5332217562

Literatura popularna

Joanna Bałczyrak

Brzytwa Niecikowskiego Ryszarda Sadaja

Czy realizm magiczny?

yszard Sadaj urodził się w 1950 r. w Stało- j pominą ten, w którym żyje czytelnik. A jednak

JLY wej Woli. Od wielu lat mieszka w Krakowie. Debiutował w 1973 r. jako poeta, a w 1976 r. -zbiorem opowiadań Na polanie - jako prozaik, i Jest autorem kilkunastu książek współczesnych i historycznych, m in.: Galicjady, Telefonu do Stalina, Ławki pod kasztanem, Terapii Pau-liny P.

Brzytwa Niecikowskiego (2004) jest powieścią niezwykle zabawną, intrygującą i zaskakującą jednocześnie. Nie poddaje się do końca interpretacji w konwencji mimetycznej. Tkwiąca ¹ w niej pewna rozbieżność stała się nie lada kłopotem dla recenzentów. Część z nich zwraca szczególną uwagę na walory realistyczne powieści, nie zastanawiając się zbytnio nad obecnością elementów irracjonalnych, albo - tak jak Dariusz Nowacki - oburza się, sugerując pisarzowi niedorzeczność. Pisze on: „Konia z rzędem temu, kto pojmie, czym najnowsza powieść Ryszarda Sadaja miała być, co autor chciał nam powiedzieć, dokąd pragnął nas, swych czytelników, zaprowa- | dzić, na co chciał nas namówić lub naciągnąć. Podejmuję wyzwanie. Zespolenie niezwykłości, magii i realizmu w jednej powieści wcale nie musi przecież uchodzić za niedorzeczne. Konwencją, która pogodziłaby te sprzeczności, mógłby być realizm magiczny.

Według Wendy B. Faris utwór realizmu magicznego ukazuje szczególną wizję rzeczywistości: świat nasycony jest magią, choć do złudzenia przy-

zdarzają się w tym świecie rzeczy, które nie wiadomo czy uznać za złudzenia, czy coś cudownego -a więc faktycznie zaszłego - choć wykraczającego poza zdrowy rozsądek. Opisywana rzeczywistość ma zatem dwojaki charakter: jest czymś między fantazją a codziennością; również pozornie niewzruszone kategorie czasu, miejsca i tożsamości -fundamenty obowiązującego postrzegania rzeczywistości - okazują się względne. U podstaw opa wieści realistycznomagicznych leżą zazwyczaj dawne systemy wierzeń i lokalne przesądy. Wiele

Konspekt nr 4/2006 (27)