Wykład z dn.11.10.2007r.

Osoba prokurenta:

Art.109²§2- Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Wprowadzenie tego przepisu do przepisów kc prokurze, było w pewnym sensie wymuszone wątpliwością, która zrodziła się na gruncie regulacji kh, który nie zawierał odpowiedniego do tego przepisu.

Natomiast kc, gdy reguluje pełnomocnictwo nie rozstrzyga kwestii, czy pełnomocnikiem może być wyłącznie osoba fizyczna, czy może nim być także osoba prawna. Ten problem powstawał kilkakrotnie w praktyce.

Aczkolwiek był on rozstrzygnięty przez SN i w doktrynie na rzecz tezy, że pełnomocnikiem może być wyłącznie osoba fizyczna, bo pełnomocnictwo opiera się jednak o sposób zaufania, to niemniej przy wprowadzeniu przepisów o prokurze do kc uznano za konieczne w sposób pozytywny, że tylko osoba fizyczna może być prokurentem.

Z kolei, gdy chodzi o zakres zdolności do czynności prawnych, to z kolei pełnomocnikiem cywilnym może być osoba, która ma tylko ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Postanowienia dotyczące prokury są surowsze i w tym zakresie stanowią nową regulację, odmienną do pełnomocnictwa:

• o ile pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych, o tyle prokurentem może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych;

Udzielenie prokury (tak samo jak i udzielenie pełnomocnictwa) jest czynnością prawną:

• jednostronną; to że jest to czynność prawna jednostronna decyduje o tym, że prokurent nie musi składać oświadczenia o tym, czy prokurę przyjmuje czy jej nie przyjmuje,

• tylko i wyłącznie upoważniającą; z upoważniającego charakteru czynności wynika, że prokurent nabywa na podstawie udzielonej prokury jedynie uprawnienie, umocowanie do tego, aby dokonać czynności objętych prokurą; nie ma zatem z prokury wynikającego obowiązku działania prokurenta, prokura nie zobowiązuje do dokonywania czynności prawnych objętych prokurą, a jedynie do nich upoważnia;

Chcąc skonstruować zobowiązanie prokurenta do dokonywania czynności prawnych konieczne jest istnienie stosunku tzw. wewnętrznego lub podstawowego (taka sama konstrukcja jest przyjęta przy pełnomocnictwie cywilnym). Stosunek podstawowy między prokurentem a przedsiębiorcą- mocodawcą, może być stosunkiem wynikającym:

- z umowy o pracę,

- z umowy zlecenia,

- z innej czynności, która ma charakter zobowiązujący względem prokurenta.

Art.109²§1- Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie.

Prokura jest nadto ujawniona w rejestrze, w dziale dotyczącym reprezentacji przedsiębiorcy.

Czy w Ewidencji Działalności Gospodarczej jest przewidziana rubryka na to, aby ewentualnie prokurę wpisać?

Jest rubryka dotycząca udzielonych pełnomocnictw. Jeżeli zatem przyjmiemy, że prokura jest pełnomocnictwem (co jest ponad wszelką wątpliwość), to odpowiedź brzmi tak > jest miejsce również i w ewidencji na to, aby ujawnić udzieloną przez przedsiębiorcę będącego osoba fizyczną prokurę.

Udzielenie prokury może być:

• udzieleniem prokury oddzielnej- tj. prokura udzielona konkretnej osobie fizycznej, mającej pełną zdolność do czynności prawnych; rodzi ten skutek, że prokurent sam może składać oświadczenia woli w imieniu przedsiębiorcy w zakresie prokury;

• udzieleniem prokury łącznej- prokurę łączną udziela się kilku osobom, z tym zastrzeżeniem, że dla skuteczności czynności prawnych dokonywanych przez każdego z prokurenta, konieczne jest współdziałanie z innym prokurentem;

Prokura łączna i oddzielna różnią się między sobą sposobem składania oświadczeń woli, sposobem działania:

• możemy udzielić prokury tylko jednej osobie, czyli mieć jednego prokurenta i będzie on miał prawo dokonywania czynności samodzielnie,

• możemy udzielić kilku prokur i każdą z nich udzielić oddzielnie, co oznacza, że każdy z tych prokurentów może samodzielnie składać oświadczenia woli,

• możemy udzielić kilku prokur z tym zastrzeżeniem, że działanie każdego z prokurentów dla swojej skuteczności wymaga współdziałania z wszystkimi pozostałymi albo z którymś z pozostałych.

Zakres prokury:

• Art.109¹§1- Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

- zatem zakres prokury nie jest uzależniony od tego, czy czynność prawna jest czynnością zwykłego zarządu czy czynnością przekraczającą zwykły zarząd (w ramach prokury mogą się znaleźć i jedne i drugie czynności);

- prokura obejmuje nie tylko umocowanie do czynności prawa materialnego, ale również pełnomocnictwo procesowe, dlatego że prokurent może dokonywać wszelkich czynności sądowych i pozasądowych;

- czynności sądowe i pozasądowe, bez względu na to, czy są przekraczające zwykły zarząd czy są zwykłego zarządu, one tylko o tyle wchodzą w zakres prokury o ile wskazują związek z prowadzeniem przedsiębiorstwa;

- istotą prokury jest umocowanie do czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa;

Z tego wynika, że prokura ze swojej natury jako związana jedynie z prowadzeniem przedsiębiorstwa nie obejmuje wszelkich czynności (sądowych czy pozasądowych), które są związane z osobą przedsiębiorcy.

Zatem prokurent nie jest upoważniony do:

- złożenia wniosku o wpis przedsiębiorcy do rejestru,

- złożenia wniosku o wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru,

- złożenia wniosku w zakresie podwyższenia kapitału zakładowego, czy jego obniżenia,

- do zwoływania np. zgromadzeń wspólników czy walnego zgromadzenia.

• Art.109³- Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

Z mocy tego art. wyłączone są następujące czynności prawne:

1) zbycie przedsiębiorstwa- chodzi tutaj o zbycie na podstawie umowy sprzedaży, darowizny, jak również umowy związanej z wniesieniem przedsiębiorstwa jako aportu do spółki lub innego podmiotu, (tak samo regulował zakres tych czynności kh);

2) czynności, na podstawie których następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania- kh wymieniał tutaj tylko i wyłącznie dzierżawę, a zatem tylko i wyłącznie wydzierżawienie wyłączał spoza zakresu prokury,

- kc poszedł dalej, specjalnie ujmując tę kategorię czynności szerzej, jako kategorię czynności na podstawie których następuje oddanie do czasowego korzystania z przedsiębiorstwa; w zakres tych czynności wchodzi oczywiście dzierżawa, ale w tym zakresie mogą mieścić się też umowy nienazwane, których przedmiotem jest oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania (przede wszystkim chodzi tu o umowę nienazwaną, a zbliżoną do leasingu);

Leasing jako umowa nazwana, regulowana przez kc, nie ma za swój przedmiot przedsiębiorstwa. Przedmiotem umowy nazwanej leasingu wg kc mogą być tylko rzeczy (obojętne czy ruchome czy nieruchomości), natomiast nie może być przedsiębiorstwo.

Przedsiębiorstwo nie jest ani rzeczą, ani rzeczą zbiorową ani zbiorem rzeczy. Przedsiębiorstwo jest zespołem stanów faktycznych rzeczy i praw. W związku czym nie może być objęte umową nazwaną leasingu.

Nie jest natomiast wykluczone zawarcie umowy podobnej do leasingu, do której jednak nie będzie się stosowało wprost przepisów regulujących leasing, a której przedmiotem będzie przedsiębiorstwo, jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych.

- kc chciał rozszerzyć w stosunku do kh gamę umów, które mogą rodzić ten skutek, że przedsiębiorca zostaje czasowo wyrzucony ze swojego przedsiębiorstwa, bo oddaje go do czasowego korzystania innemu przedsiębiorcy (w zakresie takich umów działanie prokurenta jest wyłączone);

3) czynności zbycia nieruchomości- chodzi tu o te same podstawy umowy sprzedaży, darowizny, zamiany i wniesienie tytułem aportu do spółki bądź innego podmiotu;

4) czynności dotyczące obciążenia nieruchomości- np.:

- ustanowienie hipoteki na nieruchomości,

- ewentualne umowy ustanawiające ograniczone prawo rzeczowe, np. służebność gruntową- nie osobistą- bo tylko ona obciąża nieruchomość,

- nie można wykluczyć ewentualnie jakiś obciążeń związanych np. z przewłaszczeniem na zabezpieczenie (przewłaszczenie na zabezpieczenie jako czynność prawna nie jest uregulowana wprost w przepisach kc ma dość nieostrą naturę i zakres przedmiotowy tego przewłaszczenia też nie jest bezsporny),

- w zakresie tych czynności (hipoteka, służebność gruntowa) prokurent jest wyłączony od możliwości ich dokonywania,

Czy prokurent nie będzie mógł tych czynności dokonać?

• Otóż prokurent może ich dokonać, wynika to wprost z art., że do tych czynności: jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

- prokurent może takiej czynności dokonać, ale nie jako prokurent, tylko jako zwykły pełnomocnik;

- pełnomocnictwo, jakie ma być mu udzielone, jest pełnomocnictwem konkretnym- do konkretnej czynności z tych wymienionych,

Podobną regulację w tym zakresie zawierał kh, który też wymagał w takiej sytuacji dla prokurenta pełnomocnictwa konkretnego. To pełnomocnictwo konkretne musi być udzielone w takiej formie prawnej jaka jest wymagana dla ważności czynności prawnej, której dotyczy.

- prokura wymaga formy pisemnej zwykłej pod rygorem nieważności- natomiast jeżeli ma być udzielone pełnomocnictwo konkretne, to okoliczność że prokurent ma na piśmie prokurę pod rygorem nieważności nie wystarcza, bo on działa już wtedy tylko jako pełnomocnik, a zatem do ważności pełnomocnictwa konieczne jest zachowanie takiej formy prawnej, jaka jest wymagana dla ważności czynności prawnej, która ma być na podstawie tego pełnomocnictwa udzielona;

• Tak ustanowionego zakresu prokury- czyli wszystkie czynności sądowe i pozasądowe związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, z wyłączeniem tych o których mówi art.109³kc, nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.

Prokura łączy w sobie w istocie pełnomocnictwo i przedstawicielstwo, bo zakres prokury wynika ex lege. O tym, że wynika ex lege świadczy nie tylko definicja prokury, ale również to, że nie można jej ograniczyć wobec osób trzecich. Należy to rozumieć tak, że w stosunkach wewnętrznych przedsiębiorca może oczywiście ograniczyć swoje umocowanie w stosunku do prokurenta, ale jeżeli pomimo tego ograniczenia umownego pomiędzy stronami prokurent dokonałby czynności prawnej, to czynność ta rodzi skutki zarówno względem przedsiębiorcy, jak i względem osoby trzeciej.

Np. przedsiębiorca udziela prokury, wpisuje ją do rejestru a następnie umawia się z prokurentem, że jednak pewnych czynności prawnych (np. których wartość rozporządzenia przenosi 100tyś.zł prokurent) sam dokonywał nie będzie. Ta umowa między mocodawcą w prokurentem ma moc wiążącą tylko i wyłącznie pomiędzy nimi, natomiast nie rodzi skutku względem osób trzecich. Jeżeli prokurent dokona czynności, której wartość będzie przenosiła 100tyś.zł, ale czynność ta będzie się mieściła w zakresie ustawowym prokury- czynność ta będzie skuteczna zarówno względem przedsiębiorcy, jak i względem osoby trzeciej. Mocodawcy przysługują w takim wypadku roszczenia tylko i wyłącznie ze stosunku wewnętrznego- czyli z tej umowy jaka pomiędzy nimi istniała. Natomiast nie ma to skutku względem osób trzecich.

Art.109¹§2- Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

• Przepisem szczególnym jest art.109⁵kc:

Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).

Oddział przedsiębiorstwa jest jednostką wewnętrzną przedsiębiorcy. To nie jest samodzielny podmiot, natomiast ma on pewne samodzielne wyodrębnienie: organizacyjne i majątkowe. Z reguły jest tworzony po to, aby realizować tylko pewien zakres z działalności przedsiębiorcy. Wobec czego odpowiednio do tego zakresu działania przewidzianego dla oddziału ustanawia się prokurę. W ten sposób ogranicza się jej zakres w stosunku do tego, jaki dotyczy całego przedsiębiorstwa prowadzonego przez przedsiębiorcę.

Oddział jeżeli jest tworzony tez podlega obowiązkowi wpisu do rejestru, zatem nie ma problemu aby ustalić zakres spraw w oparciu o wpis do rejestru, które są przeznaczone do realizacji w ramach oddziału. Tym samym udzielenie prokury oddziałowej obejmuje tylko i wyłącznie ten zakres spraw, który jest przewidziany do realizacji w ramach oddziału.

!! to jest w obecnym stanie prawnym jedyny przepis, który zezwala na ograniczenie prokury!!!

Odwołanie i wygaśnięcie prokury:

Prokura może ustać:

1. z woli przedsiębiorcy- mówimy wtedy o odwołaniu prokury,

2. ex lege- na skutek zdarzenia przewidzianego przez prawo, w tym zakresie mówimy o wygaśnięciu prokury,

• odwołanie prokury:

Art.109⁷par.1- Prokura może być w każdym czasie odwołana.

- przedsiębiorca może bez podawania przyczyn i bez żadnego okresu wypowiedzenie czy wyprzedzenia odwołać prokurę,

Przyjmuje się taką szeroką dopuszczalność odwołania ze względu na to, że: prokura opiera się o stosunek zaufania pomiędzy mocodawcą i prokurentem oraz ze względu na to, że prokura ma bardzo szeroki zakres.

- zatem wystarczy, że przedsiębiorca utraci zaufanie do prokurenta, wtedy może odwołać prokurę bez wskazania konkretnego zdarzenia i nie musi w żaden sposób uzasadniać odwołania jej;

- z lektury przepisu nie wynika, aby taka sama możliwość była expressis verbis przewidziana dla prokurenta; w artykule nie ma postanowienia, które mówi, że prokurent może w każdym czasie zrzec się prokury:

~ wynika to z upoważniającego charakteru czynności; jeżeli prokurent nie ma obowiązku działania to również wcale nie musi się prokury zrzekać poprzez składanie oświadczenia woli; po prostu może nie wykonywać tej kompetencji, w zakresie której został umocowany;

~ aczkolwiek jest dopuszczalność zrzeczenia się przez prokurenta swojej prokury, a zatem złożenia oświadczenia woli o tym, że zrzeka się prokury; jest to czynność prawna, która wynika z ogólnych zasad prawa cywilnego i nie musi być wobec czego wprost regulowana w przepisie dotyczącym odwołania prokury;

• wygaśnięcie prokury:

Art.109⁷par.2- prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy. Par.3- Prokura wygasa ze śmiercią prokurenta.

- w par.2 artykułu są wymienione sytuacje, w których mówimy o zakończeniu/ustaniu bytu przedsiębiorcy, czyli mocodawcy; jeżeli chodzi o przekształcenie przedsiębiorcy to co prawda z reguły oparte jest o zasadę kontynuacji, niemniej jednak z momentem przekształcenia się jednego podmiotu w drugi- prokura udzielona przez pierwszy podmiot ulega z mocy prawa wygaśnięciu;

Art.109⁷par.4- Śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.

- przepis ten dotyczy tylko i wyłącznie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi (tj. z resztą argument pośredni na to, że ustawodawca chciał aby również przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi mogli udzielać prokury);

Charakterystyczną kwestią oddzielającą prokurę od pełnomocnictwa jest to, że prokura jest nieprzenośna.

Prokurent nie może udzielić substytucji. Tak jak pełnomocnik może udzielić substytucji, czyli może udzielić pełnomocnictwa innej osobie, tak prokurent jest tej możliwości pozbawiony, dlatego że prokurent nie jest przedsiębiorcą a tylko przedsiębiorca może udzielić prokury.

Pełnomocnictwa może udzielić każdy, a zatem pełnomocnik może również ustanowić pełnomocnika, natomiast prokury może udzielić tylko przedsiębiorca, zatem prokurent nie może udzielić prokury.

Art.109⁶kc- Prokura nie może być przeniesiona. Prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.

- z przepisu wynika, że prokurent może natomiast udzielić pełnomocnictwa, przy czym może to być tylko i wyłącznie pełnomocnictwo konkretne albo rodzajowe;

- prokurent nie może zatem udzielić pełnomocnictwa ogólnego;

Różnice między prokurą a pełnomocnictwem (pomimo tego, że prokura to pełnomocnictwo szczególne, dlatego w braku własnej regulacji stosuje się przepisy o pełnomocnictwie):

1. pełnomocnictwa cywilnego może udzielić każdy, natomiast pełnomocnictwa szczególnego- prokury tylko przedsiębiorca,

2. zakres prokury wynika ex lege i nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich, natomiast zakres pełnomocnictwa cywilnego wynika tylko i wyłącznie z woli mocodawcy,

3. prokura jest nieprzenośna (nie może prokurent ustanowić prokurenta), natomiast pełnomocnik może ustanowić pełnomocnika,

4. prokura wymaga formy pisemnej ad solemnitatem, natomiast pełnomocnictwo cywilne ogólne wymaga tylko formy pisemnej, a w przypadku pełnomocnictwa rodzajowego bądź konkretnego- forma zależy od formy, której ważność jest związana z konkretną czynnością prawną, do której pełnomocnictwo upoważnia.

REJESTR

Początków rejestru należy doszukiwać się już w średniowieczu, kiedy poszczególni kupcy byli poddawani pewnym wpisom do rejestru, które miały wtedy charakter bardzo kameralny związany z rzemiosłem czy wykonywanym zawodem. Niemniej już wtedy wykształciły się 2systemy rejestrowe:

• francuski- miał charakter czysto informacyjny, czyli żadne skutki nie były uzależnione od wpisu do tego rejestru,

• niemiecki- poza funkcją informacyjną miał zasadniczą funkcję prawną- dla szeregu czynności wpis był przesłanką skuteczności,

Na przestrzeni wieków różnice między tymi systemami mocno się zatarły i w tej chwili można powiedzieć, że tam gdzie są rejestry to one nie tylko pełnią funkcję czysto informacyjną, ale również wpis do rejestru decyduje o skuteczności niektórych czynności.

W Polsce od samego początku przyjęto system niemiecki. Do 2001r. obowiązywało w Polsce kilkanaście rejestrów, które były prowadzone przez sądy, ale były wyspecjalizowane branżowo dla przedsiębiorców, dla spółek handlowych, dla fundacji itd.

Zadaniem ustawy z 20.08.1997r. było zlikwidowanie wszystkich rejestrów wówczas obowiązujących i zastąpienie ich jednolitym Krajowym Rejestrem Sądowym. Aby ten cel osiągnąć konieczne było długie vacatio legis tej ustawy. Trwało ono przeszło 3 lata, dlatego że ustawa o KRS weszła w życie 1.01.2001r., wraz z prawem działalności gospodarczej i wraz z ksh.

Art.1 ustawy o KRS- Rejestr składa się z rejestru:

1. przedsiębiorców,

2. stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, (rejestr ten można nazwać rejestrem dla nieprzedsiębiorców, z tym że ustawa wskazuje w kategorii zamkniętej podmioty, które w tym rejestrze dla nieprzedsiębiorców są zarejestrowane),

3. dłużników niewypłacalnych.

Te rejestry są w stosunku do siebie niezależne, aczkolwiek jeżeli nieprzedsiębiorca może pod pewnymi warunkami podjąć działalność gospodarczą i podejmuje ją to w takiej sytuacji jest on dodatkowo ujawniony w rejestrze przedsiębiorców, co nie powoduje wykreślenia go z rejestru nieprzedsiębiorców.

Zatem jeżeli fundacja, która nabywa osobowość prawną z momentem wpisu do tego rejestru dla nieprzedsiębiorców, podejmuje działalność gospodarczą , to wówczas pozostaje ona nadal w rejestrze dla nieprzedsiębiorców i jest dodatkowo ujawniona w rejestrze dla przedsiębiorców.

Jeżeli przedsiębiorca staje się niewypłacalnym dłużnikiem, to podlega on ujawnieniu w tym rejestrze, co wcale nie oznacza że jest on wykreślony z rejestru dla przedsiębiorców.

Te rejestry spełniają jednak niezależnie od zakresu podmiotowego pewne inne cele, ale rejestry są niezależne od siebie, natomiast możemy znaleźć ten sam podmiot ujawniony w kilku z tych rejestrów, bo każdy ma inna funkcję.

Istota rejestru:

Rejestr służy ujawnianiu danych wymaganych przez prawo ze względu na bezpieczeństwo i pewność obrotu. W rejestrze ujawnia się te dane, które są wymagane przez ustawę dla ujawnienia, a to jakie z nich ustawodawca wskazuje do ujawnienia zależy od tego, czy są one istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa i pewności obrotu. Zatem zakres tych danych, które się ujawnia w rejestrze jest rozmaity i zależy w istocie od typu podmiotu, którego rejestr dotyczy:

• np. jeżeli mamy spółkę osobową- w spółkach osobowych każdy wspólnik co do zasady jest uprawniony do jej reprezentacji i co do zasady odpowiedzialność za zobowiązania ponosi przynajmniej 1wspólnik ze spółką; patrząc z punktu widzenia pewności i bezpieczeństwa obrotu istotne będą kwestie: kto jest wspólnikiem oraz to który ze wspólników jest uprawniony do reprezentacji spółki; to są najważniejsze z punktu widzenia osoby trzeciej kwestie: z kim może dokonywać czynności prawnych i kto odpowiada za zobowiązania spółki;

• jeżeli natomiast mamy spółkę kapitałową (odpowiedzialność w spółce kapitałowej wspólników jest wyłączona, odpowiada spółka jako osoba prawna), spółki kapitałowe jako osoby prawne mają swoje organy, a organem reprezentującym i zarządzającym jest zarząd. Z punktu widzenia bezpieczeństwa i pewności obrotu istotne będą kwestie: kapitał zakładowy tej spółki aby wiedzieć na ile jest ona z samego faktu dekapitalizowania wiarygodna, skład zarządu i ewentualne ograniczenia dotyczące reprezentacji, nie interesują nas wspólnicy.

Ten przykład wskazuje nam, że nie wszystkie dane są konieczne do ujawnienia oraz to jakie prawo wymaga ujawnienia zależy w istocie od typu przedsiębiorcy, od jego formy organizacyjno prawnej, bo ta z kolei determinuje: uprawnionych do dokonywania czynności prawnych oraz reguły dotyczące odpowiedzialności.

Rejestracja następuje wedle przepisów przewidzianych w ustawie o KRS, które są przepisami proceduralnymi.

Art.2ustawy- Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część, zwane sądami rejestrowymi.

Postępowanie rejestracyjne:

- zasadą jest, że jest to postępowanie wnioskowe;

Art.19ustawy- Wpis do Rejestru jest dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu.

Art.22ustawy- Wniosek o wpis do Rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

- przepisy szczególne, jeżeli stanowią inaczej, to z reguły ustanawiają ten termin dłuższym niż 7-dniowy, nie jest znany krótszy;

- obowiązek dokonania wpisu spoczywa na przedsiębiorcy, który ma obowiązek bycia zarejestrowanym, a to że spoczywa na przedsiębiorcy oznacza, że wykonuje ten obowiązek ten kto jest uprawniony do reprezentacji i zarządzania; są to zatem albo organy- jeżeli mamy do czynienia z osoba prawną, albo wspólnicy- jeżeli mamy do czynienia ze spółką osobową;

- wnioski są zawarte w formularzach, na podstawie ustawy o KRS- z uwagi na jej informatyczny system- następuje sformalizowanie tej postaci wniosku; nie można wniosku o wpis do KRS napisać własnoręcznie, trzeba wziąć formularz i ten formularz wypełnić, nienależycie wypełniony jest odrzucany przez komputer,

- wniosek o wpis do rejestru na urzędowym formularzu składa się wraz z dokumentami, które to dokumentują zdarzenia rodzące obowiązek wpisu (uchwały, umowy, oświadczenia, wszystko to co jest źródłem zdarzenia rodzącego obowiązek wpisu);

- dokumenty, które są dołączane do wniosku muszą być albo w oryginałach, albo mogą to być uwierzytelnione odpisy,

- wniosek wraz z tymi dokumentami można składać: osobiście lub przez pełnomocnika, ale pełnomocnictwo musi być w tym wypadku szczególne (upoważniające wyraźnie do złożenia wniosku o wpis w danej sprawie),

- wniosek wraz z dokumentami podlega badaniu sądu; to badanie można wyróżnić jako badanie:

• formalne:

Sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa.

Sąd nie zastanawia się nad prawdziwością tego zdarzenia, które rodzi obowiązek wpisu. W zakresie badania formalnego sąd nie ocenia: czy taka czynność została dokonana, czy jest ważna, czy to zdarzenie miało miejsce i rodzi skutek.

Sąd bada jedynie co do zgodności z przepisami prawa:

1. czy jest właściwy jako sąd,

2. czy zgłaszający ma legitymację do złożenia wniosku,

3. czy np. pełnomocnictwo jest szczególne,

4. czy wszystkie dane objęte tym formularzem zostały wpisane

5. czy opłata została dokonana.

• materialne (merytoryczne):

Sąd rejestrowy bada, czy dane wskazane we wniosku o wpis do Rejestru są prawdziwe. W pozostałym zakresie sąd rejestrowy bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości.

- zatem badanie co do prawdziwości ze stanem faktycznym może być podjęte przez sąd tylko i wyłącznie wtedy, gdy sąd poweźmie wątpliwości co do tego czy dane zgłoszone są zgodne ze stanem rzeczywistym,

Stany faktyczne, które były przedmiotem dwóch rozstrzygnięć SN (pochodzą one wprawdzie jeszcze z czasu rejestru handlowego, czyli sprzed ustawy o KRS, ale identyczny zakres badania wniosku był przewidziany właśnie przez przepisy o rejestrze handlowym):

• uchwała SN z 10.05.1994r., opublikowana w OSP z 1994/poz.211- dotyczyła takiej sytuacji, że został złożony wniosek do sądu rejestrowego o wykreślenie członka zarządu spółki z o.o. i wpisanie w jego miejsce nowej osoby, jako członka tegoż zarządu;

- uchwała była zgodnie formalnie z prawem, była podjęta przez zgromadzenie wspólników właściwą większością, we właściwym trybie, pod względem formalno-prawnym sąd nie miał tutaj żadnych wątpliwości,

- do sądu został wniesiony zarzut osoby zainteresowanej, a konkretnie osoby która miała być wpisana jako nowy członek zarządu (zarzut o tym, że ona nie wyraziła zgody na powołanie jej do zarządu, a zatem ona nie chce aby została w rejestrze ujawniona, bo będzie dalej skarżyć te uchwały),

- w takiej sytuacji sąd rejestrowy odmówił wpisu, ale odmowę poprzedził badaniem merytorycznym, a zatem rozpatrzeniem tego zarzutu co do tego, że ta osoba nie wyraziła zgody na wybór do członków zarządu;

• orzeczenie SN z 22.09.1993r., opublikowane w OSNCP z 1994/poz.99- dotyczyło z kolei takiej sytuacji, że do sądu rejestrowego wpłynął wniosek o załączenie do akt rejestrowych nowej listy wspólników spółki z o.o., w związku z tym że jeden wspólnik zbył swoje udziały na rzecz osoby trzeciej;

- to powoduje w takiej sytuacji konieczność sporządzenia nowej listy wspólników i ta lista jest dołączana do sądu rejestrowego,

- wniosek był formalnie poprawny, niemniej jednak sąd tutaj z urzędu przyjrzawszy się umowie zbycia udziałów doszedł do wniosku, że ta umowa jest nieważna,

- nieważność bezwzględna jest brana przez sąd z urzędu, tutaj żadnego wniosku nie trzeba,

- sąd rejestrowy przy analizie dokumentów, czyli właściwie przy analizie formalno-prawnej powziął wątpliwość co do ważności czynności prawnej będącej podstawą zbycia udziałów, okazało się że ta czynność jest nieważna ze względu na brak formy przewidzianej przez kh,

- w tej sytuacji dokonał tej rzeczywistej oceny, badania samej treści i odmówił wpisu,

~ jeżeli wszystkie te elementy proceduralne będą właściwe to wówczas sąd wydaje postanowienie o wpisie do rejestru;

Z jakim momentem wpis rodzi skutki:

- samo wpisanie ma charakter techniczny, wpisania czegoś w rejestrze dokonuje urzędnik i to jest czynność o charakterze technicznym,

- merytorycznie rzecz biorąc znaczenie ma postanowienie sądu i data tego postanowienia,

- ujawnienie w rejestrze następuje zgodnie z ustawa niezwłocznie po powzięciu postanowienia, mogą być zatem niewielkie różnice czasowe pomiędzy datą postanowienia a datą dokonania tego konkretnego wpisu,

- rozstrzyga data postanowienia, bo z tym momentem można powiedzieć, że nastąpił wpis, a tylko jego techniczny rezultat mógł mieć miejsce niezwłocznie, więc w niedalekiej przyszłości,

Rodzaje wpisów do rejestru:

1. ze względu na pierwsze kryterium wpisy dzielimy na:

• pozytywne- są to wpisy o wpisanie jakiś danych (o wpisanie członków zarządu, o wpisanie spółki do rejestru),

• negatywne- wpis o wykreślenie jakiś danych z rejestru,

• wzmianki- pewne uwagi zamieszczane obok wpisu, one też są wpisem (np. jeżeli postanowienie o wpisie pewnych danych wymaga uprawomocnienia, to sąd postanawia wpisać do rejestru, ale jednocześnie zamieszcza wzmiankę o tym, że postanowienie wymaga uprawomocnienia),

2. ze względu na drugie kryterium wpisy dzielimy na:

• pierwotne- te które powodują powstanie przedsiębiorcy,

• następcze- wszystkie pozostałe wpisy, jakich prawo wymaga ze względu na zdarzenia, które później następują, jak również wpisy o wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru,

3. ze względu na trzecie kryterium wpisy dzielimy na:

• deklaratoryjne- to jest wpis potwierdzający powstanie jakiegoś skutku, skutek już powstał a my go tylko ujawniamy w rejestrze,

• konstytutywne- to taki wpis, od którego zależy dopiero skuteczność zdarzenia rodzącego obowiązek wpisu,

Wpis o charakterze deklaratoryjnym- każdy wpis dotyczący zmiany członków zarządu w spółkach kapitałowych, ale nie tylko. To samo dotyczy spółdzielni czy innych przedsiębiorców, którzy mają zarząd. Tutaj stosunek członkostwa w zarządzie, czyli mandat członka do sprawowania funkcji piastuna tego organu, powstaje z momentem dokonania wyboru, chyba że ten wybór od razu wskazuje na inną datę. Ale tak zdarza się rzadko. Jeżeli zgromadzenie wspólników powołuje organ- zarząd, czy dokonuje zmiany wśród jego członków t skutki powstają z momentem podjęcia uchwały o tym. On już od tego momentu jest członkiem zarządu, albo już od tego momentu nim nie jest. A wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny- potwierdza ten skutek, który już powstał wcześniej.

Natomiast wpisem konstytutywnym jest zawsze i bezwzględnie każdy wpis pierwotny, dotyczący powstania przedsiębiorcy, nabycia przez niego osobowości prawnej; drugim przykładem wpisu konstytutywnego jest podwyższenie kapitału zakładowego oraz jego obniżenie (obojętne czy w spółce z o.o. czy w spółce akcyjnej).

- jeszcze do niedawna spółka jawna była obwarowana wpisem deklaratoryjnym, gdyż spółka powstawała z momentem zawarcia umowy a wpis to potwierdzał; nowela do ksh zmieniła ten stan i w tej chwili wszystkie spółki handlowe, jak również wszyscy inni przedsiębiorcy są obwarowani wpisem o charakterze konstytutywnym,

- to jaki charakter wpisu dotyczy poszczególnego zdarzenia wynika z przepisu szczególnego, który każe ujawnić dane zdarzenie w rejestrze,

9

---