2964938989

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA. 429

runku dziełem katolickiem jest bezwątpienia wielki Cursas Scriptu-rae Sacrae wydawany przez Jezuitów z zakonnej prowincyi niemieckiej. Dwa ostatnie tomy o Księgach Sędziów, Ruth i Jeremia-miasza będą jeszcze na innem miejscu w Przeglądzie obszerniej omówione. Wszystkie tomy tego ogromnego dzieła, które do tego czasu wyszły, doczekały się uznania najpoważniejszych uczonych wszystkich krajów. Dr. Zschókke, który w dziedzinie egzegezy znaczne położył zasługi, zarządził obecnie nowe wydanie swego dawniejszego dzieła Historia Sacra antigui Testamenti. W ogóle Zschókke idzie śladami podręczników Haneberga i Danko, choc jednak praca jego jest tylko podręcznikiem, trzyma się on ściśle Starego Testamentu, daje wiele pojęć geograficznych i archeologicznych, tak, że czytający łatwo się zaznajamia z całością Starego Testamentu, co dla kapłana nieoszacowaną jest pomocą. Pieśń nad Pieśniami znalazła już wiele komentatorów, a Litterarische Rundschau w Nr. 7 r. 1888, podał ich historyczną i krytyczną ocenę. Wśród wyliczonych tam komentarz ów najnowszym jest 0. Tie-fenthala pod tytułem Das hohe Lied. Nie można niestety przyznać autorowi bezwarunkowej słuszności. Utrzymuje on, że Sala-lamon pod postacią małżeństwa rozumie stosunek ludu izraelickiego do Boga, najprzód za czasów Mesyasza, następnie zaś w chwili powtórnego zjednoczenia się przy końcu wieków. Jak pogląd ogólny, tak też i egzegeza jest często za uadto naciągniętą. Dziełu temu dodaje wartości opracowanie historyczne i literackie „Pieśni nad Pieśniami^, nasuwające piękne temata do rozmyślań, O komentarzu „Księgi Rodzaju^a wydanym przez Tappehorna_? równie powiedzieć można, iż wybornie nadaje się dla teologów do praktycznego użytku, chociaż nie wypełnia dotkliwego braku katolickiego komentarza Pentateuchu, braku, który daje się czuc już od dwóchset lat h Między studyami, odnoszącemi się do Nowego Testamentu należy się wzmianka TJsteriego: Wissenschaftlicher und praktischer

¹ Księga Hioba oprócz komentarza Knabenbauera, omówionego już w Przeglądzie, została osobno opracowaną przez Gietmanna w pracy Clas-sisehe Dichter nnd Dichtungen, z której Przegląd zdał również sprawę, i przez J. Langera.