1299076314

82

Obrzędy rodzinne wieku dziecięcego

w kolorze białym lub różowym, a chłopcom białe lub niebieskie. Jest „fabrycznie” zdobione, choć Romowie preferują te, które są bogate w hafty i koronki.

To rodzice chrzestni czy matka ma obowiązek kupić przynajmniej koszulkę dla dziecka.

To nie chodzi, żeby je ubrała całe, ale koszulkę — najbliższą ciału rzecz — to kupują rodzice chrzestni. (Jag. 3)

Chrzestne kupują i później ubierają, ale jak chrzestna nie ma za co kupić to rodzice kupują, muszą...¹⁶

W sytuacji, gdy dziecko przyjmuje chrzest jako starsze (np. kilkuletnie), takiego specjalnego ubranka nie uda się kupić. Wtedy większe dzieci nie mają już szczególnego stroju na tę uroczystość i dziewczynka przyjmuje chrzest „na biało”, w jasnej sukience, chłopiec w garniturku jasnym, niebieskim (Jag. 6). Forma odzieży zależy od upodobań rodziców i w zasadzie ma charakter tradycyjny. Powszechnie unika się kupowania chłopcom czarnych garniturów ze względu na symbolikę czerni jako koloru śmierci i nieszczęścia¹⁷. Chłopcy oczywiście zakładają białe koszule, ubiór bowiem powinien być odświętny¹⁸.

Termin przyjęcia chrztu zależy od uzgodnień rodzinnych. Nie ma zwyczajowo zatwierdzonego, konkretnego terminu uroczystości i nie ma wyznaczonego okresu, kiedy chrzest powinien być przyjęty. Niektórzy chrzczą dzieci krótko przed pierwszą komunią (Les.l), inni, gdy dziecko skończy 4-5 lat. Zdarza się również, że chrzci się już dorosły człowiek, na przykład 19—letni, co może oznaczać, że kalające właściwości dziecka nie zmywa się chrztem (chrzest jako oczyszczenie), lecz „przechodzą” z czasem i że chrzest nie jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania jednostki w grupie. Ponieważ nieochrzczone dziecko nie powinno przebywać na cmentarzu, często przyczyną przyjęcia chrztu jest pogrzeb krewnego, w którym to dziecko musi uczestniczyć. Najprawdopodobniej to brak chrztu jest przyczyną nieobecności dzieci romskich na cmentarzach w czasie np. Wszystkich Świętych. Ta różnorodność w doborze terminu chrztu jest uzależniona wyłącznie

¹⁶    Kobieta, grupa rodowa nieznana.

¹⁷    A. Sutherland, op. cit., s. 284.

¹⁸    To oczywiste rozróżnienie odzieży według płci jest, zgodnie z tym, co wcześniej napisałam, elementem socjalizacji dziecka. W takich sytuacjach, jak chrzest niemowlęcia, socjalizacja, skierowana na to niemowlę, znajduje odbiorców wśród starszych dzieci i młodzieży oraz pozostałych. W ten sposób wpaja się właściwe komponowanie odzieży i zachowania związane z obrzędem oraz tormy interakcji w ramach większej grupy niż mała rodzina. I chociaż charakter ubioru chrzczonego dziecka nie zalicza się do tradycji romskiej, to mimo wszystko przypisanie pewnych kolorów poszczególnym płciom rozróżnia je i przekazuje tę informację szerszemu kręgowi odbiorców. Jest to raczej nowa sytuacja, ponieważ biorąc pod uwagę tradycyjny ubiór Romów^r (Cyganów), jego podział na męski i kobiecy polega w tym wypadku nie na kolorystyce, ale na formie (spódnica / spodnie), gdy tymczasem bogata kolorystyka odzieży i męskiej, i kobiecej ma z założenia spełniać funkcję wyznacznika etniczności. W przypadku gdy chrzczone dziecko jest starsze, np. kilkuletnie, zdecydowanie więcej przysw^raja informacji przekazywanych poprzez obrzęd. Dziecko kilkuletnie potrafi już odczytywać gesty i przejmować punkt widzenia innych osób, czyli potrafi przejmować czyjeś role. G. H. Mead nazwał ten etap socjalizacji dziecka stadium zabawy (G. H. Mead, Umysł, osobowość i społeczeństwo, Warszawa 1975). Dziewczynka już ma świadomość tego, że jest dziewczynką, a chłopiec wie, że jest chłopcem. Wiedza ta jest podkreślana stosowmym ubiorem i prezentem.