Psychologia

emocji i motywacji 4

Biologiczne mechanizmy

wzbudzania emocji

Ludzki mózg:

Około 100 000 000 000 neuronów.

Przeciętny neuron ma 10 000 synaps;

niektóre mają ich 15 razy więcej.

Lata 20-te i 30-te XX

wieku: Walter

Bradford Cannon na

podstawie

eksperymentów na

kotach wnioskuje, że

za kierowanie

ekspresją

emocjonalną

odpowiedzialne jest

wzgórze.

Kora mózgowa byłaby

w takim układzie

odpowiedzialna za

inhibicję

emocjonalnych

reakcji.

XIX-wieczna koncepcja Johna

Hughlinsa-Jacksona: mózg

można podzielić na trzy poziomy o

różnym ewolucyjnym wieku.

Najniższe partie mózgu są zarazem

ewolucyjnie najstarsze i zawiadują

automatycznymi reakcjami na

proste bodźce. W wyższych

rejonach mózgu znajdują się

ewolucyjnie młodsze ośrodki,

modulujące reakcje ośrodków

niższych – właśnie wśród nich

znajdują się części mózgu

odpowiedzialne za reakcje

emocjonalne. Najwyższe, i zarazem

ewolucyjnie najmłodsze struktury

mózgu to ośrodki korowe,

kontrolujące oba niższe poziomy.

Paul McLean: ludzki mózg

składa się z trzech systemów,

które rozwijały się na różnych

etapach ewolucji. Systemy

starsze, po tym jak się

wykształciły, wraz z rozwojem

systemów młodszych wciąż

ewoluowały – dzięki temu

starsze ośrodki mózgu rozwijały

połączenia z ośrodkami, które

pojawiły się ewolucyjnie później,

co prowadziło do doskonalenia

ich działania, doskonalenia

spełniania specyficznych dla

nich funkcji.

Mózg gadzi umożliwia zwierzętom

regulację temperatury ciała, defekację,

oznaczanie własnego terytorium i jego

obronę, polowanie, migracje i formowanie

shierarchizowanych grup społecznych.

Małpy pozbawione gadziej części mózgu

tracą reakcje powitalne wobec

przedstawicieli własnego gatunku lub

swojego odbicia w lustrze.

Ludzie cierpiący na pląsawicę Huntingtona

mają kłopoty z organizowaniem sobie

codziennych aktywności.

Mózg paleossaków, czyli struktury

limbiczne, są związane ze sterowaniem

zachowaniami nastawionymi z jednej

strony na przetrwanie jednostki – takie jak

jedzenie i rywalizowanie z innymi

osobnikami o rozmaite zasoby – a z drugiej

strony na przetrwanie gatunku –

opiekowanie się dziećmi, karmienie ich,

oraz mechanizm przywiązania dziecięcego.

Okolica przegrody układu limbicznego = ośrodek

przyjemności. Hipokamp w układzie limbicznym

= ośrodek nieprzyjemności (awersywny).

http://www.youtube.com/watch?v=GQ3AhgTNCGQ

http://www.youtube.com/watch?v=Mfkc8lJr6Ko

Pobudzeniu jednego z tych ośrodków –

przyjemności (okolic przegrody) lub przykrości

(hipokampa) – towarzyszy spadek aktywności

drugiego z nich.

Oznacza to, że doświadczanie jednocześnie

przyjemności i przykrości jest nieomalże

niemożliwe!

Doświadczenia aury w epilepsji

psychomotorycznej, związanej z układem

limbicznym.

Joseph LeDoux – znajdujące się w układzie

limbicznym ciało migdałowate jest

odpowiedzialne za procesy oceny poznawczej, czyli

pierwszy etap wzbudzania reakcji emocjonalnej w

ujęciu psychologicznym.

Wykształcenie się kory mózgowej, zwanej korą nową

– czyli mózgu neossaków – było zdaniem wielu

badaczy najbardziej znaczącym ewolucyjnie

wydarzeniem. Korę tą posiadają wszystkie ssaki,

jednak tylko u człowieka zajmuje ona 80% objętości

całego mózgu. Jej szczególnie silnie rozwiniętym u

ludzi elementem są płaty czołowe, mające rozległe

połączenia z układem limbicznym, co jest bardzo

ważne z punktu widzenia procesów emocjonalnych.

Inną różnicą między mózgiem człowieka a innych

kręgowców jest funkcjonalne zróżnicowanie

półkul u tego pierwszego, co również ma znaczenie

dla procesów emocjonalnych.

Z rozpoznawaniem emocji silniej

związana jest prawa półkula

ludzkiego mózgu niż lewa.

Różne funkcje związane z emocjami znajdują się w różnych

częściach mózgu. O ile obszary wzrokowe – związane m.in.

z rozpoznawaniem oznak ekspresji emocji u innych ludzi –

znajdują się w tylnej części mózgu, to wewnętrzna

reprezentacja doświadczania emocji i wyrażania

doświadczanej emocji znajduje się w jego części przedniej.

W przypadku doświadczania i ekspresji emocji

specjalizacja półkulowa ma inną formę, związaną z

walencją emocji – za doświadczanie i wyrażanie emocji

pozytywnych odpowiedzialne są raczej ośrodki

znajdujące się w lewej części mózgu, natomiast za

przeżywanie i ekspresje emocji negatywnych –

ośrodki umiejscowione w prawej części.

Jednak na poziomie biologicznych

mechanizmów wzbudzania,

przeżywania i ekspresji emocji

liczy się nie tylko struktura

mózgu, lecz także trzy grupy

substancji chemicznych:

neuroprzekaźniki, hormony i

neuromodulatory.

Znaczenie mają

także hormony:

...i

neuromodulat

ory, np. atak

paniki można

wywołać

poprzez

podanie

cholecystokinin

y.

Podsumowując:

Emocje są silnie biologiczne, cielesne –

począwszy od ich ewolucyjnej historii,

związanej z przystosowywaniem się i

doskonaleniem naszego gatunku, poprzez

określoną mózgową lokalizację różnych

emocjonalnych funkcji i ich uzależnienie

od obecności określonych substancji

chemicznych, a skończywszy na

uniwersalnych, zatem mających podłoże

biologiczne, wzorcach emocjonalnej

ekspresji.

Następnym razem:

Cztery systemy aktywacji

emocji

według Carolla Izarda

– integracja ujęcia biologicznego

i psychologicznego.