614373583

Maciej Szmit

W kryminalistyce, w porównawczych badaniach identyfikacyjnych przyjęły się pojęcia „materiału kwestionowanego" oraz „materiału porównawczego"¹³⁹. Dotyczą one badań mających na celu ustalenie tożsamości osób bądź procesów, efektem działania których jest powstanie obu materiałów (czy odręczne napisy wykonała ta sama osoba, czy wydruki zostały wykonane na tej samej drukarce itd.). W przypadku opiniowania informatycznego badania takie dotyczą zazwyczaj identyczności zapisów w plikach bądź na nośnikach¹⁴⁰, oraz wykonania tzw. dokumentów elektronicznych przy użyciu konkretnego urządzenia (np. zdjęć wykonanych cyfrowym aparatem fotograficznym¹⁴¹).

Jak wspomniano wcześniej, w polskim systemie prawnym biegły nie pełni roli „sędziego faktu", stąd też celem opinii biegłego nie powinno być ani „wyrokowanie", ani „orzekanie" na temat okoliczności faktycznych czy na temat ich konsekwencji prawnych. Opinia biegłego nie powinna służyć sądowi do ustalenia okoliczności faktycznych, to bowiem pozostaje domeną organu procesowego¹⁴². Nie można jednak nie zauważyć, że bardzo często

z potencjalny wpływ, jaki znajomość akt sprawy (np. informacji o tym, że oskarżony przyznał się do winy) może mieć na bezstronność biegłego (por. J. Wójcikiewicz: Temida..., op. cit., s. 194; B. Grabowska, A. Pietryka, M. Wolny, A. Bodnar: Raport HFPC..., op. cit., s. 39; P. Polak: Ontodologia..., op. cit., s. 27).

¹³⁹ Z.ob. np.: J. Wójcikiewicz: Ekspertyza..., op. cit., s. 28 i nast.

no Warto pamiętać, że badania wydruków komputerowych nie są badaniami informatycznymi, ale pismoznawczymi. Kompetentny do ich wykonania będzie zatem biegły z zakresu pismozawstwa.

¹⁴¹    Warto zwrócić uwagę, że organy procesowe stosunkowo często nieprecyzyjnie formułują pytania dotyczące tego rodzaju dowodów. O ile przy wykorzystaniu narzędzi informatycznych jest możliwe - zbadanie obecności pewnych charakterystycznych cech aparatu obecnych na zdjęciu (m.in. rozkładu szumów będących efektem nierównomierności, zabrudzeń matrycy czy metadanych plików graficznych) i wydanie na tej podstawie opinii (o różnym stopniu stanowczości konkluzji) o tym, czy zdjęcie zostało wykonane badanym aparatem i nie zostało później przetworzone, o tyle informatyk nie jest kompetentny do oceny tego, czy sytuacja przedstawiona na zdjęciu odpowiada rzeczywistości.

¹⁴²    Istnieje na ten temat bogate orzecznictwo. Między innymi:

s Sąd Najwyższy w wyroku z 11 lipca 1969 r. (1 CR 140/69) stwierdził: „Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego w sprawie materiału wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona natomiast sama być źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłego" oraz: „Zadaniem biegłego nie jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, lecz naświetlenie i wyjaśnienie

66