyka kuntziowności i jednej 40«y, ojwycja pamasi/in - cksprcsjonizm. z drugiej. Pamasimi l»»z ihukij był i-dnak nierównie bardziej synkrctyczny, a zarazem oryginała) m?

on Słonimskiego; ekspresjomzm — me ekstra-, leci inirowertycray. luns/towwwc wreszcie — bardziej wynalazcza i pozbawiona owej kłatycyv ivc/r .'jdw|onalistyc/iiej glazury, która cechowała sonety Słonimskiego i ud to,rej me były wolne także i poezje innych skamamlrytów.

Jeśli mc liczyć Mlodoici Pana TwanlowikirRo, długiego poematu dygresyj-Kgok la Beniowski. utworu powstałego w lalach 1912-1915, a wydanego tikiem dopiero w r 1979, pierwsza książki poetycka IwasrkiewKia były -pisane jeszcze na Ukrainie, w latach 1917-1918 — OtrmfuAi tl9l9t Zbiór ;o niezwykle na Ile polskiej poezji oryginalny, zarówno dzięki skrajnie flrty.tnwskicj. po trosze Wilde - -cskicj postawie, jaka reprezentuje, jak dzieli •yjltkowcmu uwrażliwieniu na kolor i malarsko*. wirtuozerii w ukształtowaniu fonicznym, bogactwu wyszukanych stylizacji, wreszcie - specyficznej .domi-ukk rezygnacyjnej". która — po Schopenhauerówsku — skłania ku kontem* rijqi piękna i sztuki jako jednemu z remediów na tragizm ludzkiego losu Tom ten przyniósł tez pewne zdobycze lechiwc/fto poetyckie. wprowadził -po rai pierwszy w Polsce — nowoczesny asonam. skodyfikowal. [*>jiwiaj*y dotychczas sporadycznie, nowy gatunek wiersza*strofy oktostych właśnie (ośmiowicrsz składający się z 4 dystychówj. Silnie osadzone w tradycjach kultury europejskiej (m in. modne wówczas stylizacje rokokowej. Okmsryth) "CtaK jednak takie do (również modnych! kultur egzotycznych zawarte w tym tomie (/ty stanowiły dość wierna próbę przeniesienia owego japnbkirgD garnku lirycznego na grunt polski.

Zbiory następne Durniał (1922) i wydane później, lecz pisane mniej więcej • tym samym czasie, a prawdopodobnie rozpoczęte wcześniej, Aimdi arkom "Ki’ siedmioma wierszami (1925), wniosły do poezji Iwaszkiewicza tonacje nowe. biegunowo od Oktoslschów odmienne W tomach tych Iwaszkiewicz. po raz pierwszy i — w Dwudziestoleciu — ostatni, łbhźyl uę do gradów nowatorskich W Kasydach współtworzył nową. ram%pwowaw| wpły im Rimbauda, prozę poetycką, w której śmiałość wizyjnej wytłnflw łączyli m< r daleko posuniętym „telegraficznym" uproszczeniem składni, a realia 75