8254445278

Informacje, opinie, propozycje 11-12/1995

- występujące w stopniu silnym i głębokim - które utrudnia lub uniemożliwia osobnikowi normalne współżycie z innymi ludźmi”. Lżejszą formą zaburzeń w zachowaniu o cechach nietrwałych autorki nazywają „nieprzystosowaniem społecznym”, bardziej nasiloną fazę nazywają niedostosowaniem społecznym.

Czesław Czapow i S. Jedlewski rozpatrują zjawisko niedostosowania społecznego w oparciu o kryteria socjologiczne m. in. z uwzględnieniem ról społecznych, jakie pełni jednostka w społeczeństwie.

O. Lipkowski definiuje niedostosowanie społeczne następująco: „jest to zaburzenie charakterologiczne

0    niejednolitych objawach spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych

1    w realizacji zadań życiowych danej jednostki

A. Makowski definiuje niedostosowanie społeczne uwzględniając aspekt psychologiczny i socjologiczno -pedagogiczny, następująco:    „jest to dewiacja

osobowościowa, spowodowana czynnikami biopsychicznymi lub środowisko-wymi o negatywnym wpływie na kontakty społeczne, aktywność i harmonię życia wewnętrznego jednostki. Zjawisko to uniemożliwia jej konstruktywną socjalizację, efektywną edukację i pomyślną realizację zadań życiowych. ”

Pomimo różnych interpretacji definicji, wśród treści określających niedostosowanie społeczne pewne są wspólne, a mianowicie:

•    „społeczne niedostosowanie wyraża się w negatywnym stosunku do norm społecznych, do uznanych społecznie wartości

9 jest wyrazem trudnej wewnętrznej sytuacji jednostki społecznie niedostosowanej

•    trudności wychowawcze wynikające ze społecznego niedostosowania cechuje znaczna trwałość postaw aspołecznych

•    jest syndromem zachowania negatywnego wobec norm

społeczny ch^f>.

Przyczyny niedostosowania społecznego oraz ich dokładną charakterystykę omawia wielu pedagogów i psychologów w swoich pracach (wykaz literatury w załączeniu). J. Konopnicki wyróżnia ich dwie grupy:

1)    biologiczne (wewnętrzne) jednostki w tym organiczne (uszkodzenie centralnego układu nerwowego) i psychiczne (obejmuje sferę emocjonalno - wolicjonalną, uwarunkowane czynnikami dziedziczności)

2)    środowiskowe - wadliwa struktura rodziny, zaniedbanie środowiska wychowującego, błędy wychowawcze rodziny i szkoły, czynniki ekonomiczno - gospodarcze i przyrodniczo - ekologiczne.

W swoich badaniach nie uwzględniam czynników biologicznych jako przyczyny niedostosowania społecznego. Celem mojego rozpoznania było zebranie informacji

z środowiskowej grupy przyczyn niedostosowania.

Przed przystąpieniem do badań wysunęłam hipotezę, w której założyłam, że przyczyną powstawania niedostosowania może być wadliwa struktura rodziny. Powoduje to niedobory w wychowaniu i wzmaga trudności wychowawcze, prowadząc do wczesnego wykolejenia w postaci wagarów, ucieczek z lekcji, z domu, kradzieży, uzależnienia, rozbojów itp. I to również było przedmiotem moich badań.

Przeprowadzone badania są próbą ustalenia rozmiaru tylko wybranych zagadnień z szerokiego zakresu przyczyn niedostosowania społecznego. Pełne określenie przyczyn wymaga długotrwałych, specjalistycznych badań np. techniką ustalania etiologii. Badał to zjawisko A. Makowski (patrz: „Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994).

Informacje potwierdzające moją hipotezę zebrałam na podstawie skonstruowanej w tym celu ankiety (w załączeniu). Składa się ona z VII działów, na podstawie któiych określiłam ilość uczniów przejawiających niedostosowanie społeczne:

=> w przebiegu nauki szkolnej, uzależnień i zachowań agresywnych (dział I)

=> wywodzących się z rodzin mających objawy patologii społecznej (dział II) i korzystających z pomocy społecznej (dział Ol)

=> będących w kolizji z prawem (dział IV), dokonujących wykroczeń (dział VI) oraz skierowanych na pobyt w instytucjach specjalnych (dział V).

W dziale VII dyrekcja szkoły nakreśliła działania naprawcze prowadzone przez szkołę, zmierzające do ograniczenia zjawisk patologicznych.

Ankietę tej treści dn. 22.12.1994 r. rozesłałam do wszystkich szkół podstawowych, ponadpodstawowych i placówek opiekuńczo - wychowawczych w województwie z prośbą o wypełnienie i odesłanie do 31.01.1995 r.

Zebrany materiał badawczy omawiam metodą analizy statystyczno-opisowej z zastosowaniem kilku tabel (1 - II). Tabele przekazałam do Kuratorium Oświaty. Tutaj je pomijam.

Łącznie wysłałam 289 ankiet do 5 delegatur słupskiego Kuratorium Oświaty.

Ankietę odesłało 51,3% z 236 szkół podstawowych. 61,5% z 39 szkół średnich i 71,5% z 14 ośrodków szkolno -wychowawczych i domów dziecka z województwa.

Najwięcej, bo 61,2% ankiet przysłały szkoły podstawowe z delegatury Człuchów, szkoły średnie z delegatury Bytów i Miastko odesłały informacje w 100%. Wysoko, bo w 80% odpowiedziały ośrodki szkolno wychowawcze.

Nie nadesłało ankiet 115 szkół podstawowych (48,7%), 15 szkół średnich (38,5%) i 4 ośrodki szkolno -wychowawcze (28,5%) z województwa.

Najwięcej ankiet - 53% nie przysłały szkoły podstawowe z delegatury Słupsk, 66% - szkoły średnie z delegatury Lębork i 50% domy dziecka.