1
Potencjalnie odwracalne przyczyny
zatrzymania krążenia
●
Hipoksja
●
Hipowolemia
●
Hiperkaliemia
●
Hipotermia
●
Odma prężna(tension
pneumothorax)
●
Tamponanda serca
●
Zatrucie(Toxic/therapeu
tic disorders)
●
Zator,
zakrzep(Thrombo-
embolic obstruction)
2
Zatrucia
3
Rodzaj substancji toksycznej
Dawka
Droga wchłaniania
Czas działania
4
Przewód pokarmowy (leki, alkohol,
grzyby,jady roślinne)
Skóra i błony śluzowe (jady zwierzęce
i rozpuszczalniki organiczne)
Drogi oddechowe (gazy
duszące,drażniące, środki ochrony
roślin)
Wkłucia donaczyniowe, podskórne
(środki narkotyczne)
5
Zaburzenia żołądkowo jelitowe
Zmiany skórne
Charakterystyczny zapach z ust
Owrzodzenia śluzówek jamy ustnej
Zwężenie lub rozszerzenie źrenic
Ślinotok
Przyspieszony lub zwolniony oddech
6
Zaburzenia pracy serca
Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia świadomości, utrata
przytomności
Drgawki, porażenie
7
Postepowanie
Przerwanie ekspozycji na substancję
toksyczną
Kontrola funkcji życiowych (ABC)
Tlenoterapia
Bezpieczne ułożenie chorego
Zabezpieczenie substancji toksycznej
8
Nie należy:
Prowokować wymiotów
Stosować neutralizacji
Podawać nic doustnie (poza
ewentualnym płukaniem jamy ustnej)
9
Zatrucia
Zatrucia
lekami
lekami
Wybrane zagadnienia
Wybrane zagadnienia
10
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Zatrucie benzodiazepinami
Zatrucie benzodiazepinami
Leki z grupy benzodiazepin są używane w leczeniu nerwicy
lękowej, bezsenności, zespołów lękowych, jako leki
przeciwdrgawkowe i zwiotczające mięśnie szkieletowe
11
(1) Toksyczność. Zatrucia benzodiazepinami są
częste, jakkolwiek do zgonów w wyniku
zatrucia benzodiazepinami dochodzi bardzo
rzadko. Śmiertelne zatrucia są zazwyczaj
wynikiem mieszanego zatrucia
benzodiazepinami i innymi lekami
wpływającymi depresyjnie na OUN.
12
Mechanizm działania.
Benzodiazepiny wzmacniają
hamujące działanie kwasu gamma-
aminomasłowego (GABA).
Benzodiazepiny łącząc się ze swoim receptorem
powodują zmiany jego konformacji przestrzennej,
ułatwiające powstanie połączenia GABA- GABA
receptor.
Połączenie się GABA z receptorem otwiera kanały
chlorkowe w błonie komórkowej neuronu w wyniku
czego wzrasta napływ jonów chlorkowych do
wnętrza komórki powodując hiperpolaryzację błony
komórkowej,
13
GRUPA
NAZWA
CZAS
DZIAŁANIA
( godz)
bardzo krótko
działające
Midazolam
( Versed)
2 - 5
Temazepam
( Restoril)
10
Triazolam
( Halcion)
1, 7 - 3
krótko
działające
Alprazolam
( Xanax)
11 - 14
Lorazepam
( Ativan)
10 - 20
Oxazepam
( Serax)
3 -21
Długo
działające
Chlordiazepoxide
5 - 30
Clorazepate
36 - 200
Clonazepam
10 - 50
Diazepam
( Valium)
20 -50
Flurazepam
50 - 100
Prazepam
( Centrex)
26 - 200
zatrucia lekami
zatrucia lekami
benzodiazepiny
14
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Obraz kliniczny
Obraz kliniczny
Depresja OUN jest stałym objawem zatrucia. Mog
Depresja OUN jest stałym objawem zatrucia. Mog
ą
ą
wyst
wyst
ę
ę
powa
powa
ć
ć
:
:
(1) zawroty głowy, apatia
(1) zawroty głowy, apatia
(2) senno
(2) senno
ść
ść
, stupor,
, stupor,
ś
ś
pi
pi
ą
ą
czka
czka
(3)
(3)
hipotonia
hipotonia
(4) spowolnienie ruchowe, zaburzenia równowagi
(4) spowolnienie ruchowe, zaburzenia równowagi
(5) depresja oddechowa, hipotermia (rzadko)
(5) depresja oddechowa, hipotermia (rzadko)
Diagnostyka różnicowa
Diagnostyka różnicowa
obejmuje:
obejmuje:
uraz głowy, krwawienie podpaj
uraz głowy, krwawienie podpaj
ę
ę
czynówkowe,
czynówkowe,
hipoglikemi
hipoglikemi
ę
ę
i inne zaburzenia metaboliczne, zatrucie
i inne zaburzenia metaboliczne, zatrucie
tlenkiem węgla.
tlenkiem węgla.
benzodiazepiny
15
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Ocena
Ocena
Badanie fizykalne. Ocena w pierwszej kolejności obejmuje
Badanie fizykalne. Ocena w pierwszej kolejności obejmuje
badanie wg zasady ABC i wykluczenie ewentualnego urazu.
badanie wg zasady ABC i wykluczenie ewentualnego urazu.
Badania laboratoryjne.
Badania laboratoryjne.
(a) glukoza
(a) glukoza
- wykona
- wykona
ć
ć
test przy
test przy
ł
ł
ó
ó
ż
ż
kowy
kowy
(b) test ciążowy
(b) test ciążowy
(c )st
(c )st
ęż
ęż
enie etanolu we krwi
enie etanolu we krwi
(d) badanie przesiewowe moczu na obecność leków- pomoc w
(d) badanie przesiewowe moczu na obecność leków- pomoc w
ustaleniu rozpoznania zatrucia mieszanego innymi lekami
ustaleniu rozpoznania zatrucia mieszanego innymi lekami
mogącymi powodować zmiany stanu świadomości pacjent.
mogącymi powodować zmiany stanu świadomości pacjent.
(e) ilościowe oznaczenie benzodiazepin we krwi- to badanie nie
(e) ilościowe oznaczenie benzodiazepin we krwi- to badanie nie
ma większej wartości w ramach postępowania doraźnego w
ma większej wartości w ramach postępowania doraźnego w
zatruciu benzodiazepinami
zatruciu benzodiazepinami
Inne badania diagnostyczne
Inne badania diagnostyczne
-
-
EKG.
EKG.
benzodiazepiny
16
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Leczenie
Leczenie
Większość pacjentów wymaga jedynie leczenia objawowego i
Większość pacjentów wymaga jedynie leczenia objawowego i
obserwacji.
obserwacji.
Badania dodatkowe
Badania dodatkowe
Stan ogólny pacjentów zatrutych benzodiazepinami ulega
Stan ogólny pacjentów zatrutych benzodiazepinami ulega
zazwyczaj
zazwyczaj
poprawie po upływie 12- 36 godzin leczenia
poprawie po upływie 12- 36 godzin leczenia
objawowego.
objawowego.
(a) Drogi oddechowe powinny być zabezpieczone pod
(a) Drogi oddechowe powinny być zabezpieczone pod
względem drożności i przed ewentualną aspiracją.
względem drożności i przed ewentualną aspiracją.
(b) Należy podać węgiel aktywowany i płyny dożylnie.
(b) Należy podać węgiel aktywowany i płyny dożylnie.
Podanie odtrutek- Flumazenil (Anexate).
Podanie odtrutek- Flumazenil (Anexate).
Flumazenil znosi objawy zatrucia benzodiazepinami poprzez
Flumazenil znosi objawy zatrucia benzodiazepinami poprzez
kompetytywne łączenie się z receptorem. Ponieważ
kompetytywne łączenie się z receptorem. Ponieważ
biologiczny okres półtrwania flumazenilu jest krótszy od
biologiczny okres półtrwania flumazenilu jest krótszy od
biologicznego okresu półtrwania większości leków z grupy
biologicznego okresu półtrwania większości leków z grupy
benzodiazepin
benzodiazepin
,
,
wi
wi
ę
ę
c
c
typowe jest
typowe jest
ponown
ponown
ie
ie
wystąpi
wystąpi
enie
enie
zaburzeń przytomności
zaburzeń przytomności
.
.
benzodiazepiny
17
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Post
Post
ę
ę
powanie
powanie
Zwolnienie do domu
Zwolnienie do domu
. Pacjenci, którzy zażyli tylko
. Pacjenci, którzy zażyli tylko
benzodiazepiny, są przytomni, po kilkugodzinnej
benzodiazepiny, są przytomni, po kilkugodzinnej
obserwacji mogą zostać wypisani do domu.
obserwacji mogą zostać wypisani do domu.
Wskazania do hospitalizacji
Wskazania do hospitalizacji
obejmują:
obejmują:
(a) głęboką śpiączkę lub depresję oddechową
(a) głęboką śpiączkę lub depresję oddechową
(b) dowody na zażycie również innych leków
(b) dowody na zażycie również innych leków
(c) zastosowanie flumazenilu
(c) zastosowanie flumazenilu
18
Podział
Barbitu
-ranów
LEK
T ½
(godz)
Vd
( L/kg)
Wiązan
ie z
białka
mi
(%)
Wydala
-nie z
mocze
m
(%)
Ultra
krótko
działające
( znieczulaj
ące)
Tiopental-
Penthotal,
Metoheksital-
Brietal
6 – 46
1 – 2
1,4
-6,7
1,1
72
-86
73
Krótko
działające
( uspokajaj
ące,
nasenne)
Pentobarbital-
Nembutal
Sekobarbital-
Seconal
20 - 30
22 - 29
0,5 –
1,0
1,6 –
1,9
65
46 -
70
Średnio
długo
działające
(
uspokajają
ce,
nasenne)
Amobarbital -
Amytal
Aprobarbital -
Alurate
Butabarbital-
Soneryl
15 –
40
14 –
34
34 - 42
0,9 –
1,4
0,6 –
0,7
59
55 -
70
7 – 18
Długo
działają
ce
(przeciwpa
dacz
-kowe)
barbital - Weronal
fenobarbital-
Luminal
48
48 -
144
0,4 –
0,6
0,5 –
0,6
25
50
60 -
90
25
-50
19
Leki uspokajające i nasenne o innej budowie
Leki uspokajające i nasenne o innej budowie
Pochodne tiazolu
Pochodne tiazolu
Chlormethiazol (Heminevrin),
Chlormethiazol (Heminevrin),
pochodna tiaminy. Stosowany jako
pochodna tiaminy. Stosowany jako
lek uspokajający oraz przeciwdrgawkowy. Dożylnie podawany w
lek uspokajający oraz przeciwdrgawkowy. Dożylnie podawany w
stanie padaczkowym, szczególnie u pacjentów opornych na
stanie padaczkowym, szczególnie u pacjentów opornych na
leczenie pochodnymi benzodiazepiny lub barbituranami. Pomocny
leczenie pochodnymi benzodiazepiny lub barbituranami. Pomocny
podczas
leczenia
objawów
ostrego
alkoholowego
zespołu
podczas
leczenia
objawów
ostrego
alkoholowego
zespołu
odstawienia takich jak psychoza alkoholowa oraz ciężkie,
odstawienia takich jak psychoza alkoholowa oraz ciężkie,
zagrażające życiu delirium tremens.
zagrażające życiu delirium tremens.
Działa poprzez kompleks receptora GABA-A, jednak w innym
Działa poprzez kompleks receptora GABA-A, jednak w innym
miejscu
niż
pochodne
benzodiazepiny
czy
barbiturany.
miejscu
niż
pochodne
benzodiazepiny
czy
barbiturany.
Potencjalizuje działanie zarówno GABA jak i glicyny. W większych
Potencjalizuje działanie zarówno GABA jak i glicyny. W większych
dawkach aktywuje bezpośrednio receptor GABA-A z większą siłą
dawkach aktywuje bezpośrednio receptor GABA-A z większą siłą
niż barbiturany.
niż barbiturany.
Szybko ulega absorpcji, osiągając maksymalne stężenie we krwi po
Szybko ulega absorpcji, osiągając maksymalne stężenie we krwi po
ok. 0.5-1h po stosowaniu dawek terapeutycznych. Dostępność
ok. 0.5-1h po stosowaniu dawek terapeutycznych. Dostępność
biologiczna leku jest bardzo niska (10-20%), co związane jest z
biologiczna leku jest bardzo niska (10-20%), co związane jest z
wysokim współczynnikiem ekstrakcji wątrobowej. Objętość
wysokim współczynnikiem ekstrakcji wątrobowej. Objętość
dystrybucji wynosi 4-12L/kg. Z białkami osocza wiąże się w 60-
dystrybucji wynosi 4-12L/kg. Z białkami osocza wiąże się w 60-
70%. Mniej niż 1% dawki jest wydalane w formie niezmienionej z
70%. Mniej niż 1% dawki jest wydalane w formie niezmienionej z
moczem.
moczem.
20
Biologiczny okres półtrwania jest równy 3-8h, z wydłużeniem u ludzi
Biologiczny okres półtrwania jest równy 3-8h, z wydłużeniem u ludzi
starszych i w niewydolności wątroby. W marskości wątroby
starszych i w niewydolności wątroby. W marskości wątroby
dostępność biologiczna wzrasta około 10-krotnie.
dostępność biologiczna wzrasta około 10-krotnie.
W przedawkowaniu farmakokinetyka leku ulega zmianie, ze względu
W przedawkowaniu farmakokinetyka leku ulega zmianie, ze względu
na proces wysycenia, co pociąga za sobą poważne kliniczne
na proces wysycenia, co pociąga za sobą poważne kliniczne
konsekwencje. Biologiczny okres półtrwania wzrasta do 4-17h.
konsekwencje. Biologiczny okres półtrwania wzrasta do 4-17h.
Przekracza barierę krew-płyn mózgowo-rdzeniowy oraz barierę
Przekracza barierę krew-płyn mózgowo-rdzeniowy oraz barierę
łożyska.
łożyska.
Heminevrin
Heminevrin
Objawy zatrucia chlormetiazolem podobne są do tych wywołanych
Objawy zatrucia chlormetiazolem podobne są do tych wywołanych
barbituranami, z głęboką śpiączką, depresją oddechową, spadkiem
barbituranami, z głęboką śpiączką, depresją oddechową, spadkiem
ciśnienia i hipotermią. Typowe jest wzmożone wydzielanie śluzu w
ciśnienia i hipotermią. Typowe jest wzmożone wydzielanie śluzu w
drzewie oskrzelowym.
drzewie oskrzelowym.
Leczenie według zasad intensywnej terapii zachowawczej.
Leczenie według zasad intensywnej terapii zachowawczej.
21
Zolpidem (Stilnox),
Zolpidem (Stilnox),
pochodna imidazopirydyny. Zaliczany do III
pochodna imidazopirydyny. Zaliczany do III
generacji (po barbituranach i benzodiazepinach) leków nasennych.
generacji (po barbituranach i benzodiazepinach) leków nasennych.
Jest
krótko
działającym
lekiem
nasennym,
pierwszy
raz
Jest
krótko
działającym
lekiem
nasennym,
pierwszy
raz
zastosowanym w 1988 roku.
zastosowanym w 1988 roku.
Zolpidem jako selektywny agonistą receptora benzodiazepinowego
Zolpidem jako selektywny agonistą receptora benzodiazepinowego
typu 1 (zwanego omega-1), działa na specyficzne regiony OUN, które
typu 1 (zwanego omega-1), działa na specyficzne regiony OUN, które
odpowiedzialne są za działanie nasenne. Dlatego posiada wąskie
odpowiedzialne są za działanie nasenne. Dlatego posiada wąskie
spektrum
efektów
klinicznych.
Pozbawiony
jest
działania
spektrum
efektów
klinicznych.
Pozbawiony
jest
działania
uspokajającego, przeciwlękowego, przeciwdrgawko
uspokajającego, przeciwlękowego, przeciwdrgawko
-
-
wego oraz
wego oraz
miorelaksującego. Dopiero w wysokich dawkach może wywoływać
miorelaksującego. Dopiero w wysokich dawkach może wywoływać
efekt przeciwdrgawkowy i zwiotczający mięśnie.
efekt przeciwdrgawkowy i zwiotczający mięśnie.
Wykazuje słabą tolerancje, objawy uzależnienia i zespół abstynencji.
Wykazuje słabą tolerancje, objawy uzależnienia i zespół abstynencji.
Nie zaburza głęboko struktury snu, nie powoduje wyraźnej
Nie zaburza głęboko struktury snu, nie powoduje wyraźnej
bezsenności z “odbicia” po odstawieniu, senności dziennej
bezsenności z “odbicia” po odstawieniu, senności dziennej
następnego dnia po podaniu, ani niepamięci wstecznej.
następnego dnia po podaniu, ani niepamięci wstecznej.
Zolpidem
Zolpidem
22
Dostępność biologiczna zolpidemu wynosi 70%. Szybko wchłania się
Dostępność biologiczna zolpidemu wynosi 70%. Szybko wchłania się
z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiąga
z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiąga
między 0.5 – 3h. Z białkami osocza ulega związaniu w 95%. Niewielka
między 0.5 – 3h. Z białkami osocza ulega związaniu w 95%. Niewielka
lipofilność związku wpływa na objętość dystrybucji równą 0.5 L/kg. W
lipofilność związku wpływa na objętość dystrybucji równą 0.5 L/kg. W
organizmie ulega metabolizmowi do nieaktywnych metabolitów,
organizmie ulega metabolizmowi do nieaktywnych metabolitów,
wydalanych drogą nerkową (56%) i kałem (37%). Jest lekiem o
wydalanych drogą nerkową (56%) i kałem (37%). Jest lekiem o
bardzo krótkim okresie półtrwania (T1/2=1-3h). U pacjentów w
bardzo krótkim okresie półtrwania (T1/2=1-3h). U pacjentów w
podeszłym wieku oraz z niewydolnością wątroby zwiększa się
podeszłym wieku oraz z niewydolnością wątroby zwiększa się
biodostępność leku i wydłuża się biologiczny okres półtrwania, co
biodostępność leku i wydłuża się biologiczny okres półtrwania, co
wymaga modyfikacji dawkowania. W małych ilościach przechodzi do
wymaga modyfikacji dawkowania. W małych ilościach przechodzi do
mleka matki.
mleka matki.
Stosowany w dawce 10 mg przed snem, w ciężkich przypadkach
Stosowany w dawce 10 mg przed snem, w ciężkich przypadkach
można zwiększyć dawkowanie do 15-20 mg.
można zwiększyć dawkowanie do 15-20 mg.
Objawy uboczne stosowania leku w dawkach terapeutycznych: bóle
Objawy uboczne stosowania leku w dawkach terapeutycznych: bóle
głowy, nudności, wymioty, zaburzenia pamięci, dezorientacja
głowy, nudności, wymioty, zaburzenia pamięci, dezorientacja
występują rzadko. Lek może nasilać działanie depresyjne etanolu.
występują rzadko. Lek może nasilać działanie depresyjne etanolu.
Zolpidem
Zolpidem
23
Zolpidem
Zolpidem
Objawy zatrucia: senność, bóle i zawroty głowy, krótko trwająca
Objawy zatrucia: senność, bóle i zawroty głowy, krótko trwająca
śpiączka, nudności, wymioty, szpilkowate źrenice, depresja OUN oraz
śpiączka, nudności, wymioty, szpilkowate źrenice, depresja OUN oraz
układu oddechowego.
układu oddechowego.
Leczenie: płukanie żołądka wodą z węglem aktywowanym.
Leczenie: płukanie żołądka wodą z węglem aktywowanym.
Podawanie soli przeczyszczających. Nie należy prowokować
Podawanie soli przeczyszczających. Nie należy prowokować
wymiotów! Monitorować czynność układu oddechowego.
wymiotów! Monitorować czynność układu oddechowego.
Flumazenil odwraca farmakologiczny efekt zolpidemu, szczególnie
Flumazenil odwraca farmakologiczny efekt zolpidemu, szczególnie
działanie depresyjne na ośrodek oddechowy.
działanie depresyjne na ośrodek oddechowy.
24
Zo
Zo
piklon
piklon
Zopiklon (Imovane)
Zopiklon (Imovane)
, pochodna cyklopyrolonu. Wykazuje szerokie
, pochodna cyklopyrolonu. Wykazuje szerokie
spektrum aktywności farmakologicznej.
spektrum aktywności farmakologicznej.
Działa nasennie, przeciwlękowo, przeciwdrgawkow
Działa nasennie, przeciwlękowo, przeciwdrgawkow
o
o
, a także
, a także
zmniejsza napięcie mięśniowe. Stosowany jest jednak tylko jako lek
zmniejsza napięcie mięśniowe. Stosowany jest jednak tylko jako lek
nasenny w zaburzeniach snu i premedykacji.
nasenny w zaburzeniach snu i premedykacji.
Zopiklon jest agonistą receptora benzodiazepinowego. Działa
Zopiklon jest agonistą receptora benzodiazepinowego. Działa
poprzez receptor GABA-A w miejscach allosterycznych w stosunku do
poprzez receptor GABA-A w miejscach allosterycznych w stosunku do
receptora benzodiazepinowego. Ma zdolność wypierania
receptora benzodiazepinowego. Ma zdolność wypierania
benzodiazepin z ich miejsc wiązania. Jednak nie wpływa on
benzodiazepin z ich miejsc wiązania. Jednak nie wpływa on
modulująco na neuromediator
modulująco na neuromediator
(
(
GABA
GABA
)
)
z powodu różnych od wpływu
z powodu różnych od wpływu
benzodiazepin zmian komformacyjnych receptora.
benzodiazepin zmian komformacyjnych receptora.
Zopiklon wykazuje wybiórcze wysokie powinowactwo do receptora
Zopiklon wykazuje wybiórcze wysokie powinowactwo do receptora
benzodiazepinowego zlokalizowanego centralnie (kora mózgu,
benzodiazepinowego zlokalizowanego centralnie (kora mózgu,
móżdżek i hipokamp).
móżdżek i hipokamp).
25
W nieznacznym stopniu jest przyczyną rozwoju tolerancji oraz
W nieznacznym stopniu jest przyczyną rozwoju tolerancji oraz
objawów abstynencji po nagłym przerywaniu przewlekłego leczenia
objawów abstynencji po nagłym przerywaniu przewlekłego leczenia
dużymi dawkami.
dużymi dawkami.
Dostępność biologiczna wynosi 80%. Szybko wchłania się z przewodu
Dostępność biologiczna wynosi 80%. Szybko wchłania się z przewodu
pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi po 1,5-2h.
pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi po 1,5-2h.
Ulega szybkiej dystrybucji do tkanek, głównie mózgu (V
Ulega szybkiej dystrybucji do tkanek, głównie mózgu (V
d
d
=1.5L/kg).
=1.5L/kg).
W organizmie ulega metabolizmowi wątrobowemu, a następnie
W organizmie ulega metabolizmowi wątrobowemu, a następnie
eliminacji metabolitów głównie drogą nerkową. Posiada krótki
eliminacji metabolitów głównie drogą nerkową. Posiada krótki
biologiczny okres półtrwania (T1/2=5h).
biologiczny okres półtrwania (T1/2=5h).
Nie ulega kumulacji, również nie wchodzi w interakcje z etanolem.
Nie ulega kumulacji, również nie wchodzi w interakcje z etanolem.
Stosowany w dawce 7.5 mg przed snem, nie dłużej niż 28 dni. U osób
Stosowany w dawce 7.5 mg przed snem, nie dłużej niż 28 dni. U osób
starszych oraz w niewydolności wątroby dawki należy zmniejszyć do
starszych oraz w niewydolności wątroby dawki należy zmniejszyć do
3.75 mg przed snem.
3.75 mg przed snem.
Z objawów ubocznych charakterystyczny jest gorzki lub metaliczny
Z objawów ubocznych charakterystyczny jest gorzki lub metaliczny
smak w ustach, suchość w jamie ustnej, rzadko pojawia się senność,
smak w ustach, suchość w jamie ustnej, rzadko pojawia się senność,
bóle głowy i nudności.
bóle głowy i nudności.
Objawy przedawkowania znoszone są przez flumazenil.
Objawy przedawkowania znoszone są przez flumazenil.
Zo
Zo
piklon
piklon
26
Hydroksyzyna
Hydroksyzyna
Preparat: Hydroxyzinum, Atarax
Preparat: Hydroxyzinum, Atarax
Jest lekiem o działaniu anksjolitycznym, wykazującym działanie
Jest lekiem o działaniu anksjolitycznym, wykazującym działanie
cholinolityczne i blokującym również receptory histaminowe H
cholinolityczne i blokującym również receptory histaminowe H
1
1
.
.
Stosowany jest obecnie jako lek przeciwhistaminowy w odczynach
Stosowany jest obecnie jako lek przeciwhistaminowy w odczynach
alergicznych skórnych z towarzyszącym dużym świądem. Podawany
alergicznych skórnych z towarzyszącym dużym świądem. Podawany
doustnie 0.025g co 6-8h, również we wstrzyknięciach domięśniowych
doustnie 0.025g co 6-8h, również we wstrzyknięciach domięśniowych
jako doraźny lek przeciwlękowy.
jako doraźny lek przeciwlękowy.
Nie wywołuje zależności fizycznej, ani objawów abstynencji.
Nie wywołuje zależności fizycznej, ani objawów abstynencji.
Farmakokinetyka:
Farmakokinetyka:
Objętość dystrybucji wynosi 16L/kg. Metabolizuje w wątrobie do
Objętość dystrybucji wynosi 16L/kg. Metabolizuje w wątrobie do
aktywnego metabolitu cetyryzyny. T1/2 dla substancji macierzystej
aktywnego metabolitu cetyryzyny. T1/2 dla substancji macierzystej
jest 3-20h, a dla metabolitu 25h.
jest 3-20h, a dla metabolitu 25h.
Działanie niepożądane:
Działanie niepożądane:
Znaczna senność, objawy atropinowe, zaburzenia krzepnięcia,
Znaczna senność, objawy atropinowe, zaburzenia krzepnięcia,
działanie kardiotoksyczne, objawy alergiczne
działanie kardiotoksyczne, objawy alergiczne
27
Objawy zatrucia
Objawy zatrucia
:
:
OUN
OUN
: senność, bóle głowy, zaburzenia równowagi i koordynacji
: senność, bóle głowy, zaburzenia równowagi i koordynacji
ruchu, halucynacje, zamroczenie, możliwość wystąpienia śpiączki,
ruchu, halucynacje, zamroczenie, możliwość wystąpienia śpiączki,
hipertermii, możliwość porażenia ośrodka oddechowego
hipertermii, możliwość porażenia ośrodka oddechowego
Układ krążenia
Układ krążenia
: tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi
: tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi
Układ oddechowy
Układ oddechowy
: możliwość zaburzeń oddechu
: możliwość zaburzeń oddechu
Narząd wzroku
Narząd wzroku
: rozszerzenie źrenic
: rozszerzenie źrenic
Przewód pokarmowy
Przewód pokarmowy
: suchość błony śluzowej, nudności, wymioty
: suchość błony śluzowej, nudności, wymioty
Badania laboratoryjne:
Badania laboratoryjne:
równowaga kwasowo-zasadowa, elektrolity;
równowaga kwasowo-zasadowa, elektrolity;
EKG
EKG
Leczenie:
Leczenie:
Płukanie żołądka z zachowaniem ostrożności. Po zakończeniu
Płukanie żołądka z zachowaniem ostrożności. Po zakończeniu
płukania
podać
węgiel
aktywowany,
następnie
środek
płukania
podać
węgiel
aktywowany,
następnie
środek
przeczyszczający.
przeczyszczający.
Leczenie objawowe wg zasad intensywnej terapii zachowawczej.
Leczenie objawowe wg zasad intensywnej terapii zachowawczej.
W przypadku wystąpienia objawów antycholinergicznych podać
W przypadku wystąpienia objawów antycholinergicznych podać
salicylan fizostygminy.
salicylan fizostygminy.
Hydroksyzyna
Hydroksyzyna
28
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Zatrucie neuroleptykami
Zatrucie neuroleptykami
Toksyczno
Toksyczno
ść
ść
.
.
N
N
euroleptyki cechują si
euroleptyki cechują si
ę
ę
duż
duż
ą
ą
rozpi
rozpi
ę
ę
to
to
ś
ś
ci
ci
ą
ą
pomiędzy dawkami terapeutycznymi i
pomiędzy dawkami terapeutycznymi i
toksycznymi
toksycznymi
,
,
istnieje zróżnicowanie w tej grupie
istnieje zróżnicowanie w tej grupie
jeśli chodzi o efekty toksyczne -
jeśli chodzi o efekty toksyczne -
np.
np.
:
:
w zatruciach
w zatruciach
haloperidolem częstość zatruć zagrażających
haloperidolem częstość zatruć zagrażających
życiu
życiu
jest znikoma
jest znikoma
,
,
podczas gdy
podczas gdy
w przypadkach
w przypadkach
zatruć tiorydazyną
zatruć tiorydazyną
ryzyko zgonu jest duże.
ryzyko zgonu jest duże.
Patofizjologia
Patofizjologia
.
.
Niektóre neuroleptyki (np. tiorydazyna,
Niektóre neuroleptyki (np. tiorydazyna,
mesorydazyna) mogą wywoływać zaburzenia
mesorydazyna) mogą wywoływać zaburzenia
rytmu serca podobne do spotykanych w
rytmu serca podobne do spotykanych w
zatruciach cyklicznymi antydepresantami.
zatruciach cyklicznymi antydepresantami.
neuroleptyki
29
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Obraz kliniczny
Obraz kliniczny
Objawy neurologiczne
Objawy neurologiczne
.
.
zaburzenia poruszania si
zaburzenia poruszania si
ę
ę
(reakcja dystoniczna i
(reakcja dystoniczna i
dyskinezy ze spowolnieniem - najczęściej
dyskinezy ze spowolnieniem - najczęściej
związane ze stosowaniem haloperidolu
związane ze stosowaniem haloperidolu
),
),
objawy
objawy
mogą wyglądać niepokojąco
mogą wyglądać niepokojąco
, ale
, ale
rzadko st
rzadko st
anowią
anowią
zagrożenie
zagrożenie
życia
życia
,
,
zaburzenia
zaburzenia
stan
stan
u
u
świadomości
świadomości
i przytomności
i przytomności
,
,
drgawki,
drgawki,
złośliwy zespół neuroleptyczny.
złośliwy zespół neuroleptyczny.
Objawy ze strony układu sercowo- naczyniowego
Objawy ze strony układu sercowo- naczyniowego
.
.
spadek ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia
spadek ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia
rytmu serca.
rytmu serca.
Objawy zespołu cholinolitycznego
Objawy zespołu cholinolitycznego
.
.
Większość neuroleptyków wykazuje działanie
Większość neuroleptyków wykazuje działanie
cholinolityczne.
cholinolityczne.
neuroleptyki
30
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Diagnostyka różnicowa
Diagnostyka różnicowa
Diagnostyka różnicowa obejmuje: ostre stany
Diagnostyka różnicowa obejmuje: ostre stany
psychotyczne, zatrucie lekami z grupy trójcyklicznych
psychotyczne, zatrucie lekami z grupy trójcyklicznych
antydepresantów, sepsę, zapalenie opon mózgowych i
antydepresantów, sepsę, zapalenie opon mózgowych i
drgawki. W przypadkach przebiegających z
drgawki. W przypadkach przebiegających z
zaburzeniami o typie dystonii należy dodatkowo
zaburzeniami o typie dystonii należy dodatkowo
rozważyć: możliwość wystąpienia epizodu mózgowo-
rozważyć: możliwość wystąpienia epizodu mózgowo-
naczyniowego, psychogeniczną katatonię, tężyczkę,
naczyniowego, psychogeniczną katatonię, tężyczkę,
chorobę Parkinsona i zatrucie strychniną.
chorobę Parkinsona i zatrucie strychniną.
neuroleptyki
31
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Ocena
Ocena
badania biochemiczne- stężenie glukozy, mocznika,
badania biochemiczne- stężenie glukozy, mocznika,
kreatyniny, poziom aktywności CPK.
kreatyniny, poziom aktywności CPK.
badania toksykologiczne
badania toksykologiczne
- badania przesiewowe w
- badania przesiewowe w
kierunku obecności podstawowych grup leków
kierunku obecności podstawowych grup leków
badania dodatkowe
badania dodatkowe
- może zachodzić konieczność
- może zachodzić konieczność
wykonania dodatkowych badań w zależności od stanu
wykonania dodatkowych badań w zależności od stanu
klinicznego pacjenta.
klinicznego pacjenta.
reakcja dystoniczna- badanie moczu, jonogram krwi
reakcja dystoniczna- badanie moczu, jonogram krwi
,
,
próba diagnostyczna ze środkiem cholinolitycznym-
próba diagnostyczna ze środkiem cholinolitycznym-
podanie np. difenhydraminy 0.5-1mg dożylnie lub
podanie np. difenhydraminy 0.5-1mg dożylnie lub
domięśniowo lub benzatropium 1-2 mg dożylnie lub
domięśniowo lub benzatropium 1-2 mg dożylnie lub
domięśniowo powinno wywołać zmniejszenie objawów
domięśniowo powinno wywołać zmniejszenie objawów
zatrucia w ciągu 1 godziny.
zatrucia w ciągu 1 godziny.
zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego- u
zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego- u
pacjentów z objawami zaburzeń przewodnictwa
pacjentów z objawami zaburzeń przewodnictwa
nerwowo mięśniowego należy rozważyć
nerwowo mięśniowego należy rozważyć
przeprowadzenie oceny mikrobiologicznej (tężyczka,
przeprowadzenie oceny mikrobiologicznej (tężyczka,
botulizm).
botulizm).
Tomografia komputerowa głowy.
Tomografia komputerowa głowy.
neuroleptyki
32
zatrucia lekami
zatrucia lekami
Leczenie
Leczenie
Wstępna stabilizacja
Wstępna stabilizacja
powinna być przeprowadzona
powinna być przeprowadzona
zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami .
zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami .
Leczenie zaburzeń rytmu serca i hipotensji.
Leczenie zaburzeń rytmu serca i hipotensji.
Leczenie drgawek. W przypadkach przebiegających z
Leczenie drgawek. W przypadkach przebiegających z
drgawkami
drgawkami
podaje się Relanium w dawce 5 mg dożylnie u dorosłych i
podaje się Relanium w dawce 5 mg dożylnie u dorosłych i
0.1- 0.5 mg/kg dożylnie u dzieci.
0.1- 0.5 mg/kg dożylnie u dzieci.
Leczenie reakcji dystonicznej.
Leczenie reakcji dystonicznej.
difenhydramin
difenhydramin
a
a
(25- 50 mg doustnie co 6-8 godzin u
(25- 50 mg doustnie co 6-8 godzin u
dorosłych,
dorosłych,
5 mg/kg/dobę w dawkach podzielonych u dzieci) lub
5 mg/kg/dobę w dawkach podzielonych u dzieci) lub
benzatropin
benzatropin
a
a
(1- 2 mg/dobę) przez okres 24- 48 godzin
(1- 2 mg/dobę) przez okres 24- 48 godzin
aby zapobiec nawrotom objawów o typie zaburzeń
aby zapobiec nawrotom objawów o typie zaburzeń
dystonicznych.
dystonicznych.
Leczenie zaburzeń przewodnictwa nerwowo-mięśniowego
Leczenie zaburzeń przewodnictwa nerwowo-mięśniowego
Stosowane są: benzodiazepiny, bromokryptyna (2.5 mg
Stosowane są: benzodiazepiny, bromokryptyna (2.5 mg
dwa razy dziennie) lub dantrolen (0.8 mg/kg doustnie lub
dwa razy dziennie) lub dantrolen (0.8 mg/kg doustnie lub
dożylnie co 6 godzin), energiczne nawadnianie pacjenta
dożylnie co 6 godzin), energiczne nawadnianie pacjenta
aby zapobiec rabdomiolizie.
aby zapobiec rabdomiolizie.
33
KONWENCJONALNE I NOWE LEKI PRZECIWDRGAWKOWE
NAZWA LEKU DAWKA (mg/d) T1/2 (h) WIĄZANIE Z
BIAŁKAMI (%)
Fenytoina 300-400 24-30 90
(Phenytoinum)
Karbamazepina 600-1200 8-12 75
(Amizepin, Tegretol)
Phenobarbital 60-120 72 50
(Luminal)
Kwas walproinowy 750-3000 6-12 90-95
(Depakina, Convulex)
Felbamat 2400-3600 20-24 25
Gabapentyna 900-1800 5-6 0
(Neurontin)
Lamotrygina 300-700 24 55
(Lamictal)
Wigabatryna 3000-4000 ? 0
Tiagabina 30 7-9
96
(Gabril)
Topiramat 200-250 21 13-
17
(Topamax)
34
Karbamazepina
Karbamazepina
Zsyntetyzowana w 1952, została wprowadzona w 1962 w Stanach
Zsyntetyzowana w 1952, została wprowadzona w 1962 w Stanach
Zjednoczonych do leczenia zapalenia nerwu trójdzielnego, a
Zjednoczonych do leczenia zapalenia nerwu trójdzielnego, a
następnie w 1973 jako lek przeciwpadaczkowy. Stosowana jest w
następnie w 1973 jako lek przeciwpadaczkowy. Stosowana jest w
leczeniu napadów padaczkowych częściowych prostych i złożonych,
leczeniu napadów padaczkowych częściowych prostych i złożonych,
padaczce grand mal, padaczce z zaburzeniami psychicznymi, w
padaczce grand mal, padaczce z zaburzeniami psychicznymi, w
zapobieganiu nawrotom psychozy maniakalno-depresyjnej, w
zapobieganiu nawrotom psychozy maniakalno-depresyjnej, w
leczeniu stanów hipomaniakalnych oraz jako lek z wyboru w neuralgii
leczeniu stanów hipomaniakalnych oraz jako lek z wyboru w neuralgii
nerwu trójdzielnego.
nerwu trójdzielnego.
Zatrucia karbamazepiną zdarzają się często, jednak rzadko mają
Zatrucia karbamazepiną zdarzają się często, jednak rzadko mają
przebieg śmiertelny. Wiele objawów jest wspólnych z obrazem
przebieg śmiertelny. Wiele objawów jest wspólnych z obrazem
przedawkowań trójcyklicznymi antydepresantami i fenytoiną.
przedawkowań trójcyklicznymi antydepresantami i fenytoiną.
Preparaty:
Preparaty:
Amizepin, Conzepin, Neurotop retard, Tegretol, Tegretol CR, Timonil,
Amizepin, Conzepin, Neurotop retard, Tegretol, Tegretol CR, Timonil,
Timonil retard.
Timonil retard.
35
Farmakokinetyka:
Farmakokinetyka:
Z przewodu pokarmowego ulega powolnemu i niecałkowitemu
Z przewodu pokarmowego ulega powolnemu i niecałkowitemu
wchłanianiu, osiągając maksymalne stężenie w surowicy od 6 do 24h.
wchłanianiu, osiągając maksymalne stężenie w surowicy od 6 do 24h.
Ulega wydłużeniu do 72h w przypadku przedawkowania. Wartość
Ulega wydłużeniu do 72h w przypadku przedawkowania. Wartość
dostępności biologicznej waha się od 70-90%. Karbamazepina jako
dostępności biologicznej waha się od 70-90%. Karbamazepina jako
związek silnie lipofilny ulega szybkiej dystrybucji do tkanek. Łatwo
związek silnie lipofilny ulega szybkiej dystrybucji do tkanek. Łatwo
przechodzi do tkanki mózgowej i do płynu mózgowo-rdzeniowego, do
przechodzi do tkanki mózgowej i do płynu mózgowo-rdzeniowego, do
śliny, przez łożysko do płodu i do mleka matki. Pomimo lipofilnego
śliny, przez łożysko do płodu i do mleka matki. Pomimo lipofilnego
charakteru karbamazepiny, objętość dystrybucji wynosi 0.8-1.4 L/kg i
charakteru karbamazepiny, objętość dystrybucji wynosi 0.8-1.4 L/kg i
3 L/kg po przedawkowaniu. Z białkami osocza wiąże się w 75-80%.
3 L/kg po przedawkowaniu. Z białkami osocza wiąże się w 75-80%.
Jest wydalana w postaci niezmienionej drogą nerek w około 1-2%,
Jest wydalana w postaci niezmienionej drogą nerek w około 1-2%,
pozostała część leku ulega biotransformacji w wątrobie, tworząc
pozostała część leku ulega biotransformacji w wątrobie, tworząc
ponad 30 metabolitów.
ponad 30 metabolitów.
Karbamazepina
Karbamazepina
36
S
S
St
St
adia kliniczne w zatruciach karbamazepiną (wg Ellenhorna):
adia kliniczne w zatruciach karbamazepiną (wg Ellenhorna):
-
-
senność, ataksja, oczopląs – 11-15mg/l
senność, ataksja, oczopląs – 11-15mg/l
-
-
pobudzenie, halucynacje, splątanie, wymioty – 15-25mg/l
pobudzenie, halucynacje, splątanie, wymioty – 15-25mg/l
-
-
śpiączka, drgawki, zaburzenia rytmu, hipotonia,
śpiączka, drgawki, zaburzenia rytmu, hipotonia,
zaburzenia oddychania
zaburzenia oddychania
–
–
poziom
poziom
>
>
25mg/l (najczęściej 40mg/l i więcej)
25mg/l (najczęściej 40mg/l i więcej)
Dawka terapeutyczna
Dawka terapeutyczna
:
:
Maksymalna dawka dzienna: 800 - 1200mg,
Maksymalna dawka dzienna: 800 - 1200mg,
stosowana w dawkach podzielonych 200 - 400mg
stosowana w dawkach podzielonych 200 - 400mg
Dawka toksyczna:
Dawka toksyczna:
Niebezpieczna dla życia > 6000 mg
Niebezpieczna dla życia > 6000 mg
Osoby stale zażywające karbamazepinę wykazują większą tolerancję
Osoby stale zażywające karbamazepinę wykazują większą tolerancję
na lek.
na lek.
Karbamazepina
Karbamazepina
37
Objawy zatrucia:
Objawy zatrucia:
Objawy toksyczne zatruć karbamazepiną związane są z działaniem
Objawy toksyczne zatruć karbamazepiną związane są z działaniem
antycholinergicznym. Dodatkowo, z powodu podobieństwa strukturalnego do
antycholinergicznym. Dodatkowo, z powodu podobieństwa strukturalnego do
imipraminy możemy obserwować drgawki oraz zaburzenia przewodnictwa
imipraminy możemy obserwować drgawki oraz zaburzenia przewodnictwa
pracy serca (rzadko).
pracy serca (rzadko).
Karbamazepina wywołuje głęboką depresję oddechową i śpiączkę. Posiada
Karbamazepina wywołuje głęboką depresję oddechową i śpiączkę. Posiada
również
właściwości
antyarytmiczne,
antydiuretyczne,
uspokajające,
również
właściwości
antyarytmiczne,
antydiuretyczne,
uspokajające,
antydepresyjne oraz miorelaksujące. Objawy antydiuretyczne i hyponatremia
antydepresyjne oraz miorelaksujące. Objawy antydiuretyczne i hyponatremia
były opisane jako efekty uboczne dawek terapeutycznych, jednak nie są one
były opisane jako efekty uboczne dawek terapeutycznych, jednak nie są one
znaczące w przedawkowaniu, chyba że zostanie wdrożona forsowana diureza.
znaczące w przedawkowaniu, chyba że zostanie wdrożona forsowana diureza.
Pacjenci zatruci karbamazepiną manifestują objawy pobudzenia
Pacjenci zatruci karbamazepiną manifestują objawy pobudzenia
i agresji.
i agresji.
Czę
Czę
sto
sto
obserwowana jest różnego stopnia depresja oddechowa i rozszerzenie
obserwowana jest różnego stopnia depresja oddechowa i rozszerzenie
źrenic, które słabo reagują na światło.
źrenic, które słabo reagują na światło.
W ostrym zatruciu objawy kliniczne pojawiają się z opóźnieniem z powodu
W ostrym zatruciu objawy kliniczne pojawiają się z opóźnieniem z powodu
niecałkowitej absorpcji. Początkowe łagodne objawy toksyczne są widoczne
niecałkowitej absorpcji. Początkowe łagodne objawy toksyczne są widoczne
po 3-5 godzinach od spożycia i ulegają pogorszeniu do 8-16 godzin.
po 3-5 godzinach od spożycia i ulegają pogorszeniu do 8-16 godzin.
Karbamazepina
Karbamazepina
38
Diagnostyka:
Diagnostyka:
Opiera się
Opiera się
na
na
wywiad
wywiad
zie
zie
lekarski
lekarski
m
m
, objawy kliniczny takie
, objawy kliniczny takie
jak ataksja, stupor i tachykardia z równoczesnym
jak ataksja, stupor i tachykardia z równoczesnym
podwyższeniem poziomu karbamazepiny w surowicy.
podwyższeniem poziomu karbamazepiny w surowicy.
Oznaczenie stężenia karbamazepiny należy wykonać zaraz
Oznaczenie stężenia karbamazepiny należy wykonać zaraz
po przyjęciu pacjenta oraz po 4-6h z powodu opóźnionej
po przyjęciu pacjenta oraz po 4-6h z powodu opóźnionej
lub przedłużonej absorpcji.
lub przedłużonej absorpcji.
Poziomy we krwi zarówno leku macierzystego jak i
Poziomy we krwi zarówno leku macierzystego jak i
metabolitów dobrze korelują ze stanem klinicznym w
metabolitów dobrze korelują ze stanem klinicznym w
przedawkowaniu.
przedawkowaniu.
Karbamazepina
Karbamazepina
39
Karbamazepina
Karbamazepina
Klasyfikacja zatrucia CBZ w zależności od dawki toksycznej:
Klasyfikacja zatrucia CBZ w zależności od dawki toksycznej:
1/ łagodne zatrucie po dawce 2 - 10g CBZ: senność, pobudzenie, tachykardia,
1/ łagodne zatrucie po dawce 2 - 10g CBZ: senność, pobudzenie, tachykardia,
ataksja, niepokój ruchowy.
ataksja, niepokój ruchowy.
2/ średnie zatrucie po dawce 4 - 18g CBZ: drgawki, płytki oddech, zmienna
2/ średnie zatrucie po dawce 4 - 18g CBZ: drgawki, płytki oddech, zmienna
sztywność mięśni i śpiączka.
sztywność mięśni i śpiączka.
Zatrucie średniego stopnia charakteryzuje senność, niezborność ruchów,
Zatrucie średniego stopnia charakteryzuje senność, niezborność ruchów,
zaburzenia mowy, oczopląs, halucynacje, wymioty.
zaburzenia mowy, oczopląs, halucynacje, wymioty.
3/ zatrucie ciężkie po dawce większej niż 20g CBZ: głęboka śpiączka z
3/ zatrucie ciężkie po dawce większej niż 20g CBZ: głęboka śpiączka z
niewydolnością krążeniową i/lub oddechową (zaburzenia oddychania, obrzęk
niewydolnością krążeniową i/lub oddechową (zaburzenia oddychania, obrzęk
płuc, zaburzenia rytmu i przewodnictwa, hipotonia) oraz brak odruchów
płuc, zaburzenia rytmu i przewodnictwa, hipotonia) oraz brak odruchów
mięśniowych, drgawki uogólnione.
mięśniowych, drgawki uogólnione.
40
Układ nerwowy:
Układ nerwowy:
Pobudzenie psychoruchowe, dezorientacja, zachowanie agresyjne, bóle i
Pobudzenie psychoruchowe, dezorientacja, zachowanie agresyjne, bóle i
zawroty głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia równowagi, ataksja,
zawroty głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia równowagi, ataksja,
niezborność ruchów, senność, śpiączka, drżenia mięśniowe, drgawki,
niezborność ruchów, senność, śpiączka, drżenia mięśniowe, drgawki,
rozszerzenie źrenic, zaburzenia widzenia - podwójne widzenie, oczopląs,
rozszerzenie źrenic, zaburzenia widzenia - podwójne widzenie, oczopląs,
porażenia mięśni gałki ocznej
porażenia mięśni gałki ocznej
Układ krążenia
Układ krążenia
:
:
Bradykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi lub nadciśnienie, zaburzenia
Bradykardia, spadek ciśnienia tętniczego krwi lub nadciśnienie, zaburzenia
rytmu nadkomorowe i komorowe, zaburzenia przewodzenia, wydłużenie
rytmu nadkomorowe i komorowe, zaburzenia przewodzenia, wydłużenie
zespołu QRS i odcinka QT.
zespołu QRS i odcinka QT.
Układ oddechowy
Układ oddechowy
:
:
Spłycenie oddechu, porażenie ośrodka oddechowego, śródmiąższowe
Spłycenie oddechu, porażenie ośrodka oddechowego, śródmiąższowe
zapalenie płuc, obrzęk płuc.
zapalenie płuc, obrzęk płuc.
Przewód pokarmowy:
Przewód pokarmowy:
Nudności, wymioty.
Nudności, wymioty.
Skóra, bł. śluzowe
Skóra, bł. śluzowe
:
:
Zaczerwienienie i suchość skóry, wzrost temperatury, pęcherze podobne do
Zaczerwienienie i suchość skóry, wzrost temperatury, pęcherze podobne do
występujących w zatruciu barbituranami
występujących w zatruciu barbituranami
Karbamazepina
Karbamazepina
41
Karbamazepina
Karbamazepina
Leczenie:
Leczenie:
Zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych pacjenta.
Zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych pacjenta.
Ocena wydolności układu oddechowego. Pacjentów w stanie śpiączki należy
Ocena wydolności układu oddechowego. Pacjentów w stanie śpiączki należy
sztucznie wentylować. Monitorować ciśnienie tętnicze krwi. Niskie ciśnienie
sztucznie wentylować. Monitorować ciśnienie tętnicze krwi. Niskie ciśnienie
tętnicze krwi wymaga podawania płynów dożylnie oraz amin presyjnych.
tętnicze krwi wymaga podawania płynów dożylnie oraz amin presyjnych.
Pacjentów objawowych lub tych którzy spożyli kilka gramów karbamazepiny
Pacjentów objawowych lub tych którzy spożyli kilka gramów karbamazepiny
oraz z wysokim i wzrastającym poziomem leku w surowicy należy leczyć w
oraz z wysokim i wzrastającym poziomem leku w surowicy należy leczyć w
oddziale intensywnej opieki toksykologicznej.
oddziale intensywnej opieki toksykologicznej.
Pacjentów bezobjawowych należy obserwować minimum 6 godzin od
Pacjentów bezobjawowych należy obserwować minimum 6 godzin od
zatrucia.
zatrucia.
Aby zabezpieczyć przed absorpcją z przewodu pokarmowego wykonać
Aby zabezpieczyć przed absorpcją z przewodu pokarmowego wykonać
płukanie żołądka, podawać węgiel aktywowany oraz środek przeczyszczający.
płukanie żołądka, podawać węgiel aktywowany oraz środek przeczyszczający.
W przypadku pojawienia się objawów zespołu antycholinergicznego podawać
W przypadku pojawienia się objawów zespołu antycholinergicznego podawać
salicylan fizostygminy - 0.5mg i.v. co kilka minut aż do zmniejszenia lub
salicylan fizostygminy - 0.5mg i.v. co kilka minut aż do zmniejszenia lub
ustąpienia objawów.
ustąpienia objawów.
Postępowanie objawowe.
Postępowanie objawowe.
Brak specyficznych odtrutek.
Brak specyficznych odtrutek.
42
FENYTOINA
FENYTOINA
leczenie
leczenie
płukanie żołądka - do 12 godzin od spożycia
płukanie żołądka - do 12 godzin od spożycia
węgiel aktywowany - 100-150g u dorosłych, pozostawiony po zabiegu
węgiel aktywowany - 100-150g u dorosłych, pozostawiony po zabiegu
płukania żołądka,
płukania żołądka,
siarczan sodu przeczyszczająco
siarczan sodu przeczyszczająco
leczenie objawowe - postępowanie wg zasad intensywnej terapii -
leczenie objawowe - postępowanie wg zasad intensywnej terapii -
- spadek CTK - płyny i.v., aminy presyjne
- spadek CTK - płyny i.v., aminy presyjne
- blok serca - atropina 0.5-1mg i.v., stymulacja endokawitarna
- blok serca - atropina 0.5-1mg i.v., stymulacja endokawitarna
- drgawki - Relanium 0,1-0,3mg/kg do 20mg jednorazowo, można powtórzyć
- drgawki - Relanium 0,1-0,3mg/kg do 20mg jednorazowo, można powtórzyć
po 10-20min., uwaga - możliwa depresja ośrodka oddechowego
po 10-20min., uwaga - możliwa depresja ośrodka oddechowego
-
hiperglikemia - małe dawki insuliny, płyny i.v.
hiperglikemia - małe dawki insuliny, płyny i.v.
43
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Receptory cholinergiczne
Receptory cholinergiczne
Nikotynowe –
Nikotynowe –
zwoje autonomiczne, rdzeń nadnerczy,
zwoje autonomiczne, rdzeń nadnerczy,
płytka nerwowo- mięśniowa, OUN.
płytka nerwowo- mięśniowa, OUN.
Muskarynowe –
Muskarynowe –
M1: komórki okładzinowe żołądka,
M1: komórki okładzinowe żołądka,
OUN.
OUN.
M2: serce, oskrzela, jelita, OUN.
M2: serce, oskrzela, jelita, OUN.
44
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Objawy centralne
Objawy centralne
· Śpiączka
· Niewydolność oddechowa
· Stupor
· Zespół deliryjny (dezorientacja, halucynacje wzrokowe i słuchowe,
nadpobudliwość)
· Wstrząs
· Zaburzenia pamięci
Dodatni objaw Babińskiego
45
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
O
objawy obwodowe
Przyspieszenie akcji serca
Przyspieszenie akcji serca
·
·
Zaburzenia rytmu serca
Zaburzenia rytmu serca
·
·
Rozszerzenie źrenic
Rozszerzenie źrenic
·
·
Zatrzymanie moczu
Zatrzymanie moczu
·
·
Atonia jelit
Atonia jelit
·
·
Hypertermia
Hypertermia
·
·
Suchość błon śluzowych
Suchość błon śluzowych
C
C
czerwona, sucha skóra
czerwona, sucha skóra
46
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
Przyczyny zespołu cholinolitycznego
Przyczyny zespołu cholinolitycznego
· Etanol
· Etanol
· Leki:
· Leki:
o działaniu parasympatykolitycznym
o działaniu parasympatykolitycznym
atropina, scopolamina, homatropina, Scopolan (Buscopan) oxyfenonium
atropina, scopolamina, homatropina, Scopolan (Buscopan) oxyfenonium
(Spasmophen)
(Spasmophen)
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
Amitryptylina, Imipramina, nortryptylina, clomipramina (Hydiphen,
Amitryptylina, Imipramina, nortryptylina, clomipramina (Hydiphen,
Anafranil), Doxepin (Sinequan), opipramol (Pramolan).
Anafranil), Doxepin (Sinequan), opipramol (Pramolan).
fenotiazyny
fenotiazyny
Promazyna, Chlorpromazyna (Fenactil), lewomepromazyna (Tisercin)
Promazyna, Chlorpromazyna (Fenactil), lewomepromazyna (Tisercin)
Pochodne piperydynowe – Thioridazyna
Pochodne piperydynowe – Thioridazyna
Pochodne piperazynowe – Pernazyna, flufenazyna (Mirenil)
Pochodne piperazynowe – Pernazyna, flufenazyna (Mirenil)
47
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
L
L
L
L
eki przeciwhistaminowe
eki przeciwhistaminowe
dimenhydrynat (Aviomarin), Hydroxyzyna (Atarax)
dimenhydrynat (Aviomarin), Hydroxyzyna (Atarax)
leki stosowane w chorobie Parkinsona
leki stosowane w chorobie Parkinsona
Parkopan (triheksyfenidyl), Akineton (biperiden), Pridinol,
Parkopan (triheksyfenidyl), Akineton (biperiden), Pridinol,
Cogentin (benzatropina).
Cogentin (benzatropina).
karbamazepina
karbamazepina
Glutetymid
Glutetymid
·
·
Rośliny
Rośliny
A
A
Atropa belladonna (Wilcza jagoda), Datura stramonium (bieluń dziędzierzawa),
Atropa belladonna (Wilcza jagoda), Datura stramonium (bieluń dziędzierzawa),
Hyoscyamus niger (Lulek czarny).
Hyoscyamus niger (Lulek czarny).
·
·
Grzyby o działaniu atropinowym
Grzyby o działaniu atropinowym
A
A
Amanita muscaria (muchomor czerwony), Amanita pantherina (Muchomor
Amanita muscaria (muchomor czerwony), Amanita pantherina (Muchomor
plamisty).
plamisty).
48
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
S
S
alicylan fizostygminy:
·
Amina czwartorzędowa (znosi objawy obwodowe, przechodzi przez barierę krew-
mózg znosząc objawy ośrodkowe).
·
Blokuje AchE co prowadzi do wzrostu stężenie ACh w synapsach nerwowych.
·
Początek działania ( po podaniu dożylnym lub domię-śniowym 3-8min.), maximum
działania osiąga po 5-10min. Działanie utrzymuje się przez 30min. do 5 godzin.
·
Wskazania do podania salicylanu fizostygminy:
S
twierdzenie co najmniej 1 objawu centralnego i 2 obwodowych, bądź 1 objawu
centralnego i 1 obwodowego, gdy czynnik wywołujący został zidentyfikowany.
·
49
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
S
Salicylan fizostygminy cd.
P
Przeciwwskazania:
Astma oskrzelowa
Cukrzyca
Mechaniczna niedrożność jelit
Zatrzymanie moczu (przeszkoda mechaniczna).
O
Ostrożnie:
Padaczka (może wywołać drgawki)
Zespół Parkinsona
Bradykardia
W zatruciu lekami o działaniu kardiotoksycznym (np. trójcykliczne
antydepresanty).
50
Zespół cholinolityczny
Zespół cholinolityczny
P
P
rzedawkowanie (zespół cholionergiczny):
Skurcz oskrzeli
Nadmierne wydzielanie (poty, biegunka, łzawienie, nadmierne wydzielanie w drzewie
oskrzelowym).
Nudności, wymioty
Bradykardia
Ataksja, niedowłady
Drżenia mięśniowe
Drgawki
Omamy
Porażenie mięśni szkieletowych
P
Postępowanie:
W razie konieczności: intubacja, odsysanie wydzieliny z oskrzeli, mechaniczna wentylacja.
Atropina i.v. w dawce 2-4mg co 3-10min. (0.5mg atropiny na każdy 1mg podanego salicylanu
fizostygminy), aż do ustąpienia objawów muskarynowych.