120137654

92 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

funkcję informacyjną. Obszerna część poświęcona automatyzacji (s. 205-208) zwięźle i jasno ukazuje osiągnięcia Macierzy Słowackiej na tym polu.

Zważywszy na trudną barierę językową i bogatą tradycję kulturową Węgier można by było domagać się bardziej wyczerpującego przedstawienia historii bibliografii tego kraju, kraju który w ostatnich latach także w dziedzinie automatyzacji zaczyna robić duże postępy.

Zwięźle i wyczerpująco na podstawie analizy typograficznej poszczególnych okresów została ujęta historia bibliografii bułgarskiej.

W porównaniu z wydaniem z 1960 r._f w niniejszym opracowaniu zabrakło bibliografii Albanii, nie została także w nim ujęta bibliografia Związku Radzieckiego. Jest to poważna luka, gdyż niemieckie tłumaczenie I. K. Kirpiczewej¹⁰ jest już dość przestarzałe i nieporęczne w użytkowaniu. Szkoda jest tym większa, że teoretyczna myśl radziecka (przykładowo prace A. I. Barsuka¹¹, O. P. Korszunowa¹¹, N. A. Nikiforowskiej¹³, I. W. Gudowszczikowej i K. W. Lutowej¹⁴) jest bardzo prężna i w sposób nie kwestionowany oddziałuje na inne kraje. Z racji swojej złożoności i niejednorodności, skondensowany i kompletny zarys bibliografii radzieckiej (np. tak jak to ujęła M. Kajnarowa¹⁵) byłby w niniejszym opracowaniu niezmiernie przydatny.

Oceniając publikację całościowo należy stwierdzić, że zabrakło w niej jakiegoś spoiwa, czynnika integrującego, który poszczególne opracowania sprowadzałby do wspólnego mianownika. Przykładowo: zabrakło synchronistycznych tablic, które zbiorczo przedstawiłyby wykaz bibliografii narodowych krajów demokracji ludowej w chronologicznym porządku ich powstawania, co dałoby całościowy, porównywalny obraz rozwoju tej dyscypliny. Trudno jest natomiast rozstrzygnąć, czy koncepcja centralistyczna, polegająca na opracowywaniu systemu bibliografii narodowych w instytutach bibliograficznych przy bibliotekach narodowych krajów socjalistycznych jest trafniejsza od koncepcji decentralistycznej typu np. amerykańskiego. O wartości bowiem każdego systemu decyduje jego efektywność i skuteczność, a jeśli o te czynniki chodzi, to różnie się ta sprawa w różnych krajach przedstawia. Należy także podkreślić, że pomimo wielu punktów stycznych (zwłaszcza strukturalnych i organizacyjnych) każdy kraj posiada tylko sobie właściwy, swoiście zabarwiony model bibliograficzny, będący wynikiem różnych uwarunkowań historycznych i narodowych. Trudno bowiem uznać za monolit bibliografię jugosłowiańską, jeśli tendencje narodowościowe poszczególnych republik są tak silnie akcentowane nawet obecnie. Dlatego też, pomimo pewnych tendencji unifikacyjnych, nie powinno się zatracać — także w bibliografiach — swoistego pierwiastka narodowego, będącego przecież niepodważalnym osiągnięciem kulturowym każdego narodu.

Niezadowalająca jest również szata graficzna publikacji: słaby gatunek papieru, niewystarczająco zróżnicowany stopień czcionki (np. niewyróżnianie kursywą tytułów cytowanych bibliografii), miękka oprawa osłabiają wartości estetyczne książki.

Jednakże należy uznać, że wartość informacyjna opracowań i przydatność publikacji jest pożyteczna. Należy tylko żałować, że nie ukazały się równoległe wersje językowe we wszystkich krajach demokracji ludowej, co stanowiłoby bardziej namacalny dowód pogłębiającej się integracji kulturowej różnych przecież państw.

Adam Nowak

*• I1C. KirplCeya: Handbuch der nitsischen and sorletlschen BlbliogropHten. Lełpzlg

1962.

¹¹ A.I. Barsuk: Bibliografovedcnle v elsteme knigooećLćeskich ćLlsclplln. M6skva 1975. ^u O.P. Kor&unoy: Problemy obSćej teorii bibliografii. Moskva 1975.

N.A. Niklforoyskaja: Bibliograf ićesko je opisanie. Leningrad 1978.

¹⁴ LV. Gudov6ćlkova, K.V. LJutoya: ObSćaja inostrannaja bibliografija. Moskva 1978.

¹⁴ M.A. Kajnarova: ObSća biblio gra fi ja. Sofija 1978.