Historia radiofonii i telewizji brytyjskiej [19.04]
Historia radiofonii i telewizji brytyjskiej zaczyna się podobnie jak w Polsce. W 1921 roku poczta brytyjska zdecydowała się stworzyć syndykat radiowy. 6 wielkich przedsiębiorstw produkujących sprzęt radiofoniczny utworzyło firmę British Broadcasting Company Limited. Ministerstwo Poczty przydzieliło tej firmie monopol radiowy
14 listopada 1922 rozpoczęto emisję programu radiowego. Radio od razu musiało się utrzymywać z własnych dochodów, które pochodziły z trzech źródeł: abonament, sprzęt radiotechniczny sprzedawany przez przedsiębiorstwa udziałowców, udział radia na giełdzie.
Pierwszym dyrektorem był Jean Charles Walsham Reith (1889-1971). Był Szkotem. Stworzył własną wizję radia publicznego. Od początku działalności lansował tezę, że radio musi pełnić funkcję publiczną. Był z wykształcenia inżynierem budowlanym. Od 1922 roku był generalnym menedżerem. W latach 1927-1938 został generalnym dyrektorem BBC. Jako pierwszy doprowadził do regularnego nadawania programu telewizyjnego w 1936 roku. Był prezesem rady nadzorczej brytyjskich linii lotniczych. Powołał specjalną komisję nadzorującą, by radio BBC nadawało program edukacyjno-oświatowy.
W miarę upływu lat BBC zróżnicowało program. Już w latach 30. program sportowy, relacje z wydarzeń muzycznych.
Do 1925 roku doprowadzono do tego, że sieć terenowych przekaźników radiowych objęła zasięgiem ok. 80% ludności Wielkiej Brytanii. Radio zaczęło być medium dominującym, głównie dzięki zasługom Reitha (otrzymał tytuł szlachecki od królowej).
W 1927 roku nastąpiła zasadnicza zmiana. Powstaje właściwe BBC - British Broadcasting Corporation.
Od 1939 roku działa w strukturze BBC sekcja polska. Odegrała ogromną rolę propagandową i polityczną w czasie II wojny światowej. Przygotowała grunt pod powstanie w getcie w 1942 roku i powstanie warszawskie w 1944 roku.
Dopiero w 1967 roku powołano w strukturze radia 5 programów:
Program 1 - muzyka młodzieżowa;
Program 2 - muzyka i sport;
Program 3 - sztuka, kultura, nauka;
Program 4 - informacja, publicystyka, oświata;
Program 5 - programy dziecięce, edukacyjne, sport.
W latach 60. obok tych 5 programów radiowych działały dwie stacje telewizyjne:
BBC 1 - publicystyka, oświata, kultura, film;
BBC 2 - rząd brytyjski wydał zgodę na uruchomienie drugiego programu w 1964 roku; specjalistyczne bloki tematyczne w zależności od zainteresowań telewidzów, od geografii po historię.
W latach 20. radio zostało bardzo entuzjastycznie. W 1923 roku Minister Poczty wydało ok. 80 tys. abonentów, a rok później ok. miliona.
W 1927 roku odbiorników było ok. 3 mln., w 1939 roku było 9 mln. odbiorników.
Specjalności brytyjskich mediów są specjalne komisje. Ich zadaniem jest kontrola i ocena programu, zasad finansowania radia i telewizji. Do tej pory funkcjonowało 10 takich komisji. W 1925 roku opublikowano raport Komitetu Crowforda - postawił wniosek, który zbulwersował właścicieli BBC - postulował, aby przemyśleć kwestię radiofonii prywatnej, komercyjnej.
Komitet Peacocka w 1986 roku postulował, aby sięgnąć wreszcie po wpływy z reklam.
Uwarunkowania prawne i legislacyjne BBC.
W koncesji jest napisane, że jest to publiczny nadawca radiowy. Koncesja jest zapisana w tzw. Karcie Królewskiej (Royal Charter), podpisanej przez królową Elżbietę II. Nadzór nad działalnością Reitha sprawowała specjalna Rada Gubernatorów BBC.
Royal Charter opiewała licencję BBC na 10 lat.
BBC jako radio miało obowiązek informować, edukować i dostarczać rozrywki. Królowa zażyczyła sobie, by szczegółowo relacjonować:
relacje z obrad brytyjskiego parlamentu;
nadawanie komunikatów rządowych, zwłaszcza w chwilach zagrożenia państwa;
zachować umiar i obiektywizm, zwłaszcza polityczny, w relacjonowaniu wydarzeń.
W 1932 roku BBC zainaugurował emisję tzw. Empire Service. Był to specjalny program stworzony z myślą o terytoriach należących do Wielkiej Brytanii, ale leżących poza nią, czyli koloniach. Dał on początek serii audycji dla zagranicy.
W 1965 roku pojawił się BBC World Service nadawany w języku angielskim, a dzisiaj także w 49 językach świata.
Dopiero w 1996 roku radio BBC uporało się z problemem reklam. Ukazał się ważny dokument - oświadczanie w sprawie zobowiązań wobec widzów i słuchaczy. Od tej pory BBC nie ma prawa zamieszczać reklam, a źródłem dochodu są wyłącznie wpływy z abonamentu.
W 1922 roku było zaledwie 31 pracowników, w 1927 roku ponad 700, a w 1938 roku ponad 5 tys. Od 1944 roku BBC zaczęło zatrudniać własnych korespondentów, co podniosło poziom audycji informacyjnych.
Audycje BBC w czasie wojny, a potem w czasie „zimnej wojny” biły rekordy popularności. Poranny serwis informacyjny o 9:00 słuchało ok. 50% Brytyjczyków.
Do bardziej popularnych audycji w czasie wojny należała „War Report” (Raport Wojenny). Czasami słuchało jej 10-15 mln. mieszkańców.
Początki telewizji brytyjskiej
Brytyjskie wynalazki przyczyniły się do powstania światowej telewizji. Wynalazcy brytyjscy: Paul Nipkow, Charles Francis Jenkins, Carl Brown, Julius Elster, Hans Geitel, Vladymir Kosma Zvorykin, Philo Farmsworth.
John Logie Baird (1888-1946) - Szkot; twórca mechanicznej formuły emisji przekazu obrazu na odległość. Zademonstrował po raz pierwszy swój wynalazek w 1925 roku. W 1928 roku przesłał sygnał telewizyjny na drugą stronę Atlantyku (z Londynu do Nowego Jorku). Tym samym w praktyce wykazał, że można rozpocząć emisję programu telewizyjnego.
Rząd brytyjski potrzebował badań nad telewizją. Polecił tworzenie telewizji BBC.
2 listopada 1936 roku rozpoczęła regularną działalność BBC Television Service. Jest to pierwsza instytucja w Wielkiej Brytanii nadająca regularnie własne audycje telewizyjne. Produktem był obraz telewizyjny o wysokiej na owe czasy rozdzielczości 405 linii.
W latach 30. odbiorniki telewizyjne były drogi - ok. 100 funtów szterlingów. Ekran miał wymiary 8x10 cali. W 1938 roku było zarejestrowanych 5 tys. odbiorników telewizyjnych.
Wojna spowodowała przerwę w nadawaniu programu do 1946 roku. Po wojnie trwały dyskusje, czy należy rozwijać telewizję. Ostatecznie przeważyły względy polityczne. Okazało się, że telewizja to znakomite medium propagandowe. W latach 40. i 50. nastąpiło silne upolitycznienie BBC.
W 1950 roku telewizja BBC poinformowała oficjalne o rezultatach wyborów parlamentarnych w Wielkiej Brytanii. Została przełamana bariera politycznego mówienia w telewizji. Coraz więcej ministrów wygłaszało oficjalne telewizyjne przemówienia.
Dopiero w 1953 roku partia konserwatywna zleciła telewizji BBC wyprodukowanie pierwszej telewizyjnej reklamy politycznej. Na wzór amerykański od tej pory BBC od tej pory przydzielała poszczególnym partiom czas antenowy. Takie przywileje nadała wówczas trzem głównym ugrupowaniom: konserwatystom, liberałom i partii pracy.
Najdłużej w strukturach politycznych opierała się telewizji Izba Gmin. Dopiero w 1959 roku udzieliła zgody telewizji BBC na relację z obrad.
Największym sukcesem BBC w latach 50. była transmisja z uroczystości koronacyjnej Elżbiety II w czerwcu 1953 roku. Transmisję bezpośrednią oglądało ponad 50% obywateli Wielkiej Brytanii. Nastąpił wtedy symboliczny nowy początek - telewizja pod względem popularności wyprzedziła radiofonię. Liczba wyprodukowanych wówczas odbiorników telewizyjnych przewyższyła liczbę radioodbiorników. W 1958 roku było już ponad 3,5 mln. zarejestrowanych odbiorników telewizyjnych.
Powstanie telewizji komercyjnej w Wielkiej Brytanii
Przez wiele lat nie było sposobu, aby złamać monopol BBC.
Od BBC odłączyła się grupa dziennikarzy na czele z Normanem Colinsem. Doszło do publicznej debaty na temat telewizji komercyjnej. W 1954 roku podpisano tzw. Television Act, telewizja komercyjna w Wielkiej Brytanii stała się faktem.
Na przełomie 1954/1955 powstała Independent Television (ITV), oficjalnie rozpoczęła działalność 22 września 1955 roku. Po raz pierwszy pokazała reklamę (pasty do zębów). Organem kontrolującym stała się tzw. Rada do spraw Telewizji Niezależnej - była zbliżona w kompetencjach do Rady Gubernatorów BBC.
ITV szybko podbiła Brytyjczyków. W 1955 roku miała tylko 188 tys. abonentów, a już 5 lat później, w 1960 roku, 11 mln.
W latach 60. zaczęto badać oglądalność i słuchalność tego systemu dualnego. Okazało się, że Brytyjczycy zmienili zainteresowania mediami. W 1962 roku w specjalnych ankietach odpowiedzieli, że najważniejszym środkiem przekazu jest telewizja (52%); 30 % - gazety; 17% - radio.
ITV na wzór amerykański zaczęła kreować własne gwiazdy. W latach 60. był Clief Richard.
Nowym dyrektorem generalnym BBC w latach 60. był Hugh Green. 20 kwietnia 1964 roku oficjalnie uruchomiono program BBC 2 w standardzie 625 linii rozdzielczości.
W 1967 roku BBC zaczęło emitować program w kolorze.
W latach 60. preferencje telewidzów w Wielkiej Brytanii: ITV - 49%; BBC 1 - 39%; BBC 2 - 12%.
Zasługą BBC 2 było wprowadzenia talk show.
3 wynalazki techniczne spowodowały, że radio BBC w latach 60. zaczęło przeżywać renesans:
stereofonia w 1966 roku - BBC rozpoczęło regularne nadawanie programu stereofonicznego;
fale ultrakrótkie - pojawienie się niezliczonych częstotliwości, możliwość rozszczepienia, możliwość zakładania nowych rozgłośni;
wynalezienie tranzystorów - pomogły tworzyć przenośne odbiorniki radiowe.
W 1967 roku audytorium pirackich stacji szacowano na 15 mln. słuchaczy.
Radiofonia komercyjna w Wielkiej Brytanii
Wydano w 1972 roku dokument - Sound Broadcasting Act. Dotyczył systemu niezależnych lokalnych stacji radiowych.
Pojawiło się Independent Local Radio (ILR). Źródłem utrzymania były reklamy. Nie ma mowy, by to radio utrzymywał sponsor.