elastycznosc�low i strategii

66 Rozdział 2. Elastyczność celów i strategii

Rysunek 2.5

Budowa modelu biznesu firmy

Dominująca przewaga

konkurencyjna:

•    naturalna

•    relacyjna

•    systemu obsługi

•    barier wejścia

Zasoby i umiejętności strategiczne (aktywa materialne i niematerialne)

Łańcuch wartości:

•    model Operatora

•    model Integratora

•    model Dyrygenta

Źródło: Obłój (2002, s. 100).

Następnie za C.K. Prahaladem i R.A. Bettisem K. Obłój zaczął lansować tzw. dominującą logikę firmy (por. podrozdział Strategia ogólna jako panaceum na wzrost turbulencji otoczenia). Jak już wspomniano, w tym ujęciu nie strategiczne cele, ale okazje stają się kluczową kategorią;..........

Okazja dla przedsiębiorstwa to zdarzenie (np. upadek konkurenta) lub powstały splot różnych okoliczności (np. utworzenie się niszy rynkowej) o charakterze gospodarczym (lub o skutkach gospodarczych), stwarzających możliwość osiągnięcia dodatkowych korzyści, wartości materialnych i/lub niematerialnych. Okazje są ściśle związane z momentem czasu i okresem. Pojawiają się, trwają jakiś czas i znikają, zarówno w bliższym otoczeniu porterowskim, otoczeniu dalszym, jak i wewnątrz przedsiębiorstwa. Choć można mówić o subiektywizmie przy identyfikacji okazji, te pochodzące z otoczenia dalszego mają niewątpliwie większy, bardziej powszechny zasięg, dłużej trwają (np. sprzyjające rozwojowi przedsiębiorstw regulacje prawne) i zwykle nie tworzą sytuacji konkurencyjnych (np. ustawy o podatkach). Okazje z otoczenia: porterowskiego są niewątpliwie postrzegane bardziej subiektywnie, pojawiają się nagle, trwają krótko, bo zwykle mają charakter konkurencyjny (np. przetarg).

Okazję można również zidentyfikować bardziej formalnie. Jeżeli dla większości transakcji wartość oczekiwana wynosi:

O i = Pt • Wj ta const. (i— 1, 2, ..., ń),

gdzie:

O i — wartość oczekiwana /-tej transakcji, w, — wartość i-tej transakcji,

Pi — prawdopodobieństwo zaistnienia i-tej transakcji, to transakcję j (i 7^7) o wartości oczekiwanej: Oj = _Pj ■ wj spełniającą relację:

(2)

(3)

Oj > Oj

można uznać za okazję tym większą, im większa będzie różnica Oj—Oj.

Stałe wartości oczekiwane transakcji (1) można interpretować następująco: im większa wartość transakcji, tym zwykle mniejsze prawdopodobieństwo jej zrealizowania. W przypadku relacji (3) za okazję można uznać taką transakcję, która przyniesie przedsiębiorstwu albo większą wartość przy tym samym stopniu prawdopodobieństwa, albo taką samą wartość przy większym stopniu prawdopodobieństwa.

Okazje, jak efemerydy, pojawiają się, trwają jakiś czas (w trakcie którego tracą zwykle stopniowo lub skokowo swój potencjał) i znikają. Można więc mówić ocyklu życia okazji. P. Skat-Rordam (2001, s. 119-123), używając pojęcia procesu rozwoju przedsiębiorstwa, opisał ten cykl, wyodrębniając następujące etapy:

•    dostrzeganie okazji,

•    uściślanie okazji,

•    finansowanie wykorzystywania okazji,

•    wykorzystanie okazji,

•    zarządzanie cyklem życia,

•    nadzór nad wykorzystywaniem okazji.

Według niego dostrzeganie okazji ma charakter subiektywny. Z badań, które przeprowadził, wynika, że okazje dostrzegano dzięki (Skat-Rordam, 2001, s. 119): znajomości nowych technologii,    _r    |

interakcji klient-rynek,    [J i J u ' ' V

okazji ukrytej w problemie,    ,

lepszemu zrozumieniu własnych możliwości,    ' R ^!y    Ą ('

współpracy z partnerami.

V----Uściślenie okazji zaczyna się od rozważań nad tym, jakie działania należy

podjąć, by dany pomysł urzeczywistnić. Bardzo ważna jest również szybka ocena atrakcyjności okazji z punktu widzenia potencjalnych dodatkowych wartości materialnych i niematerialnych dla przedsiębiorstwa.

Finansowanie okazji powinno być rozłożone w czasie i w miarę ostrożne. Źródłem finansowania mogą być okrojone budżety innych obszarów działalności przedsiębiorstwa albo specjalne środki przeznaczone ex antę na finansowanie okazji.

W fazie wykorzystania okazji podkreśla się rosnące nastawienie na uczenie się, przede wszystkim przez eksperymentowanie. P. Skat-Rordam zaleca „otwartą” realizację przedsięwzięcia z klientami.