606616649

192 KvS. PIOTR TOCZEK

W zasięgu działalności KSM był również teatr. Zenon Ciesielski w książce „Teatr polski w Wolnym Mieście Gdańsku 1920—1939”, poświęca sporo miejsca przedstawieniom urządzanym przez KSM. Za okres 1920—1939 przypada na KSM 42 przedstawienia. Pierwsze przedstawienie młodzieży figuruje pod datą 25 kwietnia 1929, urządzone przez Towarzystwo Młodzieży Żeńskiej w Gdańsku, a ostatnie przygotowane przez KSMŻ w Oruni pod datą 16 kwietnia 1939 roku. Wypada tu jednak zaznaczyć, że sprawozdania i notatki prasowe, na których autor się opierał, nie obejmują wszystkich przedstawień. Alojzy Makurath pamięta szereg przedstawień KSMM w Gdańsku i na terenie wsi, które nie figurują w zestawieniu.

Dla uzupełnienia obrazu działalności KSM należy wspomnieć o zainteresowaniu młodzieży muzyką. Śpiew był jednym z wypróbowanych elementów wychowawczych, dalszym były orkiestry. Stowarzyszenie w Gdańsku posiadało 3 zespoły orkiestrowe: orkiestrę smyczkową, orkiestrę dętą i zespół mandolinistów. Pierwsza-orkiestra w Gdańsku została załoożna przez Bernarda Cywińskiego i Jerzego Szarafińskiego w 1933 roku. Składała się przeważnie z młodzieży robotniczej. Próby odbywały się w dolnych pomieszczeniach kościoła Chrystusa Króla. W czasie bardziej reprezentacyjnych koncertów wzmacniano jej skład przez instrumentalistów z innych orkiestr polskich. Poziom jej był dość wysoki. Poza uroczystościami państwowymi i kościelnymi, orkiestra przygrywała również z okazji imprez charytatywnych czy na koncertach popularnych. W 1935 roku była zresztą jedyną polską orkiestrą symfoniczną w Gdańsku. Dęta orkiestra stowarzyszenia powstała w 1935 roku z inicjatywy wikariusza parafii Chrystusa Króla, ks. Władysława Szymańskiego. Apelem swym wzbudził on ofiarność parafian, uzyskując fundusze na zakup instrumentów muzycznych i nut. Początkowo orkiestra liczyła 13 członków. Dyrygował nią także Bernard Cywiński²³³. P. B. Zwarra twierdzi, że orkiestra dęta Stowarzyszenia powstała w 1936 roku po uzyskaniu funduszy z wystawionego w listopadzie 1936 roku przedstawienia przygotowanego przez ogół członków KSM pt. „Za Boskiego Króla”. Treść była oparta na wydarzeniach w czasie prześladowań katolików w Meksyku. Zorganizowana przedsprzedaż biletów, próba generalna jako przedstawienie dla dzieci oraz obecność licznej Polonii z ks. biskupem E. 0’Rourke na czele dały zysk 3 tysięcy guldenów, przeznaczonych na zakup instrumentów dla orkiestry dętej²³⁴.

Większej działalności na zewnątrz nie rozwinął jedynie zespół man-

23s Wacław Kmicic-Mieleszyński Polska kultura muzyczna w Wolnym Mieście Gdańsku w latach w latach od 1920 do 1939, w: Pomorze Gdańskie nr 2, Gdańsk 1965, 148. Por. Notatka Komisarza Generalnego.

²³⁴ RPGd — B. Zwarra.