9637173797

Ius Novum Łukasz Pohl

1/2010

nego oceną niewystarczającą³⁸, na którym to gruncie znamię tak rozumianej zupełności nosić może - w mojej opinii - jedynie ocena kompletna, czyli taka, której przedmiotem jest cały typ czynu zabronionego pod groźbą kary, a nie tylko wybrane fragmenty tego typu.

Zasygnalizowanym wyżej wątpliwościom odnośnie trafności okrajania przedmiotu ujemnej oceny towarzyszą kolejne.

W pierwszej kolejności należałoby zwrócić uwagę na nieco oderwane od rzeczywistego stanu rzeczy założenie, w myśl którego desygnaty znamion decydujących (jedynie) o karalności rzutować mogą - co do zasady - jedynie na stopień ujemnej oceny, nigdy zaś na samą tę ocenę³⁹. Warto zauważyć, że przy takim podejściu powstaje zjawisko stopniowania stopni wskazanej oceny na gruncie wymiaru kaiy. Nie może być inaczej, skoro - na skutek niepowtarzalnej indywidualizacji zachowań ludzkich - określane w zakresie normowania norm sankcjonujących kary są karami względnie oznaczonymi. Z tego też powodu jako przejrzystsza zdaje się jawić koncepcja, zgodnie z którą każdy typ czynu zabronionego pod groźbą kaiy ma swoją, właściwą dlań, ogólną ujemną ocenę, ta zaś z kolei - w zależności od wszelkich okoliczności, w któiych znamiona wskazanego typu zrealizowano - ulega stopniowaniu i w konsekwencji miarkowaniu na etapie wymiaru kaiy czy innego środka prawnokarnej reakcji. W tym też ujęciu u podstaw przywołanych wyżej zabójstw - z racji wystawienia im odrębnych ujemnych ocen - leżą różne normy sankcjonowane. Jedna: zakazująca zabicia człowieka ze szczególnym okrucieństwem i druga: zakazująca zabicia człowieka na żądanie i pod wpływem współczucia dla niego.

I jeszcze jeden argument na rzecz odwzorowywania różnic między podstawowym typem czynu zabronionego pod groźbą kaiy i zmodyfikowanym typem czynu zabronionego pod groźbą kaiy już na poziomie normy sankcjonowanej - argument natury teoretycznoprawnej. Otóż ujęcie, zgodnie z którym u podstaw wskazanych typów leży jedna norma sankcjonowana, rodzi negatywnie w literaturze teoretycznoprawnej oceniane zjawisko tzw. redundacji infomacji normatywnej, które - przypomnę - charakteryzuje się stanem nadmiaru identycznych treściowo norm. Stan ten określa się wręcz wadą prakseologiczną systemu praw-

³⁸    Co wszak nie znaczy, że jest ona na tym polu oceną zupełnie nieistotną, jest bowiem w pełni potrzebną oceną wyjściową. Konstatacja ta ujawnia przeto, że społeczna szkodliwość jest wyrażeniem polisemicznym już z tego powodu, że różnie można zakreślać jej przedmiot.

³⁹    Celnie kwestię tę na gruncie znamion podmiotowych ujął T. Kaczmarek, gdy pisał: „Można by wprawdzie ratować konstrukcję przedmiotowego ujęcia społecznego niebezpieczeństwa, łagodząc jej krań-cowość stwierdzeniem Andrejewa, że elementy podmiotowe czynu wprawdzie nie składają się na pojęcie społecznego niebezpieczeństwa, wpływają jednak na stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu. Wszakże i przy takiej modyfikacji złagodzona konstrukcja przedmiotowa poza tym, że razi pewną sztucznością, nasuwa znów przypuszczenie, że elementy znamion strony podmiotowej wpływając na stopień społecznego niebezpieczeństwa, wpływają i na samą jego istotę" -T. Kaczmarek, Typizacja czynów społecznie niebezpiecznych a jego ustawowe znamiona, (w:) T. Kaczmarek, Rozważania..., op. cit., s. 115. Uwagi te z powodzeniem odnieść można i do pozostałych znamion, kóre w ujęciu A. Zolla, decydować mają jedynie o karalności.

-20-