Wspomnienia i Rozważania 75
- Spod kurateli ZMP. który formalnie wciąż istniał i deklarował potrzebę jedności, wychodził Związek Harcerstwa Polskiego. Na terenie wiejskim odradzał się ZMW „Wici" i. w opozycji do sentymentów agrarystycznych i peeselowskich - Związek Młodzieży Wiejskiej, przeciwstawiający się tendencji do „parcelacji" ruchu młodzieży między partią a stronnictwami politycznymi. Odradzał się Związek Młodzieży Demokratycznej, próbował tworzyć swoją formację młodzieżową „PAX" i. pod różnymi postaciami, inne formacje katolickie, przede wszystkim kościelne. Na powierzchnię życia politycznego wychodziły też grupy i grupki dążące do przechwycenia przywództwa masowych wystąpień popierających powrót W. Gomułki do władzy. Wysuwały one przede wszystkim hasła nacjonalistyczne, postulowały tzw integralną demokrację, czyli liberalną „wolną grę sił" ekonomicznych i politycznych Doskonałą dla nich pożywkę stanowiły zarówno zastarzałe resentymenty. jak i pragnienia wyrównywania - domniemanych, ale i rzeczywistych rachunków krzywd Te siły parły do „następnego etapu" październikowych przemian. Ich aktywność -nierzadko wewnątrz istniejących struktur społecznych, partyjnych i państwowych - stwarzała zagrożenie socjalistycznego kierunku przemian w Polsce. Realność tych zagrożeń - niekiedy nie doceniana należycie, niekiedy wyolbrzymiana - powodowała w istotnej mierze zahamowanie procesu demokratyzacji zapoczątkowanego przez VIII Plenum KC partii.
Narodziny Rewolucyjnego Związku Młodzieży i rozwój ZMS w jego wczesnej fazie były warunkowane przez to zagrożenie i zahamowanie Znalazło to wyraz w wielu sporach wewnętrznych i konfliktach których świadectwem jest przebieg II i III Plenum TKC ZMS
• Te spory, o ile wiem, toczyły się nie tylko w kierownictwie ZMS. W ich wyniku zgłosił pan rezygnację z funkcji I sekretarza Tymczasowego KC ZMS...
- Tak było I prawdą też jest. że nie był to tylko i przede wszystkim spór wewnętrzny, w kierownictwie ZMS. Dotyczył on spraw o znaczeniu szerszym niż ruch młodzieżowy, spraw, które miały odniesienie do programu ZMS. W materię tego sporu nie chcę teraz wnikać -pożytek byłby nikły albo wręcz żaden.
• Całością spraw związanych z kształtowaniem się ruchu młodzieżowego zajmowała się Komisja ds. młodzieży powołana przez Biuro Polityczne KC PZPR...
- Przewodniczył jej Roman Zambrowski, współprzewodniczył zaś