8955900058

Ffaufiert, Tani 'Boimy

budzi nasze dla niej współczucie. Cierpienie bohatera bowiem, zwłaszcza przeradzające się w chorobę, nie pozostawia nas obojętnymi - tak jest w przypadku don Kichote’a, Tristana, Julii, Wertera, Gustawa wreszcie. Choroba, czy to fizyczna, czy psychiczna, czy psychosomatyczna, jest tym, co rozumiemy, a raczej odczuwamy jako coś bliskiego nam, i czemu skłonni jesteśmy współczuć.

Karol, nazbyt przyziemny małżonek Emmy, zgodnie z zaleceniem lekarskim przeprowadza się z nią do Yonville. Tu Emma poznaje młodego urzędnika (klerka), Leona, z którym od razu znajduje porozumienie wskutek wspólnych upodobań i marzycielskich postaw (pamiętamy powracający w różnych dziełach argument „podobieństwa” jako źródła miłości bohaterów). Fragment ich pierwszej rozmowy dotyczy właśnie wpływu książek na czytelnika, czego świadomość bohaterowie posiadają:

Nie myśli się o niczym (...) godziny zaś płyną. Przechadzamy się po krajach, które, zdaje się, że widzimy, a myśl, łącząc się z wyobraźnią, igra ze szczegółami lub śledzi bieg wypadków i zdarzeń. Niekiedy nasza myśl utożsamia się z opisywanymi osobami; niekiedy wydaje się, że w tych postaciach drży nasze własne serce (cz. II, rozdz. II, s. 76)²³¹.

Ta identyfikacja z postaciami literackimi ma za przyczynę (a lektura za cel) ucieczkę od rzeczywistości: Wśród rozczarowań życia, przyjemnie zwracać swą myśl do szlachetnych charakterów, czystych uczuć i obrazów prawdziwego szczęścia (cz. II, rozdz. II, s. 76)²³².

Takie podejście do czytania, jako ucieczki od rzeczywistości, deklarował Gustaw. W przypadku Leona jest wyrazem jego poglądów

1    artystycznego usposobienia; w przypadku Emmy stanie się też, podobnie jak dla Gustawa, jednym ze źródeł nieszczęścia. Książka, odrywająca od rzeczywistości, z pozoru pomagająca żyć w nudnym świecie, w istocie jest książką zbójecką...

Opis początków romansu Emmy i Leona przypomina nieco Wertera: pani Bovary przyjmuje, żeby nie poddać się uczuciu do Leona,

²    51 On ne songe a rien (...) les heures passent. On sepromtne immobile dans des pays que Von croit voir, et votre pensće, s^fenlaęant a la fiction, se joue dans les dćtails ou poursuit le contour des aventures. Elle se mele aux personnages; il semble que c’est vous qui palpitez sous leurs costumes.

²³² II est si doux, parmi les dćsenchantements de la vie, de pouvoir se reporter en idće sur de nobles caracteres, des ajfections pures et des tableaux de bonheur.

156