9965379351

1. Zasady prawidłowego żywienia, ocena sposobu żywienia

■    metoda zapisu spożycia,

■    historia żywienia.

Ocena sposobu żywienia prowadzona na podstawie wywiadu o spożyciu z ostatnich 24 godzin poprzedzających badanie (24-hour recall) polega na zebraniu informacji na temat spożycia wszystkich produktów, potraw i napojów przez ankietowaną osobę w ostatnich 24 godzinach poprzedzających badanie. Badana osoba jest także pytana o sposób przygotowania potraw, łącznie z recepturami, a także czy była stosowana suplementacja witaminami lub składnikami mineralnymi. Pomocą do przypomnienia osobie ankietowanej składu spożytych posiłków oraz wielkości porcji spożytych produktów i potraw są modele i fotografie potraw oraz posługiwanie się typowymi miarami domowymi. Wywiad z ostatnich 24 godzin służy głównie do oceny średniego spożycia w badanych grupach ludności, do porównań sposobu żywienia różnych populacji oraz w narodowych badaniach monitorujących sposób żywienia i oceniających stan zdrowia populacji, a także w licznych badaniach kohortowych dotyczących choroby niedokrwiennej serca. Jest metodą powszechnie stosowaną. Metoda ta może być także użyta do oceny zwyczajowego spożycia, pod warunkiem przeprowadzenia wywiadu z jedną osobą kilkakrotnie i w różnych dniach. Głównymi źródłami błędów w przeprowadzanych wywiadach są najczęściej: niezdolność dokładnego przypomnienia sobie przez ankietowaną osobę rodzaju pożywienia lub wielkości porcji, nietypowe spożycie rodzaju i ilości produktów spożywczych oraz udzielanie przez badaną osobę nieprawdziwych odpowiedzi. Duża różnica między spożyciem żywności w różnych dniach przez jedną osobę decyduje o tym, że do oszacowania zwyczajowego sposobu żywienia danej osoby czy grupy osób jest niezbędne kilkakrotne przeprowadzenie wywiadów w różnych dniach. Wywiad 24-godzinny powinien być zbierany we wszystkich dniach tygodnia, ponieważ zwyczajowo w soboty i niedziele spożycie słodyczy, cukru, alkoholu, a także ciast, wędlin i mięsa jest istotnie większe.

Wywiad częstotliwościowy - ocena częstotliwości spożycia żywności lub kwestionariusz częstotliwości spożycia (Food Frequency Questionnaires - FFQ) jest metodą oceny sposobu żywienia, która wymaga opracowania we wstępnej fazie specjalnych ankiet. Składa się z dwóch głównych części: z listy produktów spożywczych oraz z części, w której badani odpowiadają jak często spożywają poszczególne produkty. Dodatkowo są zamieszczane informacje dotyczące średnich porcji. Badani są zazwyczaj pytani o częstotliwość spożycia poszczególnych produktów spożywczych w ciągu minionego roku. Ankietowani określają spożycie, stosując następujące kategorie: w ciągu dnia, tygodnia, miesiąca. Kwestionariusz tego wywiadu może być też wypełniany samodzielnie przez badanego, co jest dużą zaletą w badaniach epidemiologicznych.

W pierwszym etapie powstawania kwestionariusza wywiadu częstotliwościowego jest układana lista produktów spożywczych na podstawie wyników innych badań lub na podstawie wywiadów z 24 godzin zebranych w ramach pilotażu przeprowadzonego wśród populacji, która ma być przedmiotem badania. Lista taka obejmuje zwykle około 200 produktów. Tak przygotowany kwestionariusz (FFQ) jest następnie testo-