1
Zatrucia
Zatrucia
lekami
lekami
Zatrucia
Zatrucia
lekami
lekami
Wybrane zagadnienia
Wybrane zagadnienia
Wybrane zagadnienia
Wybrane zagadnienia
2
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Zatrucie benzodiazepinami
Zatrucie benzodiazepinami
Leki z grupy benzodiazepin s
Leki z grupy benzodiazepin s
ą
ą
używane w leczeniu nerwicy
używane w leczeniu nerwicy
l
l
ę
ę
kowej, bezsenno
kowej, bezsenno
ś
ś
ci, zespołów l
ci, zespołów l
ę
ę
kowych, jako leki
kowych, jako leki
przeciwdrgawkowe i zwiotczaj
przeciwdrgawkowe i zwiotczaj
ą
ą
ce mi
ce mi
ęś
ęś
nie szkieletowe.
nie szkieletowe.
(1)
(1)
Toksyczno
Toksyczno
ść
ść
. Zatrucia benzodiazepinami są częste,
. Zatrucia benzodiazepinami są częste,
jakkolwiek do zgonów w wyniku zatrucia benzodiazepinami
jakkolwiek do zgonów w wyniku zatrucia benzodiazepinami
dochodzi bardzo rzadko.
dochodzi bardzo rzadko.
Ś
Ś
miertelne zatrucia są zazwyczaj
miertelne zatrucia są zazwyczaj
wynikiem
wynikiem
miesza
miesza
nego zatrucia benzodiazepinami i innymi
nego zatrucia benzodiazepinami i innymi
lekami wpływającymi depresyjnie na OUN.
lekami wpływającymi depresyjnie na OUN.
(2) Mechanizm działania. Benzodiazepiny wzmacniają
(2) Mechanizm działania. Benzodiazepiny wzmacniają
hamujące działanie kwasu gamma-aminomasłowego
hamujące działanie kwasu gamma-aminomasłowego
(GABA).
(GABA).
Benzodiazepiny łącząc się ze swoim receptorem powodują
Benzodiazepiny łącząc się ze swoim receptorem powodują
zmiany jego konformacji przestrzennej, ułatwiające
zmiany jego konformacji przestrzennej, ułatwiające
powstanie połączenia GABA- GABA receptor.
powstanie połączenia GABA- GABA receptor.
Poł
Poł
ą
ą
czenie się GABA z receptorem otwiera kanały
czenie się GABA z receptorem otwiera kanały
chlorkowe
chlorkowe
w błonie komórkowej neuronu w wyniku
w błonie komórkowej neuronu w wyniku
czego wzrasta
czego wzrasta
napływ jonów chlorkowych do wnętrza
napływ jonów chlorkowych do wnętrza
komórki powodując
komórki powodując
hiperpolaryzację błony
hiperpolaryzację błony
komórkowej
komórkowej
, co podwyższa jej próg
, co podwyższa jej próg
pobudliwości.
pobudliwości.
3
GRUPA
NAZWA
CZAS
DZIAŁANIA
( godz)
bardzo krótko
działające
Midazolam
( Versed)
2 - 5
Temazepam
( Restoril)
10
Triazolam
( Halcion)
1, 7 - 3
krótko
działające
Alprazolam
( Xanax)
11 - 14
Lorazepam
( Ativan)
10 - 20
Oxazepam
( Serax)
3 -21
Długo
działające
Chlordiazepoxide
5 - 30
Clorazepate
36 - 200
Clonazepam
10 - 50
Diazepam
( Valium)
20 -50
Flurazepam
50 - 100
Prazepam
( Centrex)
26 - 200
zatrucia lekami
zatrucia lekami
benzodiazepiny
4
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Obraz kliniczny
Obraz kliniczny
Depresja OUN jest stałym objawem zatrucia. Mog
Depresja OUN jest stałym objawem zatrucia. Mog
ą
ą
wyst
wyst
ę
ę
powa
powa
ć
ć
:
:
(1) zawroty głowy, apatia
(1) zawroty głowy, apatia
(2) senno
(2) senno
ść
ść
, stupor,
, stupor,
ś
ś
pi
pi
ą
ą
czka
czka
(3)
(3)
hipotonia
hipotonia
(4) spowolnienie ruchowe, zaburzenia równowagi
(4) spowolnienie ruchowe, zaburzenia równowagi
(5) depresja oddechowa, hipotermia (rzadko)
(5) depresja oddechowa, hipotermia (rzadko)
Diagnostyka różnicowa
Diagnostyka różnicowa
obejmuje:
obejmuje:
uraz głowy, krwawienie podpaj
uraz głowy, krwawienie podpaj
ę
ę
czynówkowe,
czynówkowe,
hipoglikemi
hipoglikemi
ę
ę
i inne zaburzenia metaboliczne, zatrucie
i inne zaburzenia metaboliczne, zatrucie
tlenkiem węgla.
tlenkiem węgla.
benzodiazepiny
5
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Ocena
Ocena
Badanie fizykalne. Ocena w pierwszej kolejności obejmuje
Badanie fizykalne. Ocena w pierwszej kolejności obejmuje
badanie wg zasady ABC i wykluczenie ewentualnego urazu.
badanie wg zasady ABC i wykluczenie ewentualnego urazu.
Badania laboratoryjne.
Badania laboratoryjne.
(a) glukoza
(a) glukoza
- wykona
- wykona
ć
ć
test przy
test przy
ł
ł
ó
ó
ż
ż
kowy
kowy
(b) test ciążowy
(b) test ciążowy
(c )st
(c )st
ęż
ęż
enie etanolu we krwi
enie etanolu we krwi
(d) badanie przesiewowe moczu na obecność leków- pomoc
(d) badanie przesiewowe moczu na obecność leków- pomoc
w ustaleniu rozpoznania zatrucia mieszanego innymi
w ustaleniu rozpoznania zatrucia mieszanego innymi
lekami mogącymi powodować zmiany stanu świadomości
lekami mogącymi powodować zmiany stanu świadomości
pacjent.
pacjent.
(e) ilościowe oznaczenie benzodiazepin we krwi- to
(e) ilościowe oznaczenie benzodiazepin we krwi- to
badanie nie ma większej wartości w ramach postępowania
badanie nie ma większej wartości w ramach postępowania
doraźnego w zatruciu benzodiazepinami
doraźnego w zatruciu benzodiazepinami
Inne badania diagnostyczne
Inne badania diagnostyczne
-
-
EKG.
EKG.
benzodiazepiny
6
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Leczenie
Leczenie
Większość pacjentów wymaga jedynie leczenia
Większość pacjentów wymaga jedynie leczenia
objawowego i obserwacji.
objawowego i obserwacji.
Badania dodatkowe
Badania dodatkowe
Stan ogólny pacjentów zatrutych benzodiazepinami ulega
Stan ogólny pacjentów zatrutych benzodiazepinami ulega
zazwyczaj
zazwyczaj
poprawie po upływie 12- 36 godzin leczenia
poprawie po upływie 12- 36 godzin leczenia
objawowego.
objawowego.
(a) Drogi oddechowe powinny być zabezpieczone pod
(a) Drogi oddechowe powinny być zabezpieczone pod
względem drożności i przed ewentualną aspiracją.
względem drożności i przed ewentualną aspiracją.
(b) Należy podać węgiel aktywowany i płyny dożylnie.
(b) Należy podać węgiel aktywowany i płyny dożylnie.
Podanie odtrutek- Flumazenil (Anexate).
Podanie odtrutek- Flumazenil (Anexate).
Flumazenil znosi objawy zatrucia benzodiazepinami
Flumazenil znosi objawy zatrucia benzodiazepinami
poprzez kompetytywne łączenie się z receptorem.
poprzez kompetytywne łączenie się z receptorem.
Ponieważ biologiczny okres półtrwania flumazenilu jest
Ponieważ biologiczny okres półtrwania flumazenilu jest
krótszy od biologicznego okresu półtrwania większości
krótszy od biologicznego okresu półtrwania większości
leków z grupy benzodiazepin
leków z grupy benzodiazepin
,
,
wi
wi
ę
ę
c
c
typowe jest
typowe jest
ponown
ponown
ie
ie
wystąpi
wystąpi
enie
enie
zaburzeń przytomności
zaburzeń przytomności
.
.
benzodiazepiny
7
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Post
Post
ę
ę
powanie
powanie
Zwolnienie do domu
Zwolnienie do domu
. Pacjenci, którzy zażyli tylko
. Pacjenci, którzy zażyli tylko
benzodiazepiny, są przytomni, po kilkugodzinnej
benzodiazepiny, są przytomni, po kilkugodzinnej
obserwacji mogą zostać wypisani do domu.
obserwacji mogą zostać wypisani do domu.
Wskazania do hospitalizacji
Wskazania do hospitalizacji
obejmują:
obejmują:
(a) głęboką śpiączkę lub depresję oddechową
(a) głęboką śpiączkę lub depresję oddechową
(b) dowody na zażycie również innych leków
(b) dowody na zażycie również innych leków
(c) zastosowanie flumazenilu
(c) zastosowanie flumazenilu
8
Podział
Barbitu
-ranów
LEK
T ½
(godz)
Vd
( L/kg)
Wiązan
ie z
białka
mi
(%)
Wydala
-nie z
mocze
m
(%)
Ultra
krótko
działające
( znieczulaj
ące)
Tiopental-
Penthotal,
Metoheksital-
Brietal
6 – 46
1 – 2
1,4
-6,7
1,1
72
-86
73
Krótko
działające
( uspokajaj
ące,
nasenne)
Pentobarbital-
Nembutal
Sekobarbital-
Seconal
20 - 30
22 - 29
0,5 –
1,0
1,6 –
1,9
65
46 -
70
Średnio
długo
działające
(
uspokajają
ce,
nasenne)
Amobarbital -
Amytal
Aprobarbital -
Alurate
Butabarbital-
Soneryl
15 –
40
14 –
34
34 - 42
0,9 –
1,4
0,6 –
0,7
59
55 -
70
7 – 18
Długo
działają
ce
(przeciwpa
dacz
-kowe)
barbital - Weronal
fenobarbital-
Luminal
48
48 -
144
0,4 –
0,6
0,5 –
0,6
25
50
60 -
90
25
-50
9
Leki uspokajające i nasenne o innej budowie
Leki uspokajające i nasenne o innej budowie
Pochodne tiazolu
Pochodne tiazolu
Chlormethiazol (Heminevrin),
Chlormethiazol (Heminevrin),
pochodna tiaminy. Stosowany jako
pochodna tiaminy. Stosowany jako
lek uspokajający oraz przeciwdrgawkowy. Dożylnie podawany w
lek uspokajający oraz przeciwdrgawkowy. Dożylnie podawany w
stanie padaczkowym, szczególnie u pacjentów opornych na
stanie padaczkowym, szczególnie u pacjentów opornych na
leczenie pochodnymi benzodiazepiny lub barbituranami. Pomocny
leczenie pochodnymi benzodiazepiny lub barbituranami. Pomocny
podczas
leczenia
objawów
ostrego
alkoholowego
zespołu
podczas
leczenia
objawów
ostrego
alkoholowego
zespołu
odstawienia takich jak psychoza alkoholowa oraz ciężkie,
odstawienia takich jak psychoza alkoholowa oraz ciężkie,
zagrażające życiu delirium tremens.
zagrażające życiu delirium tremens.
Działa poprzez kompleks receptora GABA-A, jednak w innym
Działa poprzez kompleks receptora GABA-A, jednak w innym
miejscu
niż
pochodne
benzodiazepiny
czy
barbiturany.
miejscu
niż
pochodne
benzodiazepiny
czy
barbiturany.
Potencjalizuje działanie zarówno GABA jak i glicyny. W większych
Potencjalizuje działanie zarówno GABA jak i glicyny. W większych
dawkach aktywuje bezpośrednio receptor GABA-A z większą siłą
dawkach aktywuje bezpośrednio receptor GABA-A z większą siłą
niż barbiturany.
niż barbiturany.
Szybko ulega absorpcji, osiągając maksymalne stężenie we krwi
Szybko ulega absorpcji, osiągając maksymalne stężenie we krwi
po ok. 0.5-1h po stosowaniu dawek terapeutycznych.
po ok. 0.5-1h po stosowaniu dawek terapeutycznych.
Dostępność biologiczna leku jest bardzo niska (10-20%), co
Dostępność biologiczna leku jest bardzo niska (10-20%), co
związane jest z wysokim współczynnikiem ekstrakcji
związane jest z wysokim współczynnikiem ekstrakcji
wątrobowej. Objętość dystrybucji wynosi 4-12L/kg. Z białkami
wątrobowej. Objętość dystrybucji wynosi 4-12L/kg. Z białkami
osocza wiąże się w 60-70%. Mniej niż 1% dawki jest wydalane w
osocza wiąże się w 60-70%. Mniej niż 1% dawki jest wydalane w
formie niezmienionej z moczem.
formie niezmienionej z moczem.
10
Biologiczny okres półtrwania jest równy 3-8h, z wydłużeniem u ludzi
Biologiczny okres półtrwania jest równy 3-8h, z wydłużeniem u ludzi
starszych i w niewydolności wątroby. W marskości wątroby
starszych i w niewydolności wątroby. W marskości wątroby
dostępność biologiczna wzrasta około 10-krotnie.
dostępność biologiczna wzrasta około 10-krotnie.
W przedawkowaniu farmakokinetyka leku ulega zmianie, ze względu
W przedawkowaniu farmakokinetyka leku ulega zmianie, ze względu
na proces wysycenia, co pociąga za sobą poważne kliniczne
na proces wysycenia, co pociąga za sobą poważne kliniczne
konsekwencje. Biologiczny okres półtrwania wzrasta do 4-17h.
konsekwencje. Biologiczny okres półtrwania wzrasta do 4-17h.
Przekracza barierę krew-płyn mózgowo-rdzeniowy oraz barierę
Przekracza barierę krew-płyn mózgowo-rdzeniowy oraz barierę
łożyska.
łożyska.
Heminevrin
Heminevrin
Objawy zatrucia chlormetiazolem podobne są do tych wywołanych
Objawy zatrucia chlormetiazolem podobne są do tych wywołanych
barbituranami, z głęboką śpiączką, depresją oddechową, spadkiem
barbituranami, z głęboką śpiączką, depresją oddechową, spadkiem
ciśnienia i hipotermią. Typowe jest wzmożone wydzielanie śluzu w
ciśnienia i hipotermią. Typowe jest wzmożone wydzielanie śluzu w
drzewie oskrzelowym.
drzewie oskrzelowym.
Leczenie według zasad intensywnej terapii zachowawczej.
Leczenie według zasad intensywnej terapii zachowawczej.
11
Zolpidem (Stilnox),
Zolpidem (Stilnox),
pochodna imidazopirydyny. Zaliczany do III
pochodna imidazopirydyny. Zaliczany do III
generacji (po barbituranach i benzodiazepinach) leków nasennych.
generacji (po barbituranach i benzodiazepinach) leków nasennych.
Jest
krótko
działającym
lekiem
nasennym,
pierwszy
raz
Jest
krótko
działającym
lekiem
nasennym,
pierwszy
raz
zastosowanym w 1988 roku.
zastosowanym w 1988 roku.
Zolpidem jako selektywny agonistą receptora benzodiazepinowego
Zolpidem jako selektywny agonistą receptora benzodiazepinowego
typu 1 (zwanego omega-1), działa na specyficzne regiony OUN, które
typu 1 (zwanego omega-1), działa na specyficzne regiony OUN, które
odpowiedzialne są za działanie nasenne. Dlatego posiada wąskie
odpowiedzialne są za działanie nasenne. Dlatego posiada wąskie
spektrum
efektów
klinicznych.
Pozbawiony
jest
działania
spektrum
efektów
klinicznych.
Pozbawiony
jest
działania
uspokajającego, przeciwlękowego, przeciwdrgawko
uspokajającego, przeciwlękowego, przeciwdrgawko
-
-
wego oraz
wego oraz
miorelaksującego. Dopiero w wysokich dawkach może wywoływać
miorelaksującego. Dopiero w wysokich dawkach może wywoływać
efekt przeciwdrgawkowy i zwiotczający mięśnie.
efekt przeciwdrgawkowy i zwiotczający mięśnie.
Wykazuje słabą tolerancje, objawy uzależnienia i zespół abstynencji.
Wykazuje słabą tolerancje, objawy uzależnienia i zespół abstynencji.
Nie zaburza głęboko struktury snu, nie powoduje wyraźnej
Nie zaburza głęboko struktury snu, nie powoduje wyraźnej
bezsenności z “odbicia” po odstawieniu, senności dziennej
bezsenności z “odbicia” po odstawieniu, senności dziennej
następnego dnia po podaniu, ani niepamięci wstecznej.
następnego dnia po podaniu, ani niepamięci wstecznej.
Zolpidem
Zolpidem
12
Dostępność biologiczna zolpidemu wynosi 70%. Szybko wchłania się
Dostępność biologiczna zolpidemu wynosi 70%. Szybko wchłania się
z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiąga
z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiąga
między 0.5 – 3h. Z białkami osocza ulega związaniu w 95%. Niewielka
między 0.5 – 3h. Z białkami osocza ulega związaniu w 95%. Niewielka
lipofilność związku wpływa na objętość dystrybucji równą 0.5 L/kg. W
lipofilność związku wpływa na objętość dystrybucji równą 0.5 L/kg. W
organizmie ulega metabolizmowi do nieaktywnych metabolitów,
organizmie ulega metabolizmowi do nieaktywnych metabolitów,
wydalanych drogą nerkową (56%) i kałem (37%). Jest lekiem o
wydalanych drogą nerkową (56%) i kałem (37%). Jest lekiem o
bardzo krótkim okresie półtrwania (T1/2=1-3h). U pacjentów w
bardzo krótkim okresie półtrwania (T1/2=1-3h). U pacjentów w
podeszłym wieku oraz z niewydolnością wątroby zwiększa się
podeszłym wieku oraz z niewydolnością wątroby zwiększa się
biodostępność leku i wydłuża się biologiczny okres półtrwania, co
biodostępność leku i wydłuża się biologiczny okres półtrwania, co
wymaga modyfikacji dawkowania. W małych ilościach przechodzi do
wymaga modyfikacji dawkowania. W małych ilościach przechodzi do
mleka matki.
mleka matki.
Stosowany w dawce 10 mg przed snem, w ciężkich przypadkach
Stosowany w dawce 10 mg przed snem, w ciężkich przypadkach
można zwiększyć dawkowanie do 15-20 mg.
można zwiększyć dawkowanie do 15-20 mg.
Objawy uboczne stosowania leku w dawkach terapeutycznych: bóle
Objawy uboczne stosowania leku w dawkach terapeutycznych: bóle
głowy, nudności, wymioty, zaburzenia pamięci, dezorientacja
głowy, nudności, wymioty, zaburzenia pamięci, dezorientacja
występują rzadko. Lek może nasilać działanie depresyjne etanolu.
występują rzadko. Lek może nasilać działanie depresyjne etanolu.
Zolpidem
Zolpidem
13
Zolpidem
Zolpidem
Objawy zatrucia: senność, bóle i zawroty głowy, krótko trwająca
Objawy zatrucia: senność, bóle i zawroty głowy, krótko trwająca
śpiączka, nudności, wymioty, szpilkowate źrenice, depresja OUN oraz
śpiączka, nudności, wymioty, szpilkowate źrenice, depresja OUN oraz
układu oddechowego.
układu oddechowego.
Leczenie: płukanie żołądka wodą z węglem aktywowanym.
Leczenie: płukanie żołądka wodą z węglem aktywowanym.
Podawanie soli przeczyszczających. Nie należy prowokować
Podawanie soli przeczyszczających. Nie należy prowokować
wymiotów! Monitorować czynność układu oddechowego.
wymiotów! Monitorować czynność układu oddechowego.
Flumazenil odwraca farmakologiczny efekt zolpidemu, szczególnie
Flumazenil odwraca farmakologiczny efekt zolpidemu, szczególnie
działanie depresyjne na ośrodek oddechowy.
działanie depresyjne na ośrodek oddechowy.
14
Zo
Zo
piklon
piklon
Zopiklon (Imovane), pochodna cyklopyrolonu. Wykazuje szerokie
Zopiklon (Imovane), pochodna cyklopyrolonu. Wykazuje szerokie
spektrum aktywności farmakologicznej.
spektrum aktywności farmakologicznej.
Działa nasennie, przeciwlękowo, przeciwdrgawkow
Działa nasennie, przeciwlękowo, przeciwdrgawkow
o
o
, a także
, a także
zmniejsza napięcie mięśniowe. Stosowany jest jednak tylko jako lek
zmniejsza napięcie mięśniowe. Stosowany jest jednak tylko jako lek
nasenny w zaburzeniach snu i premedykacji.
nasenny w zaburzeniach snu i premedykacji.
Zopiklon jest agonistą receptora benzodiazepinowego. Działa
Zopiklon jest agonistą receptora benzodiazepinowego. Działa
poprzez receptor GABA-A w miejscach allosterycznych w stosunku do
poprzez receptor GABA-A w miejscach allosterycznych w stosunku do
receptora benzodiazepinowego. Ma zdolność wypierania
receptora benzodiazepinowego. Ma zdolność wypierania
benzodiazepin z ich miejsc wiązania. Jednak nie wpływa on
benzodiazepin z ich miejsc wiązania. Jednak nie wpływa on
modulująco na neuromediator
modulująco na neuromediator
(
(
GABA
GABA
)
)
z powodu różnych od wpływu
z powodu różnych od wpływu
benzodiazepin zmian komformacyjnych receptora.
benzodiazepin zmian komformacyjnych receptora.
Zopiklon wykazuje wybiórcze wysokie powinowactwo do receptora
Zopiklon wykazuje wybiórcze wysokie powinowactwo do receptora
benzodiazepinowego zlokalizowanego centralnie (kora mózgu,
benzodiazepinowego zlokalizowanego centralnie (kora mózgu,
móżdżek i hipokamp).
móżdżek i hipokamp).
15
W nieznacznym stopniu jest przyczyną rozwoju tolerancji oraz
W nieznacznym stopniu jest przyczyną rozwoju tolerancji oraz
objawów abstynencji po nagłym przerywaniu przewlekłego leczenia
objawów abstynencji po nagłym przerywaniu przewlekłego leczenia
dużymi dawkami.
dużymi dawkami.
Dostępność biologiczna wynosi 80%. Szybko wchłania się z przewodu
Dostępność biologiczna wynosi 80%. Szybko wchłania się z przewodu
pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi po 1,5-2h.
pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi po 1,5-2h.
Ulega szybkiej dystrybucji do tkanek, głównie mózgu (V
Ulega szybkiej dystrybucji do tkanek, głównie mózgu (V
d
d
=1.5L/kg).
=1.5L/kg).
W organizmie ulega metabolizmowi wątrobowemu, a następnie
W organizmie ulega metabolizmowi wątrobowemu, a następnie
eliminacji metabolitów głównie drogą nerkową. Posiada krótki
eliminacji metabolitów głównie drogą nerkową. Posiada krótki
biologiczny okres półtrwania (T1/2=5h).
biologiczny okres półtrwania (T1/2=5h).
Nie ulega kumulacji, również nie wchodzi w interakcje z etanolem.
Nie ulega kumulacji, również nie wchodzi w interakcje z etanolem.
Stosowany w dawce 7.5 mg przed snem, nie dłużej niż 28 dni. U osób
Stosowany w dawce 7.5 mg przed snem, nie dłużej niż 28 dni. U osób
starszych oraz w niewydolności wątroby dawki należy zmniejszyć do
starszych oraz w niewydolności wątroby dawki należy zmniejszyć do
3.75 mg przed snem.
3.75 mg przed snem.
Z objawów ubocznych charakterystyczny jest gorzki lub metaliczny
Z objawów ubocznych charakterystyczny jest gorzki lub metaliczny
smak w ustach, suchość w jamie ustnej, rzadko pojawia się senność,
smak w ustach, suchość w jamie ustnej, rzadko pojawia się senność,
bóle głowy i nudności.
bóle głowy i nudności.
Objawy przedawkowania znoszone są przez flumazenil.
Objawy przedawkowania znoszone są przez flumazenil.
Zo
Zo
piklon
piklon
16
Hydroksyzyna
Hydroksyzyna
Preparat: Hydroxyzinum, Atarax
Preparat: Hydroxyzinum, Atarax
Jest lekiem o działaniu anksjolitycznym, wykazującym działanie
Jest lekiem o działaniu anksjolitycznym, wykazującym działanie
cholinolityczne i blokującym również receptory histaminowe H
cholinolityczne i blokującym również receptory histaminowe H
1
1
.
.
Stosowany jest obecnie jako lek przeciwhistaminowy w odczynach
Stosowany jest obecnie jako lek przeciwhistaminowy w odczynach
alergicznych skórnych z towarzyszącym dużym świądem. Podawany
alergicznych skórnych z towarzyszącym dużym świądem. Podawany
doustnie 0.025g co 6-8h, również we wstrzyknięciach domięśniowych
doustnie 0.025g co 6-8h, również we wstrzyknięciach domięśniowych
jako doraźny lek przeciwlękowy.
jako doraźny lek przeciwlękowy.
Nie wywołuje zależności fizycznej, ani objawów abstynencji.
Nie wywołuje zależności fizycznej, ani objawów abstynencji.
Farmakokinetyka:
Farmakokinetyka:
Objętość dystrybucji wynosi 16L/kg. Metabolizuje w wątrobie do
Objętość dystrybucji wynosi 16L/kg. Metabolizuje w wątrobie do
aktywnego metabolitu cetyryzyny. T1/2 dla substancji macierzystej
aktywnego metabolitu cetyryzyny. T1/2 dla substancji macierzystej
jest 3-20h, a dla metabolitu 25h.
jest 3-20h, a dla metabolitu 25h.
Działanie niepożądane:
Działanie niepożądane:
Znaczna senność, objawy atropinowe, zaburzenia krzepnięcia,
Znaczna senność, objawy atropinowe, zaburzenia krzepnięcia,
działanie kardiotoksyczne, objawy alergiczne
działanie kardiotoksyczne, objawy alergiczne
17
Objawy zatrucia:
Objawy zatrucia:
OUN
OUN
: senność, bóle głowy, zaburzenia równowagi i koordynacji
: senność, bóle głowy, zaburzenia równowagi i koordynacji
ruchu, halucynacje, zamroczenie, możliwość wystąpienia śpiączki,
ruchu, halucynacje, zamroczenie, możliwość wystąpienia śpiączki,
hipertermii, możliwość porażenia ośrodka oddechowego
hipertermii, możliwość porażenia ośrodka oddechowego
Układ krążenia
Układ krążenia
: tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi
: tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi
Układ oddechowy
Układ oddechowy
: możliwość zaburzeń oddechu
: możliwość zaburzeń oddechu
Narząd wzroku
Narząd wzroku
: rozszerzenie źrenic
: rozszerzenie źrenic
Przewód pokarmowy
Przewód pokarmowy
: suchość błony śluzowej, nudności, wymioty
: suchość błony śluzowej, nudności, wymioty
Badania laboratoryjne: równowaga kwasowo-zasadowa, elektrolity;
Badania laboratoryjne: równowaga kwasowo-zasadowa, elektrolity;
EKG
EKG
Leczenie:
Leczenie:
Płukanie żołądka z zachowaniem ostrożności. Po zakończeniu
Płukanie żołądka z zachowaniem ostrożności. Po zakończeniu
płukania
podać
węgiel
aktywowany,
następnie
środek
płukania
podać
węgiel
aktywowany,
następnie
środek
przeczyszczający.
przeczyszczający.
Leczenie objawowe wg zasad intensywnej terapii zachowawczej.
Leczenie objawowe wg zasad intensywnej terapii zachowawczej.
W przypadku wystąpienia objawów antycholinergicznych podać
W przypadku wystąpienia objawów antycholinergicznych podać
salicylan fizostygminy.
salicylan fizostygminy.
Hydroksyzyna
Hydroksyzyna
18
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Zatrucie neuroleptykami
Zatrucie neuroleptykami
Toksyczno
Toksyczno
ść
ść
.
.
N
N
euroleptyki cechują si
euroleptyki cechują si
ę
ę
duż
duż
ą
ą
rozpi
rozpi
ę
ę
to
to
ś
ś
ci
ci
ą
ą
pomiędzy
pomiędzy
dawkami terapeutycznymi i toksycznymi
dawkami terapeutycznymi i toksycznymi
,
,
istnieje
istnieje
zróżnicowanie w tej grupie
zróżnicowanie w tej grupie
jeśli chodzi o efekty
jeśli chodzi o efekty
toksyczne -
toksyczne -
np.
np.
:
:
w zatruciach
w zatruciach
haloperidolem częstość
haloperidolem częstość
zatruć zagrażających życiu
zatruć zagrażających życiu
jest znikoma
jest znikoma
,
,
podczas gdy
podczas gdy
w
w
przypadkach zatruć tiorydazyną
przypadkach zatruć tiorydazyną
ryzyko zgonu jest duże.
ryzyko zgonu jest duże.
Patofizjologia
Patofizjologia
.
.
Niektóre neuroleptyki (np. tiorydazyna, mesorydazyna)
Niektóre neuroleptyki (np. tiorydazyna, mesorydazyna)
mogą wywoływać zaburzenia rytmu serca podobne do
mogą wywoływać zaburzenia rytmu serca podobne do
spotykanych w zatruciach cyklicznymi
spotykanych w zatruciach cyklicznymi
antydepresantami.
antydepresantami.
neuroleptyki
19
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Obraz kliniczny
Obraz kliniczny
Objawy neurologiczne
Objawy neurologiczne
.
.
zaburzenia poruszania si
zaburzenia poruszania si
ę
ę
(reakcja dystoniczna i
(reakcja dystoniczna i
dyskinezy ze spowolnieniem - najczęściej związane ze
dyskinezy ze spowolnieniem - najczęściej związane ze
stosowaniem haloperidolu
stosowaniem haloperidolu
),
),
objawy mogą wyglądać
objawy mogą wyglądać
niepokojąco
niepokojąco
, ale
, ale
rzadko st
rzadko st
anowią
anowią
zagrożenie
zagrożenie
życia
życia
,
,
zaburzenia
zaburzenia
stan
stan
u
u
świadomości
świadomości
i przytomności
i przytomności
,
,
drgawki,
drgawki,
złośliwy zespół neuroleptyczny.
złośliwy zespół neuroleptyczny.
Objawy ze strony układu sercowo- naczyniowego
Objawy ze strony układu sercowo- naczyniowego
.
.
spadek ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia rytmu
spadek ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia rytmu
serca.
serca.
Objawy zespołu cholinolitycznego
Objawy zespołu cholinolitycznego
.
.
Większość neuroleptyków wykazuje działanie
Większość neuroleptyków wykazuje działanie
cholinolityczne.
cholinolityczne.
neuroleptyki
20
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Diagnostyka różnicowa
Diagnostyka różnicowa
Diagnostyka
różnicowa
obejmuje:
ostre
stany
Diagnostyka
różnicowa
obejmuje:
ostre
stany
psychotyczne, zatrucie lekami z grupy trójcyklicznych
psychotyczne, zatrucie lekami z grupy trójcyklicznych
antydepresantów, sepsę, zapalenie opon mózgowych i
antydepresantów, sepsę, zapalenie opon mózgowych i
drgawki. W przypadkach przebiegających z zaburzeniami o
drgawki. W przypadkach przebiegających z zaburzeniami o
typie dystonii należy dodatkowo rozważyć: możliwość
typie dystonii należy dodatkowo rozważyć: możliwość
wystąpienia
epizodu
mózgowo-naczyniowego,
wystąpienia
epizodu
mózgowo-naczyniowego,
psychogeniczną katatonię, tężyczkę, chorobę Parkinsona i
psychogeniczną katatonię, tężyczkę, chorobę Parkinsona i
zatrucie strychniną.
zatrucie strychniną.
neuroleptyki
21
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Ocena
Ocena
badania biochemiczne- stężenie glukozy, mocznika,
badania biochemiczne- stężenie glukozy, mocznika,
kreatyniny, poziom aktywności CPK.
kreatyniny, poziom aktywności CPK.
badania toksykologiczne
badania toksykologiczne
- badania przesiewowe w
- badania przesiewowe w
kierunku obecności podstawowych grup leków
kierunku obecności podstawowych grup leków
badania dodatkowe
badania dodatkowe
- może zachodzić konieczność
- może zachodzić konieczność
wykonania dodatkowych badań w zależności od stanu
wykonania dodatkowych badań w zależności od stanu
klinicznego pacjenta.
klinicznego pacjenta.
reakcja dystoniczna- badanie moczu, jonogram krwi
reakcja dystoniczna- badanie moczu, jonogram krwi
,
,
próba diagnostyczna ze środkiem cholinolitycznym-
próba diagnostyczna ze środkiem cholinolitycznym-
podanie np. difenhydraminy 0.5-1mg dożylnie lub
podanie np. difenhydraminy 0.5-1mg dożylnie lub
domięśniowo lub benzatropium 1-2 mg dożylnie lub
domięśniowo lub benzatropium 1-2 mg dożylnie lub
domięśniowo powinno wywołać zmniejszenie objawów
domięśniowo powinno wywołać zmniejszenie objawów
zatrucia w ciągu 1 godziny.
zatrucia w ciągu 1 godziny.
zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego- u
zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego- u
pacjentów z objawami zaburzeń przewodnictwa nerwowo
pacjentów z objawami zaburzeń przewodnictwa nerwowo
mięśniowego należy rozważyć przeprowadzenie oceny
mięśniowego należy rozważyć przeprowadzenie oceny
mikrobiologicznej (tężyczka, botulizm).
mikrobiologicznej (tężyczka, botulizm).
Tomografia komputerowa głowy.
Tomografia komputerowa głowy.
neuroleptyki
22
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Leczenie
Leczenie
Wstępna stabilizacja
Wstępna stabilizacja
powinna być przeprowadzona zgodnie z
powinna być przeprowadzona zgodnie z
ogólnie obowiązującymi zasadami .
ogólnie obowiązującymi zasadami .
Leczenie zaburzeń rytmu serca i hipotensji.
Leczenie zaburzeń rytmu serca i hipotensji.
Leczenie drgawek. W przypadkach przebiegających z
Leczenie drgawek. W przypadkach przebiegających z
drgawkami
drgawkami
podaje się Relanium w dawce 5 mg dożylnie u dorosłych i 0.1-
podaje się Relanium w dawce 5 mg dożylnie u dorosłych i 0.1-
0.5 mg/kg dożylnie u dzieci.
0.5 mg/kg dożylnie u dzieci.
Leczenie reakcji dystonicznej.
Leczenie reakcji dystonicznej.
difenhydramin
difenhydramin
a
a
(25- 50 mg doustnie co 6-8 godzin u
(25- 50 mg doustnie co 6-8 godzin u
dorosłych,
dorosłych,
5 mg/kg/dobę w dawkach podzielonych u dzieci) lub
5 mg/kg/dobę w dawkach podzielonych u dzieci) lub
benzatropin
benzatropin
a
a
(1- 2 mg/dobę) przez okres 24- 48 godzin aby
(1- 2 mg/dobę) przez okres 24- 48 godzin aby
zapobiec nawrotom objawów o typie zaburzeń dystonicznych.
zapobiec nawrotom objawów o typie zaburzeń dystonicznych.
Leczenie zaburzeń przewodnictwa nerwowo-mięśniowego
Leczenie zaburzeń przewodnictwa nerwowo-mięśniowego
Stosowane są: benzodiazepiny, bromokryptyna (2.5 mg dwa
Stosowane są: benzodiazepiny, bromokryptyna (2.5 mg dwa
razy dziennie) lub dantrolen (0.8 mg/kg doustnie lub dożylnie
razy dziennie) lub dantrolen (0.8 mg/kg doustnie lub dożylnie
co 6 godzin), energiczne nawadnianie pacjenta aby zapobiec
co 6 godzin), energiczne nawadnianie pacjenta aby zapobiec
rabdomiolizie.
rabdomiolizie.
neuroleptyki
23
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Postępowanie
Postępowanie
Zwolnienie do domu. Pacjenci u których nie obserwuje si
Zwolnienie do domu. Pacjenci u których nie obserwuje si
ę
ę
żadnych objawów zatrucia mogą zostać wypisani do domu.
żadnych objawów zatrucia mogą zostać wypisani do domu.
Hospitalizacja jest wskazana u pacjentów u których pomimo
Hospitalizacja jest wskazana u pacjentów u których pomimo
zastosowanego leczenia nie uzyskano znaczącej poprawy
zastosowanego leczenia nie uzyskano znaczącej poprawy
stanu klinicznego w ciągu 1-2 godzin obserwacji i leczenia.
stanu klinicznego w ciągu 1-2 godzin obserwacji i leczenia.
teofilina
24
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Postępowanie
Postępowanie
Zwolnienie do domu.
Zwolnienie do domu.
Pacjenci bez objawów zatrucia, u których po okresie 4
Pacjenci bez objawów zatrucia, u których po okresie 4
godzin od zażycia preparatu o zwykłym czasie uwalniania
godzin od zażycia preparatu o zwykłym czasie uwalniania
stężenie teofilny jest w granicach stężeń terapeutycznych.
stężenie teofilny jest w granicach stężeń terapeutycznych.
Hospitalizacja.
Hospitalizacja.
Wszyscy pacjenci z objawami zatrucia
Wszyscy pacjenci z objawami zatrucia
;
;
chorzy u których
chorzy u których
stężenie teofiliny w surowicy nie obniża się lub wzrasta
stężenie teofiliny w surowicy nie obniża się lub wzrasta
powinni być przyjęci do Oddziału Intensywnej Opieki
powinni być przyjęci do Oddziału Intensywnej Opieki
Medycznej. Pacjenci którzy zażyli preparaty o
Medycznej. Pacjenci którzy zażyli preparaty o
przedłużonym czasie uwalniania powinni być obserwowani
przedłużonym czasie uwalniania powinni być obserwowani
przez okres 24 godziny.
przez okres 24 godziny.
25
KONWENCJONALNE I NOWE LEKI PRZECIWDRGAWKOWE
NAZWA LEKU DAWKA (mg/d) T1/2 (h) WIĄZANIE Z
BIAŁKAMI (%)
Fenytoina 300-400 24-30 90
(Phenytoinum)
Karbamazepina 600-1200 8-12 75
(Amizepin, Tegretol)
Phenobarbital 60-120 72 50
(Luminal)
Kwas walproinowy 750-3000 6-12 90-95
(Depakina, Convulex)
Felbamat 2400-3600 20-24 25
Gabapentyna 900-1800 5-6 0
(Neurontin)
Lamotrygina 300-700 24 55
(Lamictal)
Wigabatryna 3000-4000 ? 0
Tiagabina 30 7-9
96
(Gabril)
Topiramat 200-250 21 13-
17
(Topamax)
26
Karbamazepina
Karbamazepina
Zsyntetyzowana w 1952, została wprowadzona w 1962 w Stanach
Zsyntetyzowana w 1952, została wprowadzona w 1962 w Stanach
Zjednoczonych do leczenia zapalenia nerwu trójdzielnego, a
Zjednoczonych do leczenia zapalenia nerwu trójdzielnego, a
następnie w 1973 jako lek przeciwpadaczkowy. Chemicznie jest
następnie w 1973 jako lek przeciwpadaczkowy. Chemicznie jest
pochodną iminostilbenu. Wykazuje podobieństwo strukturalne do
pochodną iminostilbenu. Wykazuje podobieństwo strukturalne do
trójcyklicznego leku antydepresyjnego - imipraminy. i. Stosowana
trójcyklicznego leku antydepresyjnego - imipraminy. i. Stosowana
jest w leczeniu napadów padaczkowych częściowych prostych i
jest w leczeniu napadów padaczkowych częściowych prostych i
złożonych, padaczce grand mal, padaczce z zaburzeniami
złożonych, padaczce grand mal, padaczce z zaburzeniami
psychicznymi, w zapobieganiu nawrotom psychozy maniakalno-
psychicznymi, w zapobieganiu nawrotom psychozy maniakalno-
depresyjnej, w leczeniu stanów hipomaniakalnych oraz jako lek z
depresyjnej, w leczeniu stanów hipomaniakalnych oraz jako lek z
wyboru w neuralgii nerwu trójdzielnego.
wyboru w neuralgii nerwu trójdzielnego.
Zatrucia karbamazepiną zdarzają się często, jednak rzadko mają
Zatrucia karbamazepiną zdarzają się często, jednak rzadko mają
przebieg śmiertelny. Wiele objawów jest wspólnych z obrazem
przebieg śmiertelny. Wiele objawów jest wspólnych z obrazem
przedawkowań trójcyklicznymi antydepresantami i fenytoiną.
przedawkowań trójcyklicznymi antydepresantami i fenytoiną.
Preparaty:
Preparaty:
Amizepin, Conzepin, Neurotop retard, Tegretol, Tegretol CR, Timonil,
Amizepin, Conzepin, Neurotop retard, Tegretol, Tegretol CR, Timonil,
Timonil retard.
Timonil retard.
27
Mechanizm działania:
Mechanizm działania:
Nie
jest
dokładnie
poznany.
Prawdopodobnie
modyfikuje
Nie
jest
dokładnie
poznany.
Prawdopodobnie
modyfikuje
przewodnictwo sodowe, blokuje wyładowania i stabilizuje błonę
przewodnictwo sodowe, blokuje wyładowania i stabilizuje błonę
neuronu. Konsekwencją tego działania jest zmniejszenie ilości
neuronu. Konsekwencją tego działania jest zmniejszenie ilości
krążących
katecholamin
(dopaminy
i
noradrenaliny)
oraz
krążących
katecholamin
(dopaminy
i
noradrenaliny)
oraz
zmniejszenie uwalniania glutaminianów w OUN.
zmniejszenie uwalniania glutaminianów w OUN.
Mechanizm działania toksycznego związany jest przede wszystkim z
Mechanizm działania toksycznego związany jest przede wszystkim z
działaniem antycholinergicznym.
działaniem antycholinergicznym.
Farmakokinetyka:
Farmakokinetyka:
Z przewodu pokarmowego ulega powolnemu i niecałkowitemu
Z przewodu pokarmowego ulega powolnemu i niecałkowitemu
wchłanianiu, osiągając maksymalne stężenie w surowicy od 6 do
wchłanianiu, osiągając maksymalne stężenie w surowicy od 6 do
24h. Ulega wydłużeniu do 72h w przypadku przedawkowania.
24h. Ulega wydłużeniu do 72h w przypadku przedawkowania.
Wartość dostępności biologicznej waha się od 70-90%.
Wartość dostępności biologicznej waha się od 70-90%.
Karbamazepina jako związek silnie lipofilny ulega szybkiej
Karbamazepina jako związek silnie lipofilny ulega szybkiej
dystrybucji do tkanek. Łatwo przechodzi do tkanki mózgowej i do
dystrybucji do tkanek. Łatwo przechodzi do tkanki mózgowej i do
płynu mózgowo-rdzeniowego, do śliny, przez łożysko do płodu i do
płynu mózgowo-rdzeniowego, do śliny, przez łożysko do płodu i do
mleka matki. Pomimo lipofilnego charakteru karbamazepiny,
mleka matki. Pomimo lipofilnego charakteru karbamazepiny,
objętość dystrybucji wynosi 0.8-1.4 L/kg i 3 L/kg po przedawkowaniu.
objętość dystrybucji wynosi 0.8-1.4 L/kg i 3 L/kg po przedawkowaniu.
Z białkami osocza wiąże się w 75-80%. Jest wydalana w postaci
Z białkami osocza wiąże się w 75-80%. Jest wydalana w postaci
niezmienionej drogą nerek w około 1-2%, pozostała część leku ulega
niezmienionej drogą nerek w około 1-2%, pozostała część leku ulega
biotransformacji w wątrobie, tworząc ponad 30 metabolitów.
biotransformacji w wątrobie, tworząc ponad 30 metabolitów.
Karbamazepina
Karbamazepina
28
Stężenia karabamazepiny:
Stężenia karabamazepiny:
subterapeutyczne poniżej
subterapeutyczne poniżej
4mg/l
4mg/l
terapeutyczne 4-12mg/l
terapeutyczne 4-12mg/l
potencjalnie toksyczne 8-12mg/l
potencjalnie toksyczne 8-12mg/l
toksyczne powyżej
toksyczne powyżej
12mg/l
12mg/l
S
S
St
St
adia kliniczne w zatruciach karbamazepiną (wg Ellenhorna):
adia kliniczne w zatruciach karbamazepiną (wg Ellenhorna):
-
-
senność, ataksja, oczopląs – 11-15mg/l
senność, ataksja, oczopląs – 11-15mg/l
-
-
pobudzenie, halucynacje, splątanie, wymioty – 15-25mg/l
pobudzenie, halucynacje, splątanie, wymioty – 15-25mg/l
-
-
śpiączka, drgawki, zaburzenia rytmu, hipotonia,
śpiączka, drgawki, zaburzenia rytmu, hipotonia,
zaburzenia oddychania
zaburzenia oddychania
–
–
poziom
poziom
>
>
25mg/l (najczęściej 40mg/l i więcej)
25mg/l (najczęściej 40mg/l i więcej)
Dawka terapeutyczna:
Dawka terapeutyczna:
Maksymalna dawka dzienna: 800 - 1200mg,
Maksymalna dawka dzienna: 800 - 1200mg,
stosowana w dawkach podzielonych 200 - 400mg
stosowana w dawkach podzielonych 200 - 400mg
Dawka toksyczna:
Dawka toksyczna:
Niebezpieczna dla życia > 6000 mg
Niebezpieczna dla życia > 6000 mg
Osoby stale zażywające karbamazepinę wykazują większą tolerancję
Osoby stale zażywające karbamazepinę wykazują większą tolerancję
na lek.
na lek.
Karbamazepina
Karbamazepina
29
Objawy zatrucia:
Objawy zatrucia:
Objawy toksyczne zatruć karbamazepiną związane są z działaniem
Objawy toksyczne zatruć karbamazepiną związane są z działaniem
antycholinergicznym.
Dodatkowo,
z
powodu
podobieństwa
antycholinergicznym.
Dodatkowo,
z
powodu
podobieństwa
strukturalnego do imipraminy możemy obserwować drgawki oraz
strukturalnego do imipraminy możemy obserwować drgawki oraz
zaburzenia przewodnictwa pracy serca (rzadko).
zaburzenia przewodnictwa pracy serca (rzadko).
Karbamazepina wywołuje głęboką depresję oddechową i śpiączkę.
Karbamazepina wywołuje głęboką depresję oddechową i śpiączkę.
Posiada również właściwości antyarytmiczne, antydiuretyczne,
Posiada również właściwości antyarytmiczne, antydiuretyczne,
uspokajające,
antydepresyjne
oraz
miorelaksujące.
Objawy
uspokajające,
antydepresyjne
oraz
miorelaksujące.
Objawy
antydiuretyczne i hyponatremia były opisane jako efekty uboczne
antydiuretyczne i hyponatremia były opisane jako efekty uboczne
dawek
terapeutycznych,
jednak
nie
są
one
znaczące
w
dawek
terapeutycznych,
jednak
nie
są
one
znaczące
w
przedawkowaniu, chyba że zostanie wdrożona forsowana diureza.
przedawkowaniu, chyba że zostanie wdrożona forsowana diureza.
Pacjenci zatruci karbamazepiną manifestują objawy pobudzenia
Pacjenci zatruci karbamazepiną manifestują objawy pobudzenia
i
i
agresji.
agresji.
Czę
Czę
sto
sto
obserwowana jest różnego stopnia depresja
obserwowana jest różnego stopnia depresja
oddechowa i rozszerzenie źrenic, które słabo reagują na światło.
oddechowa i rozszerzenie źrenic, które słabo reagują na światło.
W ostrym zatruciu objawy kliniczne pojawiają się z opóźnieniem z
W ostrym zatruciu objawy kliniczne pojawiają się z opóźnieniem z
powodu niecałkowitej absorpcji. Początkowe łagodne objawy
powodu niecałkowitej absorpcji. Początkowe łagodne objawy
toksyczne są widoczne po 3-5 godzinach od spożycia i ulegają
toksyczne są widoczne po 3-5 godzinach od spożycia i ulegają
pogorszeniu do 8-16 godzin.
pogorszeniu do 8-16 godzin.
Karbamazepina
Karbamazepina
30
Diagnostyka:
Diagnostyka:
Opiera się
Opiera się
na
na
wywiad
wywiad
zie
zie
lekarski
lekarski
m
m
, objawy kliniczny takie
, objawy kliniczny takie
jak ataksja, stupor i tachykardia z równoczesnym
jak ataksja, stupor i tachykardia z równoczesnym
podwyższeniem poziomu karbamazepiny w surowicy.
podwyższeniem poziomu karbamazepiny w surowicy.
Oznaczenie stężenia karbamazepiny należy wykonać zaraz
Oznaczenie stężenia karbamazepiny należy wykonać zaraz
po przyjęciu pacjenta oraz po 4-6h z powodu opóźnionej
po przyjęciu pacjenta oraz po 4-6h z powodu opóźnionej
lub przedłużonej absorpcji.
lub przedłużonej absorpcji.
Poziomy we krwi zarówno leku macierzystego jak i
Poziomy we krwi zarówno leku macierzystego jak i
metabolitów dobrze korelują ze stanem klinicznym w
metabolitów dobrze korelują ze stanem klinicznym w
przedawkowaniu.
przedawkowaniu.
Karbamazepina
Karbamazepina
31
Karbamazepina
Karbamazepina
Klasyfikacja zatrucia CBZ w zależności od dawki toksycznej:
Klasyfikacja zatrucia CBZ w zależności od dawki toksycznej:
1/ łagodne zatrucie po dawce 2 - 10g CBZ: senność, pobudzenie,
1/ łagodne zatrucie po dawce 2 - 10g CBZ: senność, pobudzenie,
tachykardia, ataksja, niepokój ruchowy.
tachykardia, ataksja, niepokój ruchowy.
2/ średnie zatrucie po dawce 4 - 18g CBZ: drgawki, płytki oddech,
2/ średnie zatrucie po dawce 4 - 18g CBZ: drgawki, płytki oddech,
zmienna sztywność mięśni i śpiączka.
zmienna sztywność mięśni i śpiączka.
Zatrucie średniego stopnia charakteryzuje senność, niezborność
Zatrucie średniego stopnia charakteryzuje senność, niezborność
ruchów, zaburzenia mowy, oczopląs, halucynacje, wymioty.
ruchów, zaburzenia mowy, oczopląs, halucynacje, wymioty.
3/ zatrucie ciężkie po dawce większej niż 20g CBZ: głęboka śpiączka
3/ zatrucie ciężkie po dawce większej niż 20g CBZ: głęboka śpiączka
z
niewydolnością
krążeniową
i/lub
oddechową
(zaburzenia
z
niewydolnością
krążeniową
i/lub
oddechową
(zaburzenia
oddychania, obrzęk płuc, zaburzenia rytmu i przewodnictwa,
oddychania, obrzęk płuc, zaburzenia rytmu i przewodnictwa,
hipotonia) oraz brak odruchów mięśniowych, drgawki uogólnione.
hipotonia) oraz brak odruchów mięśniowych, drgawki uogólnione.
32
Układ nerwowy:
Układ nerwowy:
Pobudzenie psychoruchowe, dezorientacja, zachowanie agresyjne,
Pobudzenie psychoruchowe, dezorientacja, zachowanie agresyjne,
bóle i zawroty głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia
bóle i zawroty głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia
równowagi, ataksja, niezborność ruchów, senność, śpiączka, drżenia
równowagi, ataksja, niezborność ruchów, senność, śpiączka, drżenia
mięśniowe, drgawki, rozszerzenie źrenic, zaburzenia widzenia -
mięśniowe, drgawki, rozszerzenie źrenic, zaburzenia widzenia -
podwójne widzenie, oczopląs, porażenia mięśni gałki ocznej
podwójne widzenie, oczopląs, porażenia mięśni gałki ocznej
Układ krążenia
Układ krążenia
:
:
Bradykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi lub nadciśnienie,
Bradykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi lub nadciśnienie,
zaburzenia
rytmu
nadkomorowe
i
komorowe,
zaburzenia
zaburzenia
rytmu
nadkomorowe
i
komorowe,
zaburzenia
przewodzenia, wydłużenie zespołu QRS i odcinka QT.
przewodzenia, wydłużenie zespołu QRS i odcinka QT.
Układ oddechowy
Układ oddechowy
:
:
Spłycenie
oddechu,
porażenie
ośrodka
oddechowego,
Spłycenie
oddechu,
porażenie
ośrodka
oddechowego,
śródmiąższowe zapalenie płuc, obrzęk płuc.
śródmiąższowe zapalenie płuc, obrzęk płuc.
Przewód pokarmowy:
Przewód pokarmowy:
Nudności, wymioty.
Nudności, wymioty.
Skóra, bł. śluzowe
Skóra, bł. śluzowe
:
:
Zaczerwienienie i suchość skóry, wzrost temperatury, pęcherze
Zaczerwienienie i suchość skóry, wzrost temperatury, pęcherze
podobne do występujących w zatruciu barbituranami
podobne do występujących w zatruciu barbituranami
Karbamazepina
Karbamazepina
33
Karbamazepina
Karbamazepina
Leczenie:
Leczenie:
Zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych pacjenta.
Zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych pacjenta.
Ocena wydolności układu oddechowego. Pacjentów w stanie śpiączki
Ocena wydolności układu oddechowego. Pacjentów w stanie śpiączki
należy sztucznie wentylować. Monitorować ciśnienie tętnicze krwi.
należy sztucznie wentylować. Monitorować ciśnienie tętnicze krwi.
Niskie ciśnienie tętnicze krwi wymaga podawania płynów dożylnie
Niskie ciśnienie tętnicze krwi wymaga podawania płynów dożylnie
oraz amin presyjnych.
oraz amin presyjnych.
Pacjentów objawowych lub tych którzy spożyli kilka gramów
Pacjentów objawowych lub tych którzy spożyli kilka gramów
karbamazepiny oraz z wysokim i wzrastającym poziomem leku w
karbamazepiny oraz z wysokim i wzrastającym poziomem leku w
surowicy
należy
leczyć
w
oddziale
intensywnej
opieki
surowicy
należy
leczyć
w
oddziale
intensywnej
opieki
toksykologicznej.
toksykologicznej.
Pacjentów bezobjawowych należy obserwować minimum 6 godzin od
Pacjentów bezobjawowych należy obserwować minimum 6 godzin od
zatrucia.
zatrucia.
Aby zabezpieczyć przed absorpcją z przewodu pokarmowego
Aby zabezpieczyć przed absorpcją z przewodu pokarmowego
wykonać płukanie żołądka, podawać węgiel aktywowany oraz środek
wykonać płukanie żołądka, podawać węgiel aktywowany oraz środek
przeczyszczający.
przeczyszczający.
W przypadku pojawienia się objawów zespołu antycholinergicznego
W przypadku pojawienia się objawów zespołu antycholinergicznego
podawać salicylan fizostygminy - 0.5mg i.v. co kilka minut aż do
podawać salicylan fizostygminy - 0.5mg i.v. co kilka minut aż do
zmniejszenia lub ustąpienia objawów.
zmniejszenia lub ustąpienia objawów.
Postępowanie objawowe.
Postępowanie objawowe.
Brak specyficznych odtrutek.
Brak specyficznych odtrutek.
34
FENYTOINA
FENYTOINA
leczenie
leczenie
płukanie żołądka - do 12 godzin od spożycia
płukanie żołądka - do 12 godzin od spożycia
węgiel aktywowany - 100-150g u dorosłych, pozostawiony po
węgiel aktywowany - 100-150g u dorosłych, pozostawiony po
zabiegu płukania żołądka,
zabiegu płukania żołądka,
siarczan sodu przeczyszczająco
siarczan sodu przeczyszczająco
leczenie objawowe - postępowanie wg zasad intensywnej terapii -
leczenie objawowe - postępowanie wg zasad intensywnej terapii -
- spadek CTK - płyny i.v., aminy presyjne
- spadek CTK - płyny i.v., aminy presyjne
- blok serca - atropina 0.5-1mg i.v., stymulacja endokawitarna
- blok serca - atropina 0.5-1mg i.v., stymulacja endokawitarna
- drgawki - Relanium 0,1-0,3mg/kg do 20mg jednorazowo, można
- drgawki - Relanium 0,1-0,3mg/kg do 20mg jednorazowo, można
powtórzyć po 10-20min., uwaga - możliwa depresja ośrodka
powtórzyć po 10-20min., uwaga - możliwa depresja ośrodka
oddechowego
oddechowego
-
hiperglikemia - małe dawki insuliny, płyny i.v.
hiperglikemia - małe dawki insuliny, płyny i.v.
H.D. - skuteczność niewielka
H.D. - skuteczność niewielka
H.P. - na kolumnie węglowej polecana przy ciężkich zatruciach;
H.P. - na kolumnie węglowej polecana przy ciężkich zatruciach;
35
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Receptory cholinergiczne
Receptory cholinergiczne
Nikotynowe –
Nikotynowe –
zwoje autonomiczne, rdzeń nadnerczy,
zwoje autonomiczne, rdzeń nadnerczy,
płytka nerwowo- mięśniowa, OUN.
płytka nerwowo- mięśniowa, OUN.
Muskarynowe –
Muskarynowe –
M1: komórki okładzinowe żołądka,
M1: komórki okładzinowe żołądka,
OUN.
OUN.
M2: serce, oskrzela, jelita, OUN.
M2: serce, oskrzela, jelita, OUN.
36
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Objawy centralne
Objawy centralne
· Śpiączka
· Niewydolność oddechowa
· Stupor
· Zespół deliryjny (dezorientacja, halucynacje wzrokowe i
słuchowe,
nadpobudliwość)
· Wstrząs
· Zaburzenia pamięci
Dodatni objaw Babińskiego
37
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Objawy obwodowe
Przyspieszenie akcji serca
Przyspieszenie akcji serca
· Zaburzenia rytmu serca
· Zaburzenia rytmu serca
· Rozszerzenie źrenic
· Rozszerzenie źrenic
· Zatrzymanie moczu
· Zatrzymanie moczu
· Atonia jelit
· Atonia jelit
· Hypertermia
· Hypertermia
· Suchość błon śluzowych
· Suchość błon śluzowych
Czerwona, sucha skóra
Czerwona, sucha skóra
38
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Przyczyny zespołu cholinolitycznego
Przyczyny zespołu cholinolitycznego
· Etanol
· Etanol
· Leki:
· Leki:
o działaniu parasympatykolitycznym
o działaniu parasympatykolitycznym
atropina, scopolamina, homatropina, Scopolan (Buscopan)
atropina, scopolamina, homatropina, Scopolan (Buscopan)
oxyfenonium (Spasmophen)
oxyfenonium (Spasmophen)
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
Amitryptylina, Imipramina, nortryptylina, clomipramina (Hydiphen,
Amitryptylina, Imipramina, nortryptylina, clomipramina (Hydiphen,
Anafranil), Doxepin (Sinequan), opipramol (Pramolan).
Anafranil), Doxepin (Sinequan), opipramol (Pramolan).
fenotiazyny
fenotiazyny
Promazyna, Chlorpromazyna (Fenactil), lewomepromazyna
Promazyna, Chlorpromazyna (Fenactil), lewomepromazyna
(Tisercin)
(Tisercin)
Pochodne piperydynowe – Thioridazyna
Pochodne piperydynowe – Thioridazyna
Pochodne piperazynowe – Pernazyna, flufenazyna (Mirenil)
Pochodne piperazynowe – Pernazyna, flufenazyna (Mirenil)
39
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Leki przeciwhistaminowe
Leki przeciwhistaminowe
dimenhydrynat (Aviomarin), Hydroxyzyna (Atarax)
dimenhydrynat (Aviomarin), Hydroxyzyna (Atarax)
leki stosowane w chorobie Parkinsona
leki stosowane w chorobie Parkinsona
Parkopan (triheksyfenidyl), Akineton (biperiden), Pridinol,
Parkopan (triheksyfenidyl), Akineton (biperiden), Pridinol,
Cogentin (benzatropina).
Cogentin (benzatropina).
karbamazepina
karbamazepina
Glutetymid
Glutetymid
· Rośliny
· Rośliny
Atropa belladonna (Wilcza jagoda), Datura stramonium (bieluń
Atropa belladonna (Wilcza jagoda), Datura stramonium (bieluń
dziędzierzawa), Hyoscyamus niger (Lulek czarny).
dziędzierzawa), Hyoscyamus niger (Lulek czarny).
· Grzyby o działaniu atropinowym
· Grzyby o działaniu atropinowym
Amanita muscaria (muchomor czerwony), Amanita pantherina
Amanita muscaria (muchomor czerwony), Amanita pantherina
(Muchomor plamisty).
(Muchomor plamisty).
40
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Salicylan fizostygminy:
·
Amina czwartorzędowa (znosi objawy obwodowe, przechodzi przez
barierę krew-mózg znosząc objawy ośrodkowe).
·
Blokuje AchE co prowadzi do wzrostu stężenie ACh w synapsach
nerwowych.
·
Początek działania ( po podaniu dożylnym lub domię-śniowym 3-
8min.), maximum działania osiąga po 5-10min. Działanie utrzymuje
się przez 30min. do 5 godzin.
·
Wskazania do podania salicylanu fizostygminy:
Stwierdzenie co najmniej 1 objawu centralnego i 2 obwodowych,
bądź 1 objawu centralnego i 1 obwodowego, gdy czynnik wywołujący
został zidentyfikowany.
·
Dawkowanie: początkowo 0.5-2mg iv. lub im., gdy brak reakcji
dawkę powtórzyć po 20 min. Brak efektu po podaniu 2 dawki skłania
do poszukiwania innego czynnika odpowiedzialnego za stan chorego.
Gdy osiągniemy spodziewany efekt po podaniu salicylanu
fizostygminy (np. ustąpienie pobudzenia, halucynacji itp.), kolejne
dawki podawać w odstępach 30-90min., bądź w ciągłym wlewie
(tempo podaży zależy od stanu chorego).
Nie należy przekraczać dobowej dawki 35mg.
U dzieci: 0.02 mg/kg masy ciała (max. 2mg do 5r.ż., 4mg powyżej
5r.ż.).
41
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Salicylan fizostygminy cd.
Przeciwwskazania:
Astma oskrzelowa
Cukrzyca
Mechaniczna niedrożność jelit
Zatrzymanie moczu (przeszkoda mechaniczna).
Ostrożnie:
Padaczka (może wywołać drgawki)
Zespół Parkinsona
Bradykardia
W zatruciu lekami o działaniu kardiotoksycznym (np. trójcykliczne
antydepresanty).
42
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Przedawkowanie (zespół cholionergiczny):
Skurcz oskrzeli
Nadmierne wydzielanie (poty, biegunka, łzawienie, nadmierne wydzielanie
w drzewie oskrzelowym).
Nudności, wymioty
Bradykardia
Ataksja, niedowłady
Drżenia mięśniowe
Drgawki
Omamy
Porażenie mięśni szkieletowych
Postępowanie:
W razie konieczności: intubacja, odsysanie wydzieliny z oskrzeli,
mechaniczna wentylacja.
Atropina i.v. w dawce 2-4mg co 3-10min. (0.5mg atropiny na każdy 1mg
podanego salicylanu fizostygminy), aż do ustąpienia objawów
muskarynowych.