GERIATRIA

Choroby układu

oddechowego u osób w

podeszłym wieku

Katarzyna Broczek

Katarzyna Broczek

Klinika Geriatrii WUM

Klinika Geriatrii WUM

Fizjologia układu

oddechowego

• Górne drogi oddechowe

• Dolne drogi oddechowe

23 generacje oskrzeli

• Powierzchnia

oddechowa – 70 m

2

• Wentylacja dobowa

> 10 000 litrów

Starzenie się układu

oddechowego

  pojemności życiowej (VC) o 20 ml/rok
  objętości wydechowej

pierwszosekundowej (FEV

1

) o 20 ml/rok

  sprężystości płuc i  objętości zalegającej
• Mniej sprawna mechanika oddychania:

usztywnienie klatki piersiowej, kyfoza

• Zaburzenia wymiany gazowej
• Zaburzenia ośrodkowej regulacji

oddychania

  wydolności wysiłkowej
  mechanizmów obronnych

Konsekwencje starzenia się

płuc

ZDROWIE

• Płuca zapewniają

prawidłową
wymianę gazową
i stan
homeostazy,
zmniejszona
rezerwa
czynnościowa

CHOROBA

• Homeostaza łatwo

ulega zachwianiu

+

• Zmniejszona rezerwa

czynnościowa

=

• Ryzyko

niewydolności
oddechowej

Układ oddechowy - ważne

objawy

• Kaszel

– Bez wykrztuszania (suchy)
– Z wykrztuszaniem (produktywny)

• Duszność

– Wysiłkowa czy spoczynkowa?
– Wdechowa czy wydechowa?
– Nocna

• Sinica

– Centralna czy obwodowa?
– Powstaje gdy stężenie Hb

niezwiązanej z tlenem > 5 g%

Zapalenie płuc

• Zapalenie tkanki płucnej

wywołane mikroorganizmami lub
ich metabolitami

• W porównaniu z osobami

młodszymi

– występuje 5 x częściej
– śmiertelność 100 razy większa

Zapalenie płuc w starszym

wieku

Podział

Zapaleń

płuc

Domowe

CAP

Szpitalne

HAP

Zp w domach

Opieki

NHAP

Zalecenia ATS / IDSA

• Nowa kategoria zapaleń płuc: Zapalenie płuc

związane z kontaktami ze służbą zdrowia

HCAP

Healthcare acquired pneumonia

Hospitalizacja – ostatnie 90 dni

Zamieszkiwanie w DPS

Dializa, leczenie ran, płyny i.v. w domu

Patogen MDR u członka rodziny

Zapalenie płuc -

etiologia

• Streptococcus pneumoniae – domowe

z.p.

• Bakterie Gram(-) – szpitalne z.p.
• Patogeny atypowe: Legionella,

Chlamydia

• U osób w podeszłym wieku często

etiologia mieszana

• Bakterie beztlenowe – zachłystowe z.p.
• Wirusy
• Grzyby

Zapalenie płuc -

rozpoznanie

• Objawy kliniczne

– pogorszenie stanu ogólnego
– kaszel, duszność
– st. gorączkowe

• RTG klatki piersiowej:

– Opóźnione pojawianie się zmian w

przypadku odwodnienia

– Powolne ustępowanie zmian radiologicznych

• Wskazania do hospitalizacji należy

rozważać u wszystkich osób w
podeszłym wieku

CRB-65

• C =

confusion; zaburzenia

świadomości

• R =

respiratory rate; > 30

oddechów/min

• B =

blood pressure; RR

sys

< 90

mmHg

RR

dias

< 60 mmHg

• 65 =

wiek ≥ 65 lat

Zapalenie płuc – leczenie

i zapobieganie

• LECZENIE

– Antybiotykoterapia sekwencyjna (i.v. – p.o.)
– L. wykrztuśne, l. rozszerzające oskrzela
– Nawodnienie
– Tlenoterapia (cel: pO

2

> 60 mmHg, SaO

2

>

90%)

• ZAPOBIEGANIE

– Szczepionka przeciwgrypowa (1 x / rok)
– Szczepionka pneumokokowa (Pneumovax

23, Pneumo 23) (1 x / 5-8 lat)
Wskazania: osoby  65 lat, szczególnie z

ch. przewlekłymi

Gruźlica

• Etiologia: Mycobacterium

tuberculosis (Robert Koch, 1882)

• Epidemiologia – świat – 2006 r.

– nowe zachorowania: 9,2 mln

– zgony: 1,7 mln, w tym 100 000 dzieci

– zapadalność: 138 / 100 000

• Epidemiologia – Polska

ROK liczba zachor. Zapadalność

– 1957 r.

82 000

290,4 / 100 000

– 1994 r.

16 500

43,2 / 100 000

– 2003 r.

10 000

26,5 / 100 000

– 2006 r.

8 600

22,5 / 100 000

– 2008 r.

21,2 / 100 000

Gruźlica

• Osoby  65 lat 25% nowych

przypadków

• Zapadalność (2006) 42,8/100

tys.

– Zakażenie lub zachorowanie w

przeszłości

– Uczynnienie „starych” ognisk lub

ponowne zakażenie

Przewlekła obturacyjna

choroba płuc - POChP

• Definicja: ograniczenie przepływu w

drogach oddechowych, które nie jest w
pełni odwracalne i ma charakter
postępujący

• Główna przyczyna: palenie papierosów
• Częstość występowania ok. 10% populacji
• POChP – czwarta przyczyna zgonów na

świecie

• Patogeneza: przewlekłe zapalenie

oskrzeli + rozedma płuc

POChP – rozpoznanie i

leczenie

• ROZPOZNANIE

– Objawy kliniczne: duszność, kaszel
– Badanie spirometryczne

• LECZENIE

– Zaprzestanie palenia papierosów –

minimalna interwencja antynikotynowa (5
P)

– Leki rozszerzające oskrzela (wziewne)
– Technika inhalacji leków!
– Edukacja, rehabilitacja, szczepienia
– Domowe leczenie tlenem (pO

2

< 55 mmHg)

Zator tętnicy płucnej

• Obturacja tętnic płucnych przez

skrzeplinę lub inny materiał, który
przez układ krwionośny dostał się do
naczyń płucnych

• 90% skrzeplin pochodzi z żył kończyn

dolnych

• Czynniki ryzyka: unieruchomienie,

otyłość, choroby żył, uraz, ch.
nowotworowa, zabieg chirurgiczny

• Często błędne rozpoznanie

Zator tętnicy płucnej

rozpoznanie

• Objawy kliniczne

niecharakterystyczne: duszność,
tachypnoe, ból w klp, niepokój,
krwioplucie, zasłabnięcie

• Badania dodatkowe:

– RTG klp – wynik prawidłowy
– EKG
– gazometria tętnicza (hipoksemia)
– tomografia komputerowa klp
– echokardiografia

Zator tętnicy płucnej -

leczenie

• Leczenie w fazie ostrej

– Leczenie trombolityczne
– Leczenie przeciwzakrzepowe:

heparyny drobnocząsteczkowe

– Leczenie chirurgiczne

• Leczenie przewlekłe

– Doustne leki przeciwzakrzepowe,

Acenokumarol, pod kontrolą INR (2,5-
3,5)

– Leczenie chirurgiczne

Rak płuca

• Najczęstsza przyczyna zgonów z

powodu choroby nowotworowej

• Czynnik ryzyka: palenie papierosów
• Objawy: kaszel, nawracające zakażenia

układu oddechowego

• Podział: rak niedrobnokomórkowy

rak drobnokomórkowy

• Klasyfikacja TNM
• Często późne rozpoznanie, złe

rokowanie

• Leczenie: chirurgiczne, chemioterapia,

radioterapia