Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (12)

U HU — poa#ci In ir^Jłicii^łł

wiiv*lc z łycu codziennego 0 PD**' ■*80) — / pustawą filo/oficiw

pamcizmowi. W Dumrjinb «W ocygiiul- j

«• Wtnję polskiego ebpresjonizmu

OKTO ITV( I-ia

UTOUMA l« \!7nn\HZA

Jest to tom wierszy o strukturze dysonansowej. Przejawia «(«“* ^,ck>>‘^ic. wersyfikacji. sKladni. manifestuje się w wyborze poetyckich konwencji: od rozjątrzonego dytyrambu do spokojnej elegii, panuje » święcie przedstawionym i — przede wszystkim - kształtuje ewo kowaną przez te wiersze psychikę, w lq<k rej wzruszenia łagodne i afektowane m*. viaja 'W ² brutalnymi i ekstatycznymi Na tle ekspresjonistycznic wyolbrzym

I nego i zmitologirowancgo miasta, a -| z drogiej strony — sielskich wspomn-a

•tanim “ « “ UV»mcn«pywa * k

,.U.,JU po, Anton) SMmiU    mlUy ™ P^oycK«^6lBt

gwałtownych wzruszeń erotycznych,»

cytujących między poddaniem a nienawiścią, między drastycznością, która n* cofa się przed metaforyką zbrodni, a kamuflażem - / jednej, sublinuc, — z drogiej strony SuMimacja ta dokonuje się głównie za pomocą oń dionizyjskiego. do którego liczne aluzje przewijają się przez cały loro. Pow* tracko-greckicgo boga pełni tu funkcje wielorakie w spółtworzy swoisty «» autopsychoanalityczny, wprowadza motyw sakralizacji przeżyć erotye/mć jest także, zgodnie z Nicuchcańską teiminołogM, uosobieniem i tymbob „szalonej" i łamiącej rygory poezji wyzwolonych instynktów.

Swoistym epilogiem Dioniyi jest jednak, drukowany w Kcindnch, wiem Piosenka dla wartej, w którym Dionizos występuje w innej funkcji jii pantcistyczny bóg zgody metafizycznej, bóg i patron rezygnacji. (Noutan w latach tych Dionizos cieszył się w poezji polskiej znaczną popularnoicą;* darmo Adolf Nowaczyóski pisał o .jscic diony/ejskiej grupie Skammte wis/óu" Ale Dionizo- Iwaszkiewicza mc miał w sobie mc / częstej u u»)d poetów zdawkowoki w traktowaniu tego mitu. był — na tle swojej <p* — potraktowany na/irapc/roej i najgłębiej.)

Tom następny, księgę dnia i księgę nocy, Iwaszkiewicz wydał dpn w i. wy Większość zawartych lam wierszy pochodzi jednak jeszcze zobw jego poetyckiej młodości. Tom len należy do najtypowiej skamawlndd 76 zbiorów Iwaszkiewicza, zarówno dzięki — najdalej bodaj w całym tym^ru-

ppaniętej — poetyce pry w atnoici. poauracji. pozornie niedbałej . .no ollowości" (ftp. cykl Bilety tram-_Kujiii»r 1924). jak dzięki rodzajowi •ffoaad/oaej lu stylizacji, która onfon zapowiadała już nowy /■n* w rozwoju poety.

Spotród wybitnych poetów spoza |

,-Ałdliej piątki" najbliższa s kanion-dyiom b>la w tym okresie Maria fra Ilkowska Podobnie jak oni,

•prowadzała do poezji codzienny tookret, kolokwialny język, nowy np aulokrcucji poetyckiej, inaczej aA»itc: nowa koncepcje bohaterki lirycznej. Bohaterka ti| była nowo enuu kobieta, jawnie i w sposób naturalny, pozbawiony patosu i afc* kijeji. pełen natomiast mezrówiu I ntgo wdzięku i pewnej kokieterii, antnlujtu swoja miłość. Powie-1 itltć można, że Pawlikowska rc- lamii* Kautima Mp(nAs 1*19 prezentowała w poetyce skamand-

ryckzej najdalej posunięty realizm psychologiczny w jej wierszach ..słychać” aejrdnokmtme głos młodej kobiety. autentyczność jej odezwań mc i zachowań jot uderzająca Cóż za różnica wobec wysokiego i wzniosłego stylu, którym (powiadano o przeżyciach miłosnych w kobiecej poezji młodopolskiej.

Bohaterka poezji Pawlikowskiej żyje w ś wiecie zwykłych realiów, tak jednak przedstawionych, te współtworzą one — na równych prawach z motywami egzotycznymi tu i one są tu. po skamandrycku. częste) -— jeden z bardziej uroczych światów wyobraźni, jakie znaleźć można w literaturze tego okresu.

Prze/ytu jej i sytuacje, w jakich mc tnafdojc. są nam bowiem ukazywane przez pióro poetyckiego wirtuoza: wytrawne artystostwo Pawlikowskiej manifestuje się juz w pierwszym z wydanych przez nią tomików.

Są mm Niebieskie migdały (1922). w których poetka błysnęła od razu bogactwem swoich poetyckich możliwości. Znaleźć tu można i groteskę balladową typu Leśmianowskicco i Historia o Kowalach), i neocokokowy koncepty zm iPantofelki szklane). »jak gdyby opis spektaklu w stylu Witkacego 77