Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (106)

III    1918-1912

Luinolol twojej kompozycji. fabule epizodyczną lartnli

konwencje irporuloto-piinłitflikanU CWm pnypunMji **---^

mottu Je też olicijf do tego aaanrgo nurtu w twórczości Nałkonk*, v drugi. na UWy składają we powieści o kompozycji zamkniętej nńaą fabule i utnie podkreślonej fikcyjwotci — reprezentuje • lynoknńM^ muf_t\u < 1921 k jedno z najwybitniejszych nuągnip* psychologizmu Mn^ Główna jej ioa polega na ukaraniu hatrtwj ombowości jaka w **■*“ wypadkowej: I) oddziaływania owbowołd innych. ]| jagą podporządkowywania się schematom pewnjrcb ról społecznych. a ba człowiek, chcąc nic chcąc, wchodzi kolejno w przebiegu twojego tym U — nowatoeiki na lerenie polskiej literatury — .mlcrpcychok^wm" Upwp jui problematykę Gombrowicza. Nalków tka tc/c twoją, tytaldm znaku milej umiejętności obterwacji i analizy psychologicznej. pfteptmifrj, aa przykładzie trójkąta małżeńskiego, posługując tte namlorlą-lwikAjraiś świadkiem ze tłyazeou raczej, po uos/c plotkarką-komcntaiorką), naktąąg ..Iowarzysiwa" w małym miasteczku, gdzie wtzyacy vic uujt i upap o aobie nawzajem Owa ..naturalność” narracji została tu zrówanważ—pa element dytkursywności: mowa o eseistycznym komentarzu wplatanym «U£ w lok akcji i wyjaśniającym psychologiczne założenia powieści.

Społeczne tło Niedobrej mtktfci świadczy, zc z pola tóziat jaka znikły — takie i w tym okresie — wtpółczetne problemy potnym* g razem związane już z ko—ekwencj—ti prze w ruta majowego Neaaąp Mentatyka psychologiczna dominu je tu zdecydowani e i odgrywa ide aa—n większą mi w dwóch najbliższych chronologicznie powieściach o poda strukturze w In—wiz Treny Hennen 119241 i w Granicy (Hłft

1 wreszcie — zgodnie z zasadą przcimcmiości, jaka pUMjc aśtua w pasani wie Nałkowskiej — tom nowel ściany fwitua (1931). potni & autentyzmu, zwrot ku reportażowi literackiemu. Tym razem są lo pm zbrodniarzy i przestępców: podobnie jak w Cboucai. pisarka spoljtUwd twoje wrażenia z pobytu — wraz z mężem, pułkownikiem JureanGanak* skun — w Szwajcarii, tak teraz wykorzystała doświadczenia ijnnm Z działalności w Towarzystwie Opieki nad Więźniami. z lat nip pgl w Grodnie. Poumtłi tu dalej jetreze swoje dążę mc do innumnu i ugnmó liwKnia każdego człowieka, które — w połączeniu z fascynacją Dintojro da

—    pozwoliło jej na niewątpliwie ryzykowne określenie ..złoczyńców' jako lyd którzy ..wzięli na siebie” zło .jako obowiązek".

Om*— miejsce /ujęła w tym cyklu kulana obłąka—g służącej. Maj

—    jad— z licznych przykładów specjał —go i iiMcfm— %k p* Dwudziestolecia tym właśnie zawodem, tą właśnie sytuacją społ*—«W

2bś Kadcita. śnięta kucharka Wandy Melcer. Adela zc Sktepów o—a—ł

gda Cd tycie Sabiny Boguszewskiej, Jtdti i Skok* w Aarbu hai n»m by jopn— — paru tylko rgiempliftkacjach) Dla mdi pkW gazdbd inteligentów. przewalających wówczas wśród pitarry. służąca Ifb pkm bli/cj raźną reprezentantką ludu. dla tdiMld — wchodziła • dhś aawoatgo raju ich dzieciństwa. Siąd pj znaczenie.

NU Nałkowskiej rozkładała się w Dwudziestoleciu tówao— (Weronie — proza Dąbrowskiej Nagły jej rozwój, kadry iptidił matą na szczyty literatury tej epoki, trwał niewiele dłużej al dnr-tąruśRtc. W lalach 1924-1934 powtuly dwa arcydzieła pnarti Lndje —i i Noce I dnie (1932. wlalc. 1931-1934). Z rago tri okiem pa łodzi — wydany dopiero w r. 1938 — tom nowel żarli hor.

Iga profatoria Dąbrowska po ukoAczcniu Noey I dni długi czas malUa Nigdy juz. trż nie napisała niczego nu miarę twoich dwu wielkich

kąlś

%xt i dnie, kilkakrotnie gruntownie prrerabtanc opus nupua pisarki iMriatfjtrc wersje — jedna r nich. utytułowana Dameme pop 1928-1929

—    były częściowo publikowane W prasie), tu wielka CfKR— (a MHO> igi i* ll powtaśd-cieha. bliska pnnłoai) tak— dodam jó Mkahw gw (1901) Tkaniu Manna. Sap eudm Faewytńm Il90h-I92>) M— Q*a«a*y‘cga Nodztnm Ihibamh (1922-1940) Rogera Marun du Garda ery Iz— ovti /.mramii (1920-1922) i O/u/. syn Ambma 11925-19271 S»gnJ

ttbM Akcja jej w paniach prologowych sięgająca powsiarua IIŁ3. —poczywa K * r IBM. kodery cnł na wybucha pierwszej wojny światowej Cala U 4*a, ki.u w Dwudziestoleciu przekształca di I - trerako pojętej — •ptmaotai w luttnrtą. ukazana została przez Dąbrowską i perspektywy lalii waiysti, rodziny, której dzieje ilustrują pnn.es stopniowej deklasacji żenufMwi i przechodzenia jego przedstawicieli w szeregi miejskiej inteligencji. Kamic dwa tomy powieści — Bogumił f Barbara i Wletme tmarmteme

—    wliczyły odrodzeniem pierwiastka epickiego, od dawna jul — pojawi* ■p iic w polskiej literaturze, stanowiły — znakomite w swym oddaniu kaduki trwania i przemijania, pełne spokojnej • nieodpartej urody — poło* pmr epoki o—iccznie odchodzącej w przeszkód. W dwóch łomach następnych U#*W. Wiatr w octy) — formalnie należących jut właściwie do (rrccwgo. —go okrrsy prozy PwudzseUołecia — tonacja epteka mruka bom |8m prarz wielowątkowi. ruchliwość i mc spodziewane zwn<> Ag —•agi poetyka zbliżeń, pojawienie «aą nowej perspektywy gum—Jncj Ofeaywi bohaterom powieści. Bogumiłowi i Badura Niechcma —wiodącym dn—ą przepełnione pracą życie w majątku ntwdtn administrowanym