ET 1

6.2. Cechy popytu turystycznego 91

•    punktowe,

•    liniowe (wzdłuż szlaków komunikacyjnych).

Inny rodzaj wahań w turystyce to wahania mieszane, wyrażane jako:

•    suma wahań okresowych i przestrzennych,

•    wahania okresowe na określonym obszarze.

Praktyczne wykorzystanie wiedzy o wahaniach występujących w turystyce, zwłaszcza sezonowych, może wiązać się przede wszystkim z określeniem takiej wielkości potencjału produkcji, która zaspokajałaby potrzeby turystyczne na zadowalającym poziomie, licząc się jednocześnie z sytuacją niepełnego wykorzystania tego potencjału poza sezonem.

Sezonowe wykorzystywanie podaży turystycznej powoduje następujące negatywne skutki:

•    okresowe obciążenie obszaru recepcji turystycznej ruchem turystycznym, co może być przyczyną powstania zagrożenia ekologicznego,

•    konieczność gromadzenia rezerw w niektórych rodzajach działalności gospodarczej, co podwyższa koszty tej działalności,

•    mniejszą efektywność ekonomiczną podmiotów podaży turystycznej, wynikającą ze zwiększonego ryzyka działalności gospodarczej i większego uzależnienia od wpływu czynników ekonomicznych i pozaekonomicznych,

•    ograniczoną możliwość wykorzystania obiektów turystycznych poza sezonem,

•    konieczność elastycznego regulowania wielkości i struktury zatrudnienia w sezonie i poza nim,

•    większe prawdopodobieństwo obniżenia się jakości świadczonych usług pod wpływem zwiększonego popytu³⁵,

•    niepełne zaspokojenie potrzeb turystycznych,

•    konieczność inwestowania w rozwój infrastruktury turystycznej.

W praktyce wykształciły się różne formy łagodzenia negatywnych skutków sezonowości popytu, polegające przede wszystkim na działaniach mających na celu wydłużenie sezonu i aktywizację turystyczną ludności poza nim. Powszechnie stosowanym sposobem jest przedsezonowe i posezonowe obniżanie cen. Obserwuje się wówczas charakterystyczny dla turystyki paradoks obniżania ceny w warunkach wzrostu jednostkowego kosztu usługi, powodowanego zwiększaniem się jednostkowych kosztów stałych. Zjawisko pozasezonowych cen występuje przede wszystkim na rynkach o rozwiniętej podaży i jest też instrumentem narastającej konkurencji. Pozasezonowe obniżki cen mają zatem istotne znaczenie dla popytu, ponieważ obniżają średni poziom progu dochodowego i umożliwiają włączenie się do ruchu grup o relatywnie niższej stopie życiowej. Wykorzystywane są do aktywizacji turystycznej grup społecznych, które zakończyły działalność zawodową i nie są limitowane barierą czasu wolnego³⁶.

Poza różnicowaniem poziomu cen do najczęściej spotykanych sposobów oddziaływania na wahania sezonowe należą:

•    przygotowywanie specjalnych ofert dla wybranych grup klientów,

•    kreowanie nowych form turystyki (turystyka kongresowa, biznesowa, rodzinna, zdrowotna),

³⁵    M. Jedlińska, U. Szubert-Zarzeczny, Gospodarka..., op. cii., s. 55-63.

³⁶    S. Wodejko, Ekonomiczne..., op. cii., s. 57.