1. Zasady prawidłowego żywienia, ocena sposobu żywienia
fakt, że procesy metaboliczne przebiegają wolniej w tkance tłuszczowej niż w innych tkankach, często natężenie podstawowej przemiany materii wyraża się w przeliczeniu na jednostkę beztłuszczowej masy ciała (masa ciała pomniejszona o zawartość tłuszczu w organizmie). Wpływ płci na PPM wynika z różnicy w budowie ciała kobiet i mężczyzn. Większa zawartość tkanki tłuszczowej u kobiet niż u mężczyzn jest przyczyną mniejszego zapotrzebowania energetycznego. Pewien wpływ na natężenie PPM mają także: przebywanie na wysokości ponad poziomem morza, pora roku i stan odżywienia organizmu.
Całkowita przemiana materii (CPM) jest to łączny poziom przemian energetycznych warunkujących życie i prawidłowe funkcjonowanie człowieka w naturalnych warunkach bytowania. Na CPM składają się: przemiana podstawowa i przemiana ponadpodstawowa - związana z wykonywaniem różnorodnych codziennych czynności, utrzymywaniem stałej ciepłoty ciała oraz tzw. swoiście dynamicznym działaniem pokarmu (Sddp). Sddp, zwane także termogenezą popo-siłkową, wynika z okresowego zwiększenia natężenia przemiany materii i wydatków energetycznych organizmu związanego głownie z trawieniem, wchłanianiem i transportem składników odżywczych. Na wzrost natężenia całkowitej przemiany materii wpływa także niska temperatura otoczenia, stres oraz spożywanie używek i palenie tytoniu.
Podstawową przemianę materii (PPM) obliczamy, opierając się na równaniu regresji uwzględniającym wielkość masy ciała wyrażonej w kg.
Tabela 1. Obliczanie podstawowej przemiany materii
Płeć |
Wiek (lata) |
Równanie (MJ/dzień) |
95% granice ufności |
Mężczyźni |
10-17 |
PPM = 0,0740 x W + 2,754 |
±0,88 |
18-29 |
PPM = 0,0630 x W + 2,896 |
+ 1,28 | |
30-59 |
PPM = 0,0480 x W + 3,653 |
±1,40 | |
60-74 |
PPM = 0,0499 x W + 2,930 |
N/O | |
>75 |
PPM = 0,0350 X W + 3,434 |
N/O | |
Kobiety |
10-17 |
PPM = 0,0560 x W + 2,898 |
±0,94 |
18-29 |
PPM = 0,0620 x W + 2,036 |
±1,00 | |
30-59 |
PPM = 0,0340 X W + 3,538 |
±0,94 | |
60-74 |
PPM = 0,0386 x W + 2,875 |
N/O | |
>75 |
PPM = 0,0410 X W + 2,610 |
N/O |
W - masa ciała (kg), N/O - nieokreślone.
Przeliczniki: 1 MJ = 1000 kj, 1 kj = 0,239 kcal, 1 kcal = 4,184 kj, 1 MJ = 239 kcal.