3624817387

oglądy/ Zdarzenia ■

Jubileuszowe „Grundprobleme”

Spotkanie archeologów i niesamowite odkrycie

W dniach od 12 do 16 listopada odbyła się w miejscowości Stara Leśna na Słowacji jubileuszowa, bo dwudziesta już, konferencja z cyklu Międzyna-\ rodowe Sympozjum na temat podstawowych problemów historycznego rozwoju\ I obszarów położonych nad środkowym Dunajem. Projekt powstał swego czasu jjako elitarne przedsięwzięcie dla dyskusji nad najważniejszymi zagadnieniami dziejów okresu przedrzymskiego, rzymskiego i wędrówek ludów. _ |

hetmańskiej chorągwi, "byT postacią sza^l | nowaną, cenioną, co wiąże się z wciągnięciem Czarnieckiego w intrygi dwor-l I skie (elekcja vivente rege). lego autorytet i poparcie w armii znacznie wzmacniałoi pozycję króla na arenie politycznej, przy-l | sparzając jednocześnie wojewodzie wrogów w obozie konfederatów Szacunek I zwykłych żołnierzy z czasem zmienił się jednak w niechęć. Wiązało się to głów-| i nie ze zbytnią zachłannością, materiali-l Izmem wojewody kijowskiego. Punktem kulminacyjnym była wyprawa duńskaj Iz lat 1658-1659. Chcąc utrzymać wysokie morale, w swoim oddziale stosował! i niewyobrażalne kary, które sprawiły,¹ I że zaczęto postrzegać go nie jako utalen-towanego dowódcę, lecz tyrana, któryl awansuje i bogaci się kosztem zwykłych żołnierzy. By przedstawić jedną z metodl I postępowania Czarnieckiego, Kersten cy-' tuje Paska: „Karanie zaś było za ekscesy. już nie ścinać ani rozstrzelać, ale za nogiI | u konia uwiązawszy, włóczyć po majdanie tak we wszystkim, jak kogo na eks-1 I cesie złapano, według dekretu lubo dwa, lubo trzy razy naokoło. I zdało się to zra-\ zu, że to niewielkie rzeczy, ale okrutnaI I jest męka, bo nie tylko suknie, ale i ciało tak opada, że same tylko zostają kości .

I Zdarzenia ostatnich lat życia wojewody sprawiły, że gdy umierał w 1965, był oso-1 ibą przez jednych nienawidzoną, przez¹ I drugich uwielbianą.

Książka „Stefan Czarniecki 1599-1665" jest biografią ukazującą czło-l wieka, który dzięki swemu uporowi,

I zdolnościom, a także szczęściu potrafił, awansować z pozycji zwykłego żołnierzal | do rangi hetmana polnego. Kersten unika tematów, które prezentowałyby stosowa-1 | ną przez Czarnieckiego taktykę wojenną, nie pokazuje go jako dowódcy, lecz jakoi i zwyczajnego przedstawiciela tamtych cza-l |sów. Autor stara się oddać jego mentalność, odgadnąć motywy, jakimi kierował I się podejmując decyzje, jego prawdziwe oblicze obala stereotypowe widzenie po i istaci, która stała się symbolem patrioty-l Izmu. Nasuwa się refleksja, czy Czarnieckj na pewno zasłużył na miano bohatera?| jeśli historiae magistra vitae est, uzasadnione wydaje się pytanie, czy jej zadanieml i powinno być kreowanie kryształowych¹ I postaci i mitycznych herosów, czy raczej mówienie prawdy, by każdy mógł wyciąg-1 | nąć własne wnioski? Zdania na pewno będą podzielone.

_    _ _ Marek Janicki

W założeniu inicjatorów przedsięwzięcia, uznane autorytetyl archeologii reprezentujące ów-l czesną Czechosłowację, Austrię, Niemcy, Polskę i Węgry, miały koordynować! .poczynania w tym zakresie na terenie swoich krajów. Rzeczywiście, większość dorocznych spotkań gromadzi do trzydziestu wybranych archeologów, dyskutujących określony wcześniej temat. Były odstępstwa od tej strategii, kiedyl ,na przykład nad zagadnieniem wojen¹ markomańskich, problematyki chronologii, czy dziejów Państwa Marbodal .dyskutowało dwukrotnie więcej gości.¹ Ważna jest również, że co roku spotkanie odbywa się w innym kraju i, że każde ,z nich ma charakter interdyscyplinarny¹ dzięki udziałowi np. historyków, badaczy starożytnych technologii czy języ-l .koznawców.    ¹

Polską archeologię od początku reprezentował ośrodek krakowski, gdyżl prof. dr hab. Kazimierz Godłowski¹ był jednym z głównych sygnatariuszy projektu. Od dziesięciu lat stałymi .członkiem jest UMCS, a od ośmiu¹ również Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. W zależności od podejmowanego tematu zapraszani są też¹ [goście z innych krajów, najczęściej bałkańskich, skandynawskich i z Francji. .Każda konferencja dokumentowana¹ |jest tomem wygłoszonych referatów. Z pełnym przekonaniem można powiedzieć, że stanowią one prawdziwe¹ |„drogowskazy" dla kierunków badań, ponad podziałami regionalnymi i politycznymi Europy. Określenie „obszar¹ |nad środkowym Dunajem” stało się również tylko miejscem odniesienia idla rozległych debat historycznych.

Ulokowanie jubileuszowego posiedzenia na Słowacji, to również a u-] tentyczny hołd dla dotychczasowych¹ dokonań dwóch nestorów pierwszego, spotkania - prof. Titusa Rolnika i Ka-I Irola Piety. Temat konferencji - Czas zmiany - również odpowiadał charak-| | terowi jubileuszowego spotkania.

U podnóża Tatr spotkało się tym razem dwudziestu ośmiu spe-| cjalistów, parających się głównie problematyką późnego okresui .wędrówek ludów. Znakomite referaty,¹ Iporywające dyskusje i świetne otoczę-, nie stworzyły fantastyczną atmosferę.l |Tę ostatnią potęgował jeszcze jeden element, tym razem sensacyjny.

Rok temu, koło Popradu odkryto znakomicie zachowaną drewnianąl i komorę grobowca z piątego wieku po Chrystusie. Został on obrabowa-\ ,ny jeszcze w starożytności, a rabusieJ \oprócz swoich narzędzi „zbrodni'*,, pozostawili zdarte z pochowanegoI I księcia elementy odzieży oraz części umeblowania komory i nie wzbudza-\ Ijące ich zainteresowania naczynia gliniane i metalowe wiaderko. Kiedyl \opuszczałi już grobowiec przeciskając ¹się przez wąski szyb, upuścili jeden\ I ze złotych medalionów, który wtoczył¹ \się pomiędzy belki konstrukcji ściany., Został tam do 2006 roku.

Uczestnicy konferencji mogli po raz pierwszy oglądać wszystkie te przed-| I mioty, zapoznać się z dokumentacją i najnowszymi wynikami badań spe-| icjalistycznych.

W 2011 roku „Grundprobleme" trafiąi .do Lublina. Sprawiło to rosnące na archeologicznej mapie naukowej znaczę-, nie ośrodka z UMCS i świetne odkry-l |cia, m.in. w Ułowię na Roztoczu.

_ Andrzej Kokowski

49

Wiadomości UNIWER5mCKlE:^ru^^2007