1299076304

Obrzędy rodzinne wieku dziecięcego

Chrzest (bolipen)

Trudno powiedzieć, jakie znaczenie przypisywano chrztom dzieci dawniej. Uważa się, że przyjęcie chrztu uzasadniano wiarą w grzech pierworodny oraz skalaniem porodowym i najprawdopodobniej te dwa nurty nakładały się na siebie. U Kełdera-szów amerykańskich nieochrzczone dziecko było pńkaza (zły omen)¹, Cyganie szkoccy twierdzili, że niedobrze jest mieć takie dziecko, z kolei w Siedmiogrodzie podtrzymywano ogień przed namiotem noworodka aż do jego chrztu, co miało odpędzać złe siły, a więc chrzest miał dawać siłę i bronić przed złymi wpływami². Chrzest usuwał niebezpieczeństwo pojawienia się tych złych mocy w pobliżu dziecka, a tym samym w pobliżu grupy, do której to dziecko należało³. Zapewne pierwotną formą chrztu była oblucja. Wskazywałby na to przekaz etnograficzny z końca XIX wieku z terenu Węgier autorstwa H. Wlislockiego^{4 5}, który pisał, że tamtejsi Cyganie po wykąpaniu noworodka wylewają wodę z kąpieli do wydrążonego pnia, aby spowodować wzrost dziecka. Pierwsza kąpiel nowo narodzonego dziecka była pewną formą oczyszczenia dziecka z „nieczystości” — dosłownie, jak i symbolicznie³. Według wierzeń Manuszów i Jeniszów, dziecko przed przyjęciem chrztu jest szczególnie narażone na wpływy złych mocy, których personifikacją są demony. W ciągu dnia, ilekroć Jenisze przewijają dziecko, zmieniają mu pościel lub odzież, wykonują nad nim znak krzyża. Po dzwonieniu na Anioł Pański nie można wietrzyć ani suszyć bielizny (w innym przypadku trzeba ją spalić następnego dnia). Po tej godzinie nie można kąpać dziecka na świeżym powietrzu. Są to praktyki często nadal utrzymywane przez młodych rodziców⁶.

1

   A. Sutherland, op. cit., s. 282-284.

2

   A. Mirga, L. Mróz, op. cit., s. 248

3

   Ibidem.

4

   Za: H. Biegeleisen, op. cit., s. 137

5

   Por. F. Cozannet, op. cit., s. 92 i dalsze.

6

   J. Valet, Coutumes: les petits-enfants chez les/enis, „Estudes Tsiganes" 1991, nr 2, s. 27.