5097154294

Problematyka bezpieczeństwa w literaturze

poczucia krzywdy, wstydu, niższości, trudnościami w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnika-

mi³⁷.

Rodziny stawiające dziecku horrendalne wymagania również popełniają wychowawcze błędy, których brak skorygowania może odcisnąć niebagatelne piętno w funkcjonowaniu dziecka. Przede wszystkim warto wspomnieć o błędzie rygoryzmu, zbyt silnej kontroli postępów czy przelewania własnych ambicji na dziecko. Z jednej strony niewłaściwe podejście może wyzwalać w dziecku postawę nadmiernej uległości, nieumiejętność samodzielnego podejmowania decyzji, obniżona wartość własnej osoby. Możliwą drugą drogę rozwoju cechować może bunt oraz agresywne zachowanie wobec rówieśników, stanowiące rozładowanie rodzicielskiej presji i kon-troli³⁸.

Trzeci negatywny rodzicielski wzór wychowawczy cechuje się nadmiernym skoncentrowaniem na dziecku jako istocie idealnej. Utożsamianie dziecka z najwyższym dobrem prowadzi do afektacji w stosunku do niego oraz pełnego subiektywizmu gloryfikującego traktowania. Blokuje ono prawidłowy rozwój dziecka, uzależniając je emocjonalnie od rodziców i krępując naturalną dziecięcą swobodę. Dziecko takie charakteryzuje się również mniejszymi zdolnościami w nawiązywaniu kontaktów i zdobywaniu nowych doświadczeń, co skutkuje obniżonym poziomem odporności na stres, życiowymi niepowodzeniami odreagowywanymi choćby poprzez

• 39

agresję .

Dotychczasowe rozważania skupiały się na dziecięcej agresji jako swoistym skutku ubocznym dysfunkcji rodziny. Nie stanowi to jednak wyłącznego źródła agresywnych i niewłaściwych zachowań. Aspołeczne zachowania równie często wynikają ze stosunków koleżeńskich rodzących rywalizację i zazdrość.

W tym aspekcie przemoc rywalizacyjna objawia się ostentacyjnym demonstrowaniem statusu materialnego i społecznej pozycji rodziców i ma na celu poniżenie rywala. Odbija swoje piętno w psychice ofiary na długie lata generując w nim różnorodne kompleksy dotykając najczulszych emocjonalnych punktów umysłu i duszy. Negatywne oddziaływanie często przybiera formę przemocy pośredniej (częściej stosowanej przez dziewczęta niż chłopców), polegającej na izolowaniu, wykluczaniu z grupy i naznaczaniu⁴⁰.

Inne źródło agresji stanowić może również frustracja, która rozumiana w psychologii społecznej jako spostrzeżenie przeszkody w dążeniu do celu może zwiększać prawdopodobień-

³⁷ K. Kmiecik-Baran (red.). Zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży szkolnej, Warszawa 2006, część 4.2.1.1, s. 3. ³⁸1. Pufal-Struzik (red.), Agresja dzieci i młodzieży. Uwarunkowania indywidualne, rodzinne i szkolne, Kielce 2007, s. 41.

³⁹    Tamże, s. 42.

⁴⁰    J. Danielewska, Agresja u dzieci - szkoła porozumienia, Warszawa 2002, s. 53.

20