Ekonomika turystyki R Łazarek (63)

chodowej miały te, które dotyczyły wypoczynku, wakacji i komunikacji. Istniało też wyraźne zróżnicowanie współczynników elastyczności dochodowej popytu na dobra i usługi turystyczne według grup społeczno-zawodowych i miejsca zamieszkania (wieś, miasta według liczby mieszkańców)⁵⁴.

Według szacunków ekspertów Międzynarodowego Związku Oficjalnych Organizacji Turystycznych (UIOOT), współczynnik elastyczności dochodowej popytu w turystyce zagranicznej wynosił 1,5, co znaczyło, że zwiększenie się PKB

0 10% na jednego mieszkańca prowadziło do zwiększenia wydatków na turystykę zagraniczną o 15%⁵⁵.

Badania prowadzone w wielu krajach wykazują, że wydatki na turystykę rosną szybciej niż produkt krajowy brutto (elastyczność dochodowa), a na turystykę zagraniczną szybciej niż na turystykę krajową. W społeczeństwach bogatych wydatki turystyczne rosną szybciej od ogółu wydatków konsumpcyjnych, a w społeczeństwach ubożejących maleją szybciej od ogółu wydatków konsumpcyjnych. Ma tu zastosowanie prawo Engla, które mówi, że w miarę przechodzenia od dochodów niższych do wyższych maleje udział wydatków na żywność, a rośnie udział wydatków na dobra wyższego rzędu.

Elastyczność dochodowa popytu zależy także od sytuacji społeczno-gospodarczej. Specyficzna sytuacja występuje w grupach skrajnych, tj. o najwyższych

1 o niskich dochodach. W krańcowych przedziałach dochodowych produkt turystyczny może być traktowany jako luksusowy lub podstawowy. W tym przypadku stopień dochodowej elastyczności zależy również od rodzaju turystyki. Luksusowy lub ostentacyjny popyt turystyczny jest mało elastyczny łub nawet sztywny, konsumenci tych produktów są bowiem na ogół ludźmi zamożnymi. Ceny nie mają dla nich większego znaczenia, ważniejsza jest renoma miejscowości⁵⁶.

Ekonomia uczy, że wielkość zapotrzebowania wzrasta przy obniżeniu ceny dobra, a maleje przy zwiększaniu ceny dobra. Reakcję popytu na ceny mierzymy współczynnikami cenowej elastyczności popytu. Jest to stosunek względnej zmiany wielkości popytu na dane dobro do względnej zmiany jego ceny. W reakcji popytu na zmianę cen występuje także kwestia reakcji popytu na jedno dobro wywołane zmianą ceny dobra pokrewnego. Mamy w tym przypadku do czynienia z cenową mieszaną elastycznością popytu. Współczynniki cenowej mieszanej elastyczności popytu na dobro „i” względem zmiany ceny dobra ,j” oblicza się jako relację między względną zmianą zapotrzebowania na dobro „i” a względną zmianą ceny dobra, j”. Popyt nazywamy elastycznym, gdy współczynnik jego elastyczności cenowej jest mniejszy od -1. Popyt jest nieelastyczny, gdy jego elastyczność przyjmuje wartości między -1 i O⁵⁷.

⁵⁴ Ph. Hardy, A. Villeneuve: Le comportement des consommateurs d 'apres l ’enąuete „ budgets de familie ”, „Etudes de Conjoncure” 1968, nr 10, s. 23-24 i 32.

⁵⁵ Etude sur 1'incidence economique du tourisme sur les economies nałionales et le commerce International, UIOOT 1965, doc.C/19/K,6, s. 10.

⁵⁶ J, Altkom: op. cit., s. 25-26.

⁵⁷ D. Begg, S. Fischer, R. Dombusch: op. cit., s. 111-115.