9637173794

Ius Novum Łukasz Pohl

1/2010

czucia i na żądanie, również - w świetle przywołanej koncepcji - nie oddziałuje na poziomie normy sankcjonowanej leżącej u podstaw tego typu czynu zabronionego pod groźbą kary. Znamiona symbolizujące elementy współczucia i żądania są bowiem znamionami określającymi odpowiednio okoliczność modalną i przedmiot czynności wykonawczej, i przez to znamionami nie wpływającymi na ujemną ocenę ludzkiego zachowania, a jedynie znamionami wpływającymi na stopień tej oceny, przez co i one są znamionami decydującymi jedynie o karalności czynu, a zatem znamionami w efekcie odwzorowywanymi w płaszczyźnie normatywnej w zakresie zastosowania normy sankcjonującej.

Na tle powyższych ilustracji nietrudno zauważyć, że referowaną koncepcję oparto na określonym pojmowaniu przedmiotu ujemnej oceny. Przedmiotem tym - co do zasady - ma być ludzkie zachowanie określonego typu w jego wyłącznie przedmiotowej i to okrojonej charakterystyce³², a więc charakterystyce nie uwzględniającej sfery intelektualno-wolicjonalnej determinującej jego podjęcie się. W świetle tej koncepcji bowiem już taka charakterystyka zachowania określonego typu pozwala na wyciągnięcie wniosku, że zachowanie to jest typowo społecznie szkodliwe³³. Spowodowanie śmierci człowieka jest przeto zachowaniem zasługującym na identyczną ujemną ocenę, niezależnie od tego, że raz dokonano go ze szczególnym okrucieństwem, a innym razem, że wywołano je na żądanie i pod wpływem współczucia dla losu żądającego. Tego rodzaju ocena, tj. ocena pozwalająca uznać dany typ zachowania za społecznie szkodliwy w wymiarze abstrakcyjnym, będąc merytoryczną podstawą tzw. ustawowej określoności czynu³⁴, przesądza więc w rozważanym ujęciu o treści normy sankcjonowanej, sprowadzając ją przeto do wyrażenia charakteryzującego to zachowanie wyłącznie poprzez te elementy, które wystarczają do wydania takiej oceny.

W związku z powyższym nasuwa się jednak pewna uwaga. Otóż powstaje zasadne, jak sądzę, pytanie, czy na gruncie prawa karnego metodologicznie

³²    Okrojenie jej wynika m.in. z faktu, iż w omawianej koncepcji przedmiotem ujemnej oceny nie jest np. sposób zachowania się sprawcy, który to sposób - w świetle analizowanej koncepcji - rzutować może jedynie na stopień tej oceny.

³³    Przypomnę, że w koncepcji A. Zolla dla przyjęcia społecznej szkodliwości zachowań określonego typu konieczne jest spełnienie dwóch warunków: 1) naruszenia lub odpowiedniego narażenia tym zachowaniem dobra mającego wartość społeczną, 2) oraz wywołania tego stanu poprzez naruszenie tym zachowaniem reguły postępowania chroniącej to dobro - zob. A. Zoll, Okoliczności wyłączające bezprawność czynu (zagadnienia ogólne), Warszawa 1982, s. 31 i nast.

³⁴    A. Zoll podkreślał bowiem, że: „Ustawowa określoność czynu jest przeniesieniem na język opisowy wypowiedzi normatywnej w tym sensie, że w ustawowej określoności mamy opisane zachowanie naruszające normę prawną” - A. Zoll, Okoliczności..., op. cit., s. 43. Warto - dla jasności obrazu - przytoczyć tu zrazu jeszcze jedną wypowiedź tego autora, w której stwierdza on, że: „Mając na uwadze społeczną szkodliwość zachowania w sensie abstrakcyjnym, można postawić tu duży kwantyfikator, stwierdzając, że każde zachowanie zagrażające dobru mającemu wartość społeczną, naruszające obiektywnie obowiązującą regułę postępowania z tym dobrem, jest zachowaniem społecznie szkodliwym. Od strony formalnej zachowanie takie sprzeczne będzie z normą prawną nakazującą (w celu ochrony dobra) postępowanie zgodne z określonymi regułami obowiązującymi w stosunku do tego dobra" - A. Zoll, Okoliczności..., op. cit., s. 36.

-18-