filozofia egzamin4

ISTOTA ARYSTOTELIZMU. Arystotelizm jest filozoficzną doktryną środka, unika, jącą skrajnych rozwiązań, a skłonną do uznania cząstki prawdy, jaka w każdym z nich tkwi. W metafizyce arystotelizm unika zarówno idealizmu jak materializmu, w teorii pozna, nia — zarówno czystego racjonalizmu jak czystego sensualizmu, w etyce — zarówno mora. lizmu jak hedonizmu.

W metafizyce jest twierdzeniem, że (wbrew idealizmowi) nie ma innych substancji niż materialne, ale że (wbrew materializmowi) osnowę substancyj stanowi idealna ich istota; że substancje są jednostkowe, ale istota ich jest ogólna. W jednostkowych rzeczach odnajdywać ogólną istotę — to arystotelizm.

W teorii poznania arystotelizm jest twierdzeniem, że (wbrew aprioryzmowi) pochodzenie poznania jest empiryczne, ale że (wbrew empiryzmowi) wyniki jego są racjonalne. Empiryczną drogą znajdywać racjonalną wiedzę — to arystotelizm.

W etyce jest twierdzeniem, że (wbrew morał izmów i) najwyższym dobrem jest nie cnota, lecz szczęście, ale że (wbrew hedonizmowi) osnowę szczęścia stanowi nie doznawanie przyjemności, lecz działalność godna człowieka, rozumna i cnotliwa. Przez cnotę dochodzić szczęścia — to arystotelizm.

Ogromna jest ilość pomysłów, teoryj, rozumowań, jakie Arystoteles wprowadził do filozofii i w niej utrwalił. Szczegółowy podział filozofii, wyodrębnienie logiki, jako dyscypliny służebnej, i „pierwszej filozofii”, jako dyscypliny naczelnej; — szczegółowe opracowanie logiki, pojętej jako sylogistyka, i szczegółowe opracowanie psychologii, pojętej jako teoria władz psychicznych; — próba zestawienia kategoryj i zasad (cztery zasady, czyli przyczyny; formalna, materialna, sprawcza i celowa); — nowe pojęcia metafizyczne: formy, materii, energii, potencji, istoty rzeczy;— nowe pojęcie Boga jako pierwszej przyczyny świata i nowe ujęcie duszy jako formy ciała organicznego; — nowa teoria rozumu, rozdzielonego na czynny i bierny — to wszystko i wiele innych idei naukowych i filozoficznych pochodzi od Arystotelesa.

NASTĘPCY ARYSTOTELESA. 1. Szkoła, perypatetycka. Likeion. założony przez Arystotelesa, zgodnie z duchem ostatnich lat mistrza, chciał służyć celom ściśle naukowym. Zainteresowania filozoficzne perypatetyków zeszły na drugi plan wobec specjalnie naukowych. Te o f ras t (362 - 287), kierownik szkoły po śmierci jej założyciel*, pozostawił epokowe, godne prac zoologicznych Arystotelesa prace botaniczne (piegi gnrtmr Łtrcogta. i negi rpvceZ>v    Kontynuował również jego badania nad dziejami filozofii:

Teofrasta tp*rotJ<fZ>v 3ó£*zc były podstawą całej późniejszej doksografii greckiej. Eudem z Rodosu należący wraz z Tcofrastem do najbliższych uczniów Arystotelesa, słynny był ze swojej encyklopedycznej wiedzy, a szczególniej odznaczył się jako historyk matematyki. Arystoksen z Tarentu doprowadził do szczytu wiedzę starożytnych o muzyce; prowadził dalej badania pitagorejczyków, ale stosując metodę empiryczną Arystotelesa. Dicearch z M esseny położył zasługi na potu geografii, historii kultury i polityki. W późniejszych generacjach perypatetyków badania szczegółowe osiągały coraz większą przewagę; „aleksandryjscy erudyci” w znacznej części wychodzili z ich szkoły.

W filozofii perypatetycy byli na ogół wierni swemu mistrzowi; ale interpretowali go w dwojaki sposób. Jedni podnosili idealistyczne, platońskie pierwiastki jego systemu; tak czynił np. Eudem. kładący nacisk na transcendencję Boga i rozumu. Inni znów, przeciwnie, kowali wytępić czynniki platońskie w arystotelizmie. Ten drugi prąd zaczął się już

u Teofrasta, po TeofraścU jakiego wyds zaprzeczaj ąct form poza rr gania.

2. Komen tetu i tradycj nio, pietyzm Wówczas to cna tycznie, in Komen tai jego poglądy, w postaci mc ności nie był zaś wzmożoi właśnie te za nie tylko rekc rozumu, stał kierunkach; ’ ałistycznym. był Aleksand Aleksam lotelesa, któr. wał go „mat< od materii, w nie chciał dla jak roślinna i ludzkiej, lecz I miał za przyrt zaś nie należy Taka teorii (IV w. n.e.) a niezależną od n też fizycznemu czynny, a czyn nieśmiertelna.

3. Dalszy a inny w epoo pisma wczesne, wały nie wydań i teologiczny. C poza szkołą.

Epoka chrzc na schyłku stare