8598055230

Zmiany rozwojowe w systemie wartości, cechach osobowości...    195

(dobroć, miłość bliźniego, pomaganie innym, prawdomówność, szczerość, uczciwość, uprzejmość i życzliwość) natomiast licealiści wartości Prawdy (inteligencję, logiczność, mądrość, otwarty umysł, wiedzę, szerokie horyzonty umysłowe). Na podstawie analizy statystycznej stwierdzono, że studenci w porównaniu z licealistami bardziej cenią wartości Święte z preferencją dla wartości Świętości Świeckich. Być może uzyskane rezultaty wskazują na zmiany rozwojowe w strukturze wartości. Poza korzyściami poznawczymi i motywacyjnymi studiowanie stwarza dobre warunki socjalizacji. Z badań Pascarella (1999) wynika, że zdobywanie wyższego wykształcenia sprzyja rozwojowi rozumowania moralnego, zwiększa zdolności do empatii oraz sprzyja rozwojowi zachowań prospołecznych. Od młodych dorosłych, którzy wchodzą w nowe role oczekuje się niezależności i odpowiedzialności. Samodzielny wybór zasad charakterystyczny dla postkonwencjonalnego etapu rozwoju moralnego staje się coraz bardziej oczywisty. Stąd w życiu młodych dorosłych wartości Moralne i Święte nabierają większego znaczenia. Być może licealiści bardziej zależni od środowiska, szczególnie rodziców i nauczycieli, podlegają silnej presji nastawienia na osiągnięcia, które zagwarantują im przyszłość stąd na pierwszym miejscu umieszczają oni wartości Prawdy.

Nastolatkowie prezentują poziom moralności konwencjonalnej. Podstawą formułowanych przez nich sądów moralnych są reguły lub normy grupy społecznej. Większa podatność na wpływy mediów oraz obserwowane w życiu społecznym sprzeczności między porządkiem założeń i deklaracji a sposobem ich realizacji (od lekarza do polityka) deprecjonuje znaczenie wartości Moralnych i Świętych w życiu ado-lescentów. Rezultaty te zgodne są z wynikami badań innych autorów. A. Ryk (2004) stwierdził, że na samym dole hierarchii wartości badanej przez niego młodzieży znalazły się zaangażowanie społeczne, religijne i polityczne. Podobne wyniki, co do wartości religijnych uzyskali w badaniach J. Mariański (2008), K. Pawlina (1998). J. Cieciuch (2006) wykazał, że dziewczęta i chłopcy 18 letni znacznie mniej cenią wartości święte niż osoby 22 letnie. Wyniki badań przeprowadzonych przez J. Kurtykę-Chalas (2010) wykazały, że młodzi dorośli w stosunku do nastolatków są bardziej dojrzali religijnie, co przejawia się w autonomii motywacji religijnej, dojrzalej, właściwej koncepcji Boga, autentyczności przekonań religijnych, które zaczynają odgrywać istotną rolę w strukturach psychologicznych. Również K. Ostrowska