Logistyka 6/2013

258

Logistyka - nauka

Magdalena Kaup

1

, Ludmiła Filina-Dawidowicz

2

,

Bożena Miśkowiec

3

Wstęp

Wzrost zapotrzebowania na materiały i substan-

cje niebezpieczne, które - ze względu na swoje wła-
ściwości fizykochemiczne i biologiczne - są specyficz-
nym rodzajem ładunków, spowodował zwiększenie
zapotrzebowania na ich przewóz zarówno środkami
transportu wodnego, jak i lądowego. Zasadniczy
wpływ na prawidłowy przebieg procesu transportowe-
go ma właściwe opakowanie tych materiałów. W celu
zapewnienia ochrony zdrowia, życia ludzkiego oraz
środowiska naturalnego do przewozu ładunków nie-
bezpiecznych, opakowania te powinny posiadać specy-
ficzne cechy dostosowane do rodzaju przewożonego
ładunku.

Rodzaj, kształt oraz stan opakowania jest istotny

zarówno z punktu widzenia bezpieczeństwa samego
ładunku, ale także wszelkich manipulacji,

jakie będą

odbywały się z jego udziałem podczas przewozu,
w tym przeładunku i magazynowania. Dzięki odpo-
wiedniemu dostosowaniu opakowania do towaru, moż-
liwe jest zmniejszenie kosztów przewozu.

Na przestrzeni lat, przedsiębiorstwa zajmujące

się produkcją opakowań, wprowadzały wszelkiego ro-
dzaju udoskonalenia swoich produktów, które umożli-
wiały polepszenie warunków transportu substancji nie-
bezpiecznych. Proces projektowania i produkcji opa-
kowań opiera się w szczególności na uzyskaniu jak
największej ich funkcjonalności, przy użyciu jak naj-
mniejszych nakładów oraz zapewnieniu właściwej
ochrony zapakowanego produktu.

Celem artykułu jest analiza dotychczas stosowa-

nych rodzajów opakowań ładunków niebezpiecznych
oraz określenie kierunków zmian, które pozwolą na

1

dr inż. Magdalena Kaup, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny

w Szczecinie, Wydział Techniki Morskiej i Transportu

2

dr inż. Ludmiła Filina-Dawidowicz, Zachodniopomorski Uniwersytet

Technologiczny w Szczecinie, Wydział Techniki Morskiej i Transportu

3

mgr inż. Bożena Miśkowiec, absolwentka Zachodniopomorskiego Uni-

wersytetu Technologicznego w Szczecinie.

podwyższenie sprawności i skuteczności ich obsługi
w procesach transportowych.

Znaczenie opakowań w transporcie
ładunków niebezpiecznych

W każdej gałęzi transportu klasa towarów nie-

bezpiecznych określana jest na podstawie dominujące-
go zagrożenia. Można zatem wyróżnić substancje wy-
buchowe, trujące, żrące, toksyczne, radioaktywne,
promieniotwórcze, samozapalne itp. Zasady przewo-
zów materiałów niebezpiecznych w międzynarodowym
transporcie wodnym i lądowym regulują następujące
konwencje

4

:

− IMDG Code (z ang. International Maritime Dange-
rous Goods Code) – Międzynarodowy Kodeks Ła-
dunków Niebezpiecznych;
− ADR (z ang. European Agrement concering the in-
ternational carriage of Dangerous Goods by Road) –
Umowa europejska dotycząca międzynarodowego
przewozu drogowego towarów niebezpiecznych;
− RID (z ang. Regulations Concerning the Interna-
tional Carriage of Dangerous Goods by Rail) – Regu-
lamin o międzynarodowym przewozie kolejami to-
warów niebezpiecznych;
− ADN (z ang. European Agreement concerning the
International Carriage of Dangerous Goods by In-
land Waterways) – Europejskie porozumienie
w sprawie międzynarodowych przewozów materia-
łów niebezpiecznych śródlądowymi drogami wod-
nymi.

Rodzaj ładunku, stopień jego odporności na

warunki, czas trwania i skutki transportu tworzy tzw.
podatność transportową ładunku, na którą wpływa ma
m.in. opakowanie, jego stan, jakość, odporność na
działanie

czynników

atmosferycznych

i mechanicznych oraz przygotowanie do czynności
w technologicznym procesie przewozowym oraz

4

Pusty T.: Przewóz materiałów niebezpiecznych. Poradnik

kierowcy. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warsza-
wa, 2007.

Tendencje rozwojowe opakowań ładunków

niebezpiecznych

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

259

transportowym.

W

przypadku

ładunków

niebezpiecznych ważny jest dobór właściwego
opakowania,

biorąc

pod

uwagę

właściwości

fizykochemiczne substancji niebezpiecznych oraz ich
stan

skupienia,

które

pozwoli

wyeliminować

niekorzystny wpływ ładunku na otoczenie i odwrotnie

5

.

Każde

opakowanie

posiada

określoną

konstrukcję, której zadaniem jest zabezpieczenie
towaru

lub

otoczenia

w

procesie

transportu

i przechowywania, zabezpieczenie jego wartości
użytkowej,

promowanie

i

umożliwienie

jego

identyfikacji.

Rodzaj i jakość zastosowanego opakowania

transportowego ma wpływ m.in. na

6

:

−

zastosowaną technologię wykonywanych prac
przeładunkowych,

−

wysokość kosztów transportu,

−

efektywność

wykorzystania

przestrzeni

magazynowej.

Najważniejszą

funkcją

opakowań

jest

zabezpieczenie przechowywanego wyrobu przed
narażeniami

mechanicznymi,

klimatycznymi,

biologicznymi i chemicznymi oraz ubytkami, jakie
występują podczas transportu i magazynowania
towaru. Z punktu widzenia logistyki pełnią one
również

funkcje:

transportową,

magazynową,

manipulacyjną,

informacyjną,

utylizacyjną

itp.

Ponadto, w ostatnich latach wzrasta znaczenie funkcji
marketingowej i ekologicznej

7

.

Podstawowy podział opakowań uwzględnia

opakowania: jednostkowe, zbiorcze, transportowe, zin-
tegrowane jednostki ładunkowe. Do szeroko rozpo-
wszechnionych grup opakowań wykorzystywanych
w transporcie morskim i lądowym należą skrzynie,
worki, bębny i kontenery.

Analiza porównawcza wybranych opakowań
ładunków niebezpiecznych

Jednymi z powszechnie wykorzystywanych

opakowań towarów niebezpiecznych są skrzynie tektu-
rowe. Stanowią one najprostszą konstrukcję opakowań

5

Grzegorczyk K.: Transport materiałów niebezpiecznych.

Przemysł i Środowisko. Jakość - Zarządzanie, Warszawa,
4/2009; Magazynowanie towarów niebezpiecznych, przemy-
słowych i spożywczych. Praca zbiorowa pod red. Korzeniow-
skiego A., Biblioteka Logistyka, Poznań, 2006.

6

www.logistykafirm.com.

7

Semenov I. N. (red.), Filina L., Kotowska I., Pluciński M.,

Wiktorowska-Jasik A.: Zintegrowane Łańcuchy Transpor-
towe, Difin, Warszawa, 2008.

z tektury falistej. Mogą być wykonywane w dowolnych
wymiarach z tektury trzy - i pięcio- warstwowej, zszy-
wane lub klejone. Zazwyczaj wykorzystywane są jako
opakowania zbiorcze, ale znajdują również zastosowa-
nie jako opakowania jednostkowe.

Na przestrzeni lat opakowania te były udoskona-

lane pod względem konstrukcyjnym, co umożliwiało
polepszenie ich odporności na warunki procesów
transportowych, przeładunkowych i magazynowania.
Ulepszonym ich rozwiązaniem jest tzw. oktabina,
przeznaczona dla materiałów niebezpiecznych w po-
staci stałej. W tym przypadku zmiany polegają na
zwiększeniu wytrzymałości opakowania poprzez zasto-
sowanie pięciu lub siedmiu warstw tektury oraz nada-
niu mu kształtu graniastosłupa o podstawie ośmiokąt-
nej. Rozwiązanie takie pozwala na równomierne rozło-
żenie obciążeń bocznych, dzięki czemu zwiększona
zostaje wytrzymałość opakowania na rozpieranie.
Opakowania tego typu umożliwiają przewożenie towa-
rów o masie od 300 do 1 500 kg oraz ich spiętrzanie w
kilku warstwach. Na rynku dostępne są dwie wersje
oktabiny: podstawowa i teleskopowa. Wersja podsta-
wowa składa się z trzech elementów, którymi są górna
i dolna podstawa oraz obwoluta. Natomiast oktabina
teleskopowa składa się z czterech części: górnej i dol-
nej podstawy oraz górnej i dolnej obwoluty

8

.

Innym nowoczesnym rozwiązaniem jest także

pudło-paleta, która powstała w wyniku połączenia
opakowania kartonowego i palety transportowej. Pudło
wykonane jest z pięcio- lub siedmio- warstwowej tek-
tury. Dolna część opakowania jest uformowana tak,
aby umożliwić wsunięcie podchwytu widłowego.

Pomiędzy przedstawionymi opakowaniami tek-

turowymi istnieją podobieństwa i różnice. Zestawienie
poszczególnych cech skrzyni zwykłej, oktabiny oraz
pudło-palety przedstawia tabela 1.

Opakowania te cechują się brakiem odporności

zarówno na opady atmosferyczne jak i działanie sił
mechanicznych. Każde z tych opakowań przeznaczone
jest do przechowywania ładunków stałych suchych. Ich
magazynowanie może odbywać się wyłącznie na po-
wierzchniach zadaszonych, nie wywierają one nega-
tywnego wpływu na środowisko, a koszty ich użytko-
wania są stosunkowo niskie. Różnice pomiędzy opa-
kowaniami tekturowymi wynikają głównie z cech ta-
kich jak kształt, grubość materiału konstrukcyjnego,
elementy wyposażenia i możliwości wykonywania
procesów przeładunkowych

.

8

www.zenit-zpo.com

Logistyka 6/2013

260

Logistyka - nauka

Do przewozu materiałów sypkich przeznaczone

są także opakowania w postaci worków. Klasycznym
rozwiązaniem tego rodzaju opakowań są worki papie-
rowe zbudowane z 1, 2, 3, 4-warstwowego papieru bia-
łego lub szarego, których dna mogą być szyte lub kle-
jone

9

.

Unowocześnieniem klasycznych worków papie-

rowych są worki wykonane z poliprylenu, produkowa-
ne z tkanin okrągłych i płaskich. Opakowania te są
zgrzewane po bokach i posiadają górny zaciąg umoż-
liwiający sprawne zamknięcie.

Obecnie najczęściej wykorzystywanym opako-

waniem do transportu substancji niebezpiecznych są
worki typu „big bag” nazywane kontenerami elastycz-
nymi. Kontenery te wykonane są z tkaniny polipropy-
lenowej z dodatkiem stabilizatora UV. Opakowania
„big bag” charakteryzują się łatwością użytkowania ze
względu na wbudowane elementy ułatwiające ich na-
pełnianie i opróżnianie

10

. Elementami takimi są ko-

minki lub klapy umieszczone na dolnej i górnej pod-
stawie worka. Ponadto, opakowania te posiadają
uchwyty boczne lub narożne umożliwiające ich podno-
szenie. Zestawienie cech worków papierowych,

9

www.wimar.net

10

www.amid.pl

poliprylenowych i worków typu „big bag” przedstawia
tabela 2.

W transporcie płynnych ładunków niebezpiecz-

nych jednym z wykorzystywanych opakowań są bęb-
ny. Wcześniej dominowały bębny metalowe, a obecnie
coraz częściej wykorzystywane są bębny z tworzyw
sztucznych.

Klasyczne bębny metalowe składają się z po-

bocznicy z obręczami wytłaczanymi, dnem łączonym
z pobocznicą oraz wieka zdejmowalnego z uszczelką
i pierścieniem zaciskowym. Powierzchnia zewnętrzna
bębna metalowego może być ocynkowana lub malo-
wana farbami wodorozcieńczalnymi, natomiast po-
wierzchnia wewnętrzna może być ocynkowana lub ma-
lowana farbą chemoodporną

11

.

Bębny z tworzyw sztucznych przeznaczone są

do przechowywania zarówno materiałów ciekłych jak
i sypkich. Są to opakowania, które mogą być użytko-
wane wielokrotnie. Opakowania te cechują się małą
wagą własną oraz odpornością na niekorzystne warun-
ki atmosferyczne. Ze względu na właściwości materia-
łu, z którego są wykonane wykazują one zdolności do

11

www.beczkopol.com.pl

Tabela 1. Zestawienie wybranych cech i podatności transportowej skrzyni zwykłej, oktabiny oraz pudło-palety

Lp.

Cechy opakowań i ich po-

datność transportowa

Opakowania tekturowe

Skrzynia zwykła

Oktabina

Pudło–paleta

1.

Materiał

konstrukcyjny

Tektura trzy- i pięcio-

warstwowa

Tektura pięcio- i siedmiowarstwowa

2.

Kształt

Prostopadłościan

Graniastosłup ośmiokątny

foremny

Prostopadłościan

3.

Elementy dodatkowe

Brak

Teleskopy

Rygle do podchwytu widło-

wego

4.

Sposób przechowywania

Powierzchnie zadaszone

5.

Odporność na wpływ czyn-

ników atmosferycznych

Niska

6.

Odporność na działanie sił

mechanicznych

Niska

7.

Sposób przeładunku

Niezmechanizowany

Zmechanizowany,

niezmechanizowany

8.

Sposób użytkowania

Wielokrotne

9.

Rodzaj zawartego ładunku

Suchy

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.cart-pack.pl oraz www.zenit-zpo.com

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

261

odprowadzenia ładunków elektrostatycznych, co jed-
nocześnie zwiększa bezpieczeństwo użytkowania tych
opakowań

12

.

12

www.multipino.pl

Zestawienie cech bębnów metalowych i bębnów

wykonanych z tworzyw sztucznych przedstawia
tabela 3.

Tabela 2. Zestawienie wybranych cech i podatności transportowej worków papierowych, poilprylenowych i wor-
ków typu „big bag”

Lp.

Cechy opakowań i ich po-

datność transportowa

Worki

Papierowe

Poliprylenowe

„Big bag”

1.

Materiał

konstrukcyjny

Papier

Tworzywo sztuczne

2.

Kształt

Nieregularny

Prostopadłościan

3.

Elementy dodatkowe

Brak

Kominki, klapy, uchwyty

boczne i narożne

4.

Sposób przechowywania

Powierzchnie zadaszone

5. Odporność na wpływ czynni-

ków atmosferycznych

Nieodporny

6.

Odporność na działanie sił

mechanicznych

Niskie

Średnie

7.

Sposób przeładunku

Niezmechanizowany

8.

Sposób użytkowania

Jednokrotne

Wielokrotne

9.

Rodzaj zawartego ładunku

Suchy

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.amid.pl, www.plandeki-ochronne.pl oraz www.rafpol.com.pl

Tabela 3. Zestawienie wybranych cech i podatności transportowej bębnów metalowych i wykonanych z tworzyw
sztucznych

Lp.

Cechy opakowań i ich po-

datność transportowa

Bębny

Metalowe

Z tworzyw sztucznych

1.

Materiał konstrukcyjny

Stal

Tworzywo sztuczne

2.

Kształt

Walec

3.

Elementy dodatkowe

Posiadają wlewy,

mogą być wyposażone w uchwyty boczne

4.

Sposób przechowywania

Powierzchnie zadaszone, niezadaszone

5. Odporność na wpływ czynni-

ków atmosferycznych

Odporny

6.

Odporność na działanie sił

mechanicznych

Wysokie

Średnie

7.

Sposób przeładunku

Niezmechanizowany, zmechanizowany

8.

Sposób użytkowania

Wielokrotne

9.

Rodzaj zawartego ładunku

Suchy, ciekły

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.beczkopol.com.pl oraz www.multipino.pl

Logistyka 6/2013

262

Logistyka - nauka

Główną różnicą pomiędzy przedstawionymi po-

wyżej rozwiązaniami opakowań jest rodzaj materiału
konstrukcyjnego. Ma on wpływ m.in. na odporność
opakowania na działanie sił zewnętrznych. Bębny
z tworzywa sztucznego są lżejsze i są bardziej pla-
styczne. Zarówno bębny metalowe, jak i wykonane
z tworzyw sztucznych po oczyszczeniu mogą być
używane wielokrotnie, co nie wpływa niekorzystnie na
środowisko.

Kolejnym

z

rozwiązań

wykorzystywanym

w transporcie ładunków niebezpiecznych zarówno
w postaci stałej, ciekłej jak i gazowej, są zintegrowane
jednostki ładunkowe, pośród których dominują konte-
nery.

Pomimo tego iż, klasyczne opakowania spełniają

swoje funkcje, rozwój rynku przewozów ładunków
niebezpiecznych wymusza potrzebę poszukiwania no-
wych, lepszych rozwiązań, które usprawnią procesy
transportu i przeładunku, co wpłynie na podwyższenie
efektywności obsługi ładunków niebezpiecznych.

Ta grupa jednostek jest ciągle udoskonalana,

wyposażana m.in. w ruchome ściany narożne i boczne,
dodatkowe przegrody, słupy zabezpieczające ładunek
itp. W celu uniemożliwienia wydostania się substancji
niebezpiecznej na zewnątrz wykorzystuje się specjalne
odmiany kontenerów posiadających tzw. wanny wy-
chwytowe. Konstrukcja takiego kontenera wyróżnia się
tym, że do podłogi tej jednostki przymocowana została
wanna, która pozwala na zebranie ewentualnego wy-
cieku ładunku. Na podłodze kontenera znajdują się gre-
tingi, które można zdemontować, w celu uzyskania do-
stępu do wanny

13

. Zestawienie cech kontenerów zwy-

kłych i kontenerów z wannami wychwytowymi przed-
stawia tabela 4.

Kierunki rozwoju opakowań ładunków nie-
bezpiecznych

Na podstawie przeprowadzonej analizy udowod-

niono, że wprowadzanie udoskonaleń i ulepszeń
w opakowaniach ładunków niebezpiecznych odbywa
się najczęściej w trzech obszarach, które przedstawio-
no na rysunku 1.

13

www.logistykafirm.com

Tabela 4. Zestawienie cech kontenerów zwykłych i kontenerów z wannami wychwytowymi

Lp.

Cechy opakowań i ich po-

datność transportowa

Kontenery

Uniwersalne

Z wanną wychwytową

1.

Materiał

konstrukcyjny

Stal

2.

Kształt

Prostopadłościan

3.

Elementy dodatkowe

Brak

Wanna wychwytowa

4.

Sposób przechowywania

Powierzchnie niezadaszone

5. Odporność na wpływ czyn-

ników atmosferycznych

Odporny

6. Odporność na działanie sił

mechanicznych

Wysokie

7.

Sposób przeładunku

Zmechanizowany

8.

Sposób użytkowania

Wielokrotne

9. Rodzaj zawartego ładunku

Stały, ciekły, gazowy

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.machnik.com.pl oraz www.logistykafirm.com

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

263

Materiał konstrukcyjny opakowania przede

wszystkim warunkuje stan skupienia zawartego w nim
ładunku, a jego właściwości fizykochemiczne określają
wrażliwość opakowania na działanie różnych czynni-
ków zewnętrznych i wewnętrznych.

Od lat do produkcji opakowań wykorzystywano

surowce takie jak: drewno, papier, szkło i metal. Obec-
nie asortyment materiałów jest rozszerzony o różnego
rodzaju tworzywa sztuczne. Na dzień dzisiejszy prawie
1/5 produkcji opakowań opiera się na zastosowaniu
tworzyw sztucznych do ich budowy. Wśród zalet tego
rodzaju materiału można wymienić: mniejszą masę
opakowań (redukcja ich masy własnej nawet do 75%
w porównaniu do materiałów alternatywnych), mniej-
sze zużycie energii potrzebnej do ich wytworzenia, ob-
niżenie kosztów wytwarzania itp. Ponadto produkcja
opakowań z tworzyw sztucznych odgrywa dużą rolę w
aspekcie ochrony środowiska, ponieważ wolumen od-
padów, przy takiej produkcji jest mniejszy o około
50% w porównaniu z produkcją, w której wykorzysty-
wane są inne surowce

14

.

Ustawienie zapakowanych jednostek towaru na

powierzchni magazynowej uzależnione jest w dużym
stopniu od kształtu opakowania. W procesie magazy-
nowania dąży się do zmniejszenia przerw pomiędzy
jednostkami towaru ustawianymi na powierzchni ma-
gazynowej (tabela 5). Ważną cechą opakowań podczas
magazynowania jest ich odporność na spiętrzanie.
Opakowania charakteryzujące się dużą odpornością na
działanie sił nacisku na ich powierzchnię umożliwiają
ich składowanie w stosach, co powoduje lepsze wyko-
rzystanie powierzchni magazynowej.

Udoskonalenia wprowadzane w opakowaniach

ładunków niebezpiecznych polegają także na zmianie

14

www.opakowania.com.pl

ich konstrukcji poprzez wbudowanie różnego rodzaju
dodatkowych elementów (tabele 1-4), co ma na celu
przede wszystkim ulepszenie ich funkcji użytkowych
w procesie transportu i magazynowania. Przykładem
opakowania, w którym można zwiększyć jego objętość
jest oktabina. Opakowanie to posiada element telesko-
powy, który w razie potrzeby można rozłożyć, umoż-
liwiając tym zapakowanie większej ilości substancji.

Dodatkowymi elementami konstrukcji opako-

wań mogą być m.in. uchwyty, ramy, dodatkowe ele-
menty nośne (palety), w przypadku kontenerów - wan-
na wychwytowa, która umożliwia zabezpieczenie jed-
nostki w trakcie wystąpienia sytuacji awaryjnych, ja-
kimi są wycieki substancji niebezpiecznych.

Biorąc pod uwagę zdefiniowane obszary wpro-

wadzania ulepszeń omówionych opakowań oraz wy-
stępujące ograniczenia w ich użytkowaniu można okre-
ślić kierunki ich udoskonalenia (rys. 2), które przede
wszystkim powinny uwzględniać:

−

odporność opakowania na wpływ niekorzyst-

nych warunków atmosferycznych,

−

odporność opakowania na działanie sił mecha-

nicznych,

−

podatność transportową,

−

technologie przeładunkowe,

−

warunki składowania.

Obszary udoskonaleń opakowań ładunków nie-

bezpiecznych

Materiał

konstruk-

cyjny

Kształt

(forma)

Dodatkowe

elementy

wyposażenia

Rys. 1. Obszary wprowadzania udoskonaleń w opako-
waniach ładunków niebezpiecznych.
Źródło: opracowanie własne

Logistyka 6/2013

264

Logistyka - nauka

Tabela 5. Wybrane przykłady rozmieszczenia opakowań ładunków niebezpiecznych na przestrzeni magazy-
nowej

Lp.

Schematyczne rozmieszczenie

wybranych form opakowań na przestrzeni

magazynowej, rzut z góry

(1-opakowanie, 2- przestrzeń magazynowa)

Komentarz

1.

Oktabina

Opakowania w formie oktabiny z uwagi na zarys
podstawy uniemożliwiają maksymalne wykorzy-
stanie miejsca przeznaczonego do składowania,
ponieważ pomiędzy jednostkami pojawia się nie-
zagospodarowana powierzchnia.

2.

Worki „big bag”

Pomimo elastyczności materiału, po napełnieniu
worki typu „big bag” nie zmieniają swojej formy
dzięki zastosowaniu wewnętrznych stabilizatorów.
Usztywnienie konstrukcji worka pozwala na za-
chowanie jego sześciennego kształtu, co umożli-
wia optymalne wykorzystanie powierzchni maga-
zynowej.

3.

Beczki

Kształt beczki, podobnie jak w przypadku oktabi-
ny sprawia, że pomiędzy sztukami ładunku po-
jawia się niewykorzystana przestrzeń magazyno-
wa. Mogą one być składowane nie tylko w zada-
szonych pomieszczeniach, ale i na placach skła-
dowych.

4.

Pudło-palety

Pudło-palety oraz kontenery posiadają kształt pro-
stopadłościanu, co umożliwia eliminację wszel-
kich pustych przestrzeni pomiędzy sztukami ła-
dunku, dzięki czemu powierzchnia składowa zo-
staje wykorzystana w stopniu maksymalnym.

5.

Kontenery

Źródło: opracowanie własne

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

265

Zmniejszenie podatności opakowania na działa-

nie niekorzystnych czynników atmosferycznych moż-
liwe jest m.in. poprzez:

- dodanie do konstrukcji opakowań dodatko-

wych wkładek wykonanych z tworzywa sztucznego,
które chroniłyby ładunek przed zawilgoceniem i nad-
mierną temperaturą,

- dodanie do opakowania zewnętrznej warstwy

izolacyjnej w celu zabezpieczenia ładunku przed zmia-
nami temperatury.

Zmniejszenie niekorzystnych skutków oddzia-

ływania sił mechanicznych można uzyskać na przykład
za pomocą:

- zmiany właściwości materiału konstrukcyjnego

opakowania,

- zastosowania dodatkowej wkładki z tworzywa

sztucznego,

- umieszczenia jednostki ładunkowej w dodat-

kowej ramie metalowej.

Usprawnienia przeładunku opakowań można

dokonać m.in. poprzez przeprowadzenie go w sposób
zmechanizowany, dostosowując kształt (formę) opa-
kowania do urządzeń przeładunkowych poprzez doda-
nie do ich konstrukcji elementów nośnych. Unowocze-
śnienie opakowania np. pod względem ochrony środo-
wiska lub usprawnienia operacji przeładunkowych

pozwala równocześnie na obniżenie kosztów związa-
nych z transportem. Natomiast jednym ze sposobów
polepszenia warunków układania ładunku w stosach
jest zwiększenie sztywności opakowania.

Ponadto w procesie projektowania opakowań ła-

dunków niebezpiecznych dąży się do zminimalizowa-
nia ich masy własnej, co umożliwia zwiększenie masy
ładunku umieszczanego w jednostce transportowej, re-
dukcję kosztów procesu transportowego, jak również
zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko na-
turalne spowodowanego emisją zanieczyszczeń i hała-
sem. Tendencja ta nie jest sprzeczna z tendencją
umieszczenia dodatkowych elementów na opakowa-
niach, co biorąc pod uwagę wykorzystanie lżejszych
materiałów nie wpływa znacząco na zwiększenie ich
masy.

Zastosowanie w opakowaniach różnego rodzaju

materiałów, umożliwiających ich ponowne wykorzy-
stanie, pozwala na uzyskanie szeregu korzyści. Jedną
z nich jest oszczędność kosztów wynikająca z możli-
wości wykorzystania technik oczyszczania i zastoso-
wania tych opakowań ponownie, zamiast zakupu no-
wych, co również wywiera pozytywny wpływ na śro-
dowisko.

Zmniejszenie kosztów

transportu

Kierunki

rozwoju

opakowań

Usprawnienie operacji

przeładunkowych

Zwiększenie bezpie-

czeństwa transportu

Wielokrotne użycie opakowania

Mniejsza masa opakowania

Ochrona środowiska

naturalnego

Wielokrotne użycie opakowania

Zmiana formy konstrukcji opakowania

Zmiana formy konstrukcji opakowania

Wykorzystanie opakowań

przyjaznych środowisku

Umocnienie konstrukcji opakowania

Zwiększenie odporności materiałów konstruk-

cyjnych na działanie sił zewnętrznych

Rys. 2. Główne kierunki wprowadzania udoskonaleń opakowań ładunków niebezpiecznych.
Źródło: opracowanie własne

Logistyka 6/2013

266

Logistyka - nauka

Wnioski

Wybór odpowiednich opakowań ładunków nie-

bezpiecznych warunkuje skuteczność realizacji całego
procesu przewozowego, pozwala na wykonywanie dy-
namicznego oraz znormalizowanego przewozu oraz
zmniejsza ryzyko zajścia niepożądanych zdarzeń.

Porównanie wybranych grup opakowań ładun-

ków niebezpiecznych oraz wyznaczenie ograniczeń ich
użytkowania umożliwiło określenie tendencji rozwo-
jowych opakowań ładunków niebezpiecznych. Wszel-
kie zmiany dokonywane w materiałach konstrukcyj-
nych, kształcie i dodatkowym wyposażaniu opakowań
mają na celu usprawnienie procesów magazynowych,
przeładunkowych, a także zwiększenie bezpieczeństwa
i zmniejszenie kosztów ich transportu i użytkowania.

Streszczenie

W artykule przedstawiono dotychczas stosowane

rodzaje opakowań ładunków niebezpiecznych oraz
określono kierunki rozwoju, które wpłyną na podwyż-
szenie sprawności ich obsługi w transporcie. Przepro-
wadzona została analiza porównawcza wybranych grup
opakowań. Stwierdzono, że zmiany i ulepszenia opa-
kowań dotyczą trzech głównych obszarów: materiału
konstrukcyjnego, kształtu i dodatkowego wyposażenia.

Abstract

In the article previously used types of dangerous

goods packaging are presented and the trends that will
impact on increasing the efficiency of their use in
transport are identified. Comparative analysis of
selected groups of packages was carried out. It was
found that these changes and improvements in
packages are focused on three main areas:
construction material, shape and additional equipment.

Literatura

1. Grzegorczyk K.: Transport materiałów nie-

bezpiecznych. Przemysł i Środowisko. Jakość -
Zarządzanie, Warszawa, 4/2009.

2. Magazynowanie towarów niebezpiecznych,

przemysłowych i spożywczych. Praca zbiorowa

pod red. Korzeniowskiego A., Biblioteka Logi-
styka, Poznań, 2006.

3. Pusty T.: Przewóz materiałów niebezpiecz-

nych. Poradnik kierowcy. Wydawnictwo Ko-
munikacji i Łączności, Warszawa, 2007.

4. Semenov I. N. (red.), Filina L., Kotowska I.,

Pluciński M., Wiktorowska-Jasik A.: Zinte-
growane Łańcuchy Transportowe, Difin, War-
szawa, 2008.

5. www.amid.pl
6. www.anga.pl
7. www.beczkopol.com.pl
8. www.cart-pack.pl
9. www.logistykafirm.com
10. www.machnik.com.pl
11. www.multipino.pl
12. www.opakowania.com.pl
13. www.plandeki-ochronne.pl
14. www.rafpol.com.pl
15. www.wimar.net
16. www.zenit-zpo.com