PROFILAKTYKA

PROFILAKTYKA

RAKA SZYJKI

RAKA SZYJKI

MACICY

MACICY

EPIDEMIOLOGIA RAKA

EPIDEMIOLOGIA RAKA

SZYJKI MACICY

SZYJKI MACICY



POLSKA

POLSKA



ŚWIAT

ŚWIAT

1. zachorowania na

1. zachorowania na

now. z

now. z

ł

ł

o

o

ś

ś

liwe -

liwe -

II m-ce

II m-ce

2. przyczyna zgonu na

2. przyczyna zgonu na

now. z

now. z

ł

ł

o

o

ś

ś

liwe - II m-ce

liwe - II m-ce

3. 500 000 nowych

3. 500 000 nowych

zachorowa

zachorowa

ń

ń

/rok

/rok

4. 300 000 zgonów/rok

4. 300 000 zgonów/rok

5. 80% przyp. dotyczy

5. 80% przyp. dotyczy

krajów rozwijaj

krajów rozwijaj

ą

ą

cych

cych

si

si

ę

ę

1. zachorowania na

1. zachorowania na

now. z

now. z

ł

ł

o

o

ś

ś

liwe -

liwe -

II m-ce

II m-ce

2. przyczyna zgonu na

2. przyczyna zgonu na

now. z

now. z

ł

ł

o

o

ś

ś

liwe - IV m-ce

liwe - IV m-ce

3. 3600 nowych

3. 3600 nowych

zachorowa

zachorowa

ń

ń

/rok

/rok

4. 2000 zgon

4. 2000 zgon

ó

ó

w/rok –

w/rok –

(9,4/100ty

(9,4/100ty

ś

ś

. - 1 z

. - 1 z

najwy

najwy

ż

ż

szych wsk.

szych wsk.

umieralno

umieralno

ś

ś

ci w

ci w

Europie

Europie

)

)

CZYNNNKI RYZYKA RAKA

CZYNNNKI RYZYKA RAKA

SZYJKI MACICY

SZYJKI MACICY



Infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego

Infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego

(HPV)

(HPV)



Wczesne rozpocz

Wczesne rozpocz

ę

ę

cie

cie

ż

ż

ycia p

ycia p

ł

ł

ciowego

ciowego



Wielu partnerów seksualnych

Wielu partnerów seksualnych



Du

Du

ż

ż

a liczba porodów

a liczba porodów



Z

Z

ł

ł

e warunki socjalne i ekonomiczne

e warunki socjalne i ekonomiczne



Niski poziom higieny osobistej i

Niski poziom higieny osobistej i

seksualnej

seksualnej



Palenie tytoniu

Palenie tytoniu



D

D

ł

ł

ugotrwa

ugotrwa

ł

ł

a antykoncepcja hormonalna

a antykoncepcja hormonalna

Wirus brodawczaka

Wirus brodawczaka

ludzkiego (HPV)

ludzkiego (HPV)



>100 typów HPV (wi

>100 typów HPV (wi

ę

ę

kszo

kszo

ść

ść

nieszkodliwa), zaka

nieszkodliwa), zaka

ż

ż

enie

enie

przebiega bezobjawowo i

przebiega bezobjawowo i

ust

ust

ę

ę

puje samoistnie

puje samoistnie



ok. 30 typów HPV odpowiada

ok. 30 typów HPV odpowiada

za infekcje narz

za infekcje narz

ą

ą

dów moczowo

dów moczowo

– p

– p

ł

ł

ciowych kobiet i m

ciowych kobiet i m

ęż

ęż

czyzn

czyzn



Ok. 630 mln ludzi jest

Ok. 630 mln ludzi jest

zaka

zaka

ż

ż

onych HPV

onych HPV



80% kobiet zostaje zaka

80% kobiet zostaje zaka

ż

ż

ona

ona

przed 50 r

przed 50 r

ż

ż

Wirus brodawczaka

Wirus brodawczaka

ludzkiego (HPV)

ludzkiego (HPV)



Wiriony kuliste (72

Wiriony kuliste (72

kapsomery)

kapsomery)



Zawieraj

Zawieraj

ą

ą

dwuniciowe,

dwuniciowe,

koliste DNA

koliste DNA



DNA zawiera kilka genów

DNA zawiera kilka genów

okre

okre

ś

ś

lanych jako wczesne

lanych jako wczesne

(E,early) i pó

(E,early) i pó

ź

ź

ne (L,late).

ne (L,late).



Bia

Bia

ł

ł

ka kapsydu wirusa s

ka kapsydu wirusa s

ą

ą

kodowane przez 2 geny

kodowane przez 2 geny

L1 i L2

L1 i L2

Wirus brodawczaka

Wirus brodawczaka

ludzkiego (HPV)

ludzkiego (HPV)



Bia

Bia

ł

ł

ka regionu wczesnego

ka regionu wczesnego

E1 i E2 odgrywaj

E1 i E2 odgrywaj

ą

ą

rol

rol

ę

ę

w

w

rozpocz

rozpocz

ę

ę

ciu replikacji

ciu replikacji

DNA wirusa

DNA wirusa



Bia

Bia

ł

ł

ko E4 u

ko E4 u

ł

ł

atwia

atwia

interakcj

interakcj

ę

ę

białek

białek

wirusowych z keratynami

wirusowych z keratynami



Bia

Bia

ł

ł

ka E5, E6 i E7 s

ka E5, E6 i E7 s

ą

ą

odpowiedzialne za

odpowiedzialne za

transformacj

transformacj

ę

ę

komórek

komórek

Molekularne podstawy

Molekularne podstawy

onkogenezy

onkogenezy

z udziałem HPV

z udziałem HPV



2 onkogen

2 onkogen

y

y

HPV :

HPV :

E6 i E7,

E6 i E7,

które podlegaj

które podlegaj

ą

ą

regulacji przez

regulacji przez

produkt genu E2.

produkt genu E2.



W czasie

W czasie

integracji genomu

integracji genomu

HPV

HPV

z genomem

z genomem

komórek pacjenta

komórek pacjenta

dochodzi do

dochodzi do

podzia

podzia

ł

ł

u w

u w

obr

obr

ę

ę

bie genu E2

bie genu E2

(przestaje

(przestaje

hamowa

hamowa

ć

ć

onkogeny E6 i E7).

onkogeny E6 i E7).

Molekularne podstawy

Molekularne podstawy

onkogenez

onkogenez

y z udziałem HPV

y z udziałem HPV



Produkt genu

Produkt genu

E6 przy

E6 przy

łą

łą

cza

cza

si

si

ę

ę

do genu

do genu

supresorowego

supresorowego

p53 i wywo

p53 i wywo

ł

ł

uje

uje

rozpad bia

rozpad bia

ł

ł

ka

ka

p53.

p53.

Molekularne podstawy

Molekularne podstawy

onkogenez

onkogenez

y z udziałem HPV

y z udziałem HPV



Bia

Bia

ł

ł

ko E7

ko E7

łą

łą

czy

czy

się z produktem

się z produktem

genu

genu

supresorowego

supresorowego

retinoblastoma i

retinoblastoma i

inaktywuje go.

inaktywuje go.

W efekcie

W efekcie

czynnik

czynnik

transkrypcyjny

transkrypcyjny

E2F przy

E2F przy

łą

łą

cza

cza

si

si

ę

ę

do

do

DNA i powoduje

DNA i powoduje

zwiększenie

zwiększenie

proliferacj

proliferacj

i

i

komórek.

komórek.

TYPY HPV ZWI

TYPY HPV ZWI

Ą

Ą

ZANE Z

ZANE Z

INFEKCJ

INFEKCJ

Ą

Ą

NARZ

NARZ

Ą

Ą

D

D

Ó

Ó

W

W

P

P

Ł

Ł

CIOWYCH

CIOWYCH

- rak szyjki
macicy
- inne
nowotwory
narządów
moczowo-
płciowych

-

kłykciny

kończyste
- brodawczaki
krtani
- kłykciny
gigantyczne

16,18,
45,56

31,33,35,
51,52

6,11,
40,42,43,44

Typy HPV o
wysokim
ryzyku
nowotworzeni
a

Typy HPV o
pośrednim
ryzyku
nowotworzen
ia

Typy HPV o
niskim ryzyku
nowotworzeni
a

Badania nad szczepionk

Badania nad szczepionk

ą

ą

p -

p -

HPV

HPV

Profilakty
ka
CIN2/3,
AIS,raka
nieinwazy
jnego
sz.m.
(100%)

Profilaktyka
zmian w
szyjce
macicy i
brodawek
płciowych
(100%)

Profilaktyka
infekcji(91,6

%)

zmian

cytolog.

(93,5%)

Brak CIN
po 17 m-
ach,
U 99,7%
p/ciała p –
HPV16

12167
16-26 r.ż.

277 kobiety

1113

kobiety

15-25 r.ż.

2392

kobiety

16-23 r.ż.

Jak obok

pHPV6,11,16
,18

p-HPV 16 i

18

p-HPV 16

4-
walentna

4-walentna

2 -walentna

1-

walentna

2005

2002

Szczepionka „Silgard”

Szczepionka „Silgard”



Rekombinowana, czterowalentna

Rekombinowana, czterowalentna

szczepionka otrzymana z

szczepionka otrzymana z

wirusopodobnych cz

wirusopodobnych cz

ą

ą

steczek g

steczek g

ł

ł

ównego

ównego

bia

bia

ł

ł

ka L1 kapsydu wirusów HPV typu

ka L1 kapsydu wirusów HPV typu

6,11,16,18

6,11,16,18



Nie zawiera wirusowego DNA

Nie zawiera wirusowego DNA



Wywołuje immunologiczn

Wywołuje immunologiczn

ą

ą

odpowied

odpowied

ź

ź

humoraln

humoraln

ą

ą



Zbadana łącznie u ponad 20 tyś. kobiet w

Zbadana łącznie u ponad 20 tyś. kobiet w

wieku 16 –26 lat

wieku 16 –26 lat



Skuteczność profilaktyczna wynosi prawie

Skuteczność profilaktyczna wynosi prawie

100%

100%

Dlaczego wybrano HPV

Dlaczego wybrano HPV

typu 6 i 11?

typu 6 i 11?



Oba wirusy:

Oba wirusy:

- są odpowiedzialne za ok.90% przypadków

- są odpowiedzialne za ok.90% przypadków

brodawek narządów płciowych

brodawek narządów płciowych

- mogą powodować zespół RRP (nawracającą

- mogą powodować zespół RRP (nawracającą

brodawczakowatość układu oddechowego) u

brodawczakowatość układu oddechowego) u

dzieci zakażonych przez matki podczas

dzieci zakażonych przez matki podczas

porodu.

porodu.



HPV typu 6 i 11 oraz 16 i 18 są

HPV typu 6 i 11 oraz 16 i 18 są

odpowiedzialne za 35 – 50% przypadków CIN

odpowiedzialne za 35 – 50% przypadków CIN

1 (dysplazji szyjki macicy małego stopnia).

1 (dysplazji szyjki macicy małego stopnia).

Dlaczego wybrano HPV

Dlaczego wybrano HPV

typu 16 i 18?

typu 16 i 18?



Oba wirusy są odpowiedzialne za:

Oba wirusy są odpowiedzialne za:

- ok.70% przypadków dysplazji szyjki

- ok.70% przypadków dysplazji szyjki

macicy dużego stopnia (CIN 2/3) i

macicy dużego stopnia (CIN 2/3) i

raka gruczołowego in situ (AIS)

raka gruczołowego in situ (AIS)

- ok. 70% przypadków dysplazji

- ok. 70% przypadków dysplazji

sromu dużego stopnia (VIN 2/3) u

sromu dużego stopnia (VIN 2/3) u

kobiet przed menopauzą

kobiet przed menopauzą

- większość zmian łuskowatych

- większość zmian łuskowatych

pochwy dużego stopnia (VaIN 2/3)

pochwy dużego stopnia (VaIN 2/3)

Wskazania -

Wskazania -

zapobieganie:

zapobieganie:



Dysplazji szyjki macicy du

Dysplazji szyjki macicy du

ż

ż

ego stopnia (CIN2/3)

ego stopnia (CIN2/3)



Rakowi szyjki macicy

Rakowi szyjki macicy



Zmianom dysplastycznym sromu du

Zmianom dysplastycznym sromu du

ż

ż

ego

ego

stopnia (VIN2/3)

stopnia (VIN2/3)



Brodawkom zewn

Brodawkom zewn

ę

ę

trznych narz

trznych narz

ą

ą

dów p

dów p

ł

ł

ciowych

ciowych

(k

(k

ł

ł

ykcin ko

ykcin ko

ń

ń

czystych)

czystych)

Schemat szczepienia:

Schemat szczepienia:



3 dawki szczepionki (0,5ml) w 0,2,6

3 dawki szczepionki (0,5ml) w 0,2,6

miesi

miesi

ą

ą

cu (iniekcje domi

cu (iniekcje domi

ęś

ęś

niowe)

niowe)



Nie ustalono czy istnieje potrzeba

Nie ustalono czy istnieje potrzeba

poda

poda

ż

ż

y dawki przypominaj

y dawki przypominaj

ą

ą

cej

cej



Nie jest zalecana u dzieci < 9 r.

Nie jest zalecana u dzieci < 9 r.

ż

ż

.

.

Przeci

Przeci

w

w

wskazania:

wskazania:



Nadwra

Nadwra

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

na substancje czynne

na substancje czynne



Choroba przebiegaj

Choroba przebiegaj

ą

ą

ca z wysok

ca z wysok

ą

ą

gor

gor

ą

ą

czk

czk

ą

ą

(i

(i

nfekcja o niewielkim

nfekcja o niewielkim

nasileniu nie jest

nasileniu nie jest

przeci

przeci

w

w

wskazaniem

wskazaniem

)

)



Ciąża (karmienie piersią nie jest

Ciąża (karmienie piersią nie jest

przeciwwskazaniem)

przeciwwskazaniem)

Niedoskonałości

Niedoskonałości

szczepionki:

szczepionki:



Szczepienie:

Szczepienie:

- może nie być skuteczną ochroną u

- może nie być skuteczną ochroną u

wszystkich zaszczepionych

wszystkich zaszczepionych

- nie zastępuje rutynowych badań

- nie zastępuje rutynowych badań

przesiewowych szyjki macicy

przesiewowych szyjki macicy



Brak danych dotyczących stosowania

Brak danych dotyczących stosowania

szczepionki u osób z osłabioną odpowiedzią

szczepionki u osób z osłabioną odpowiedzią

immunologiczną

immunologiczną



Ostrożnie stosować u ludzi z

Ostrożnie stosować u ludzi z

trombocytopenią /zaburzeniami

trombocytopenią /zaburzeniami

krzepnięcia (ryzyko krwawienia)

krzepnięcia (ryzyko krwawienia)

Niedoskonałości

Niedoskonałości

szczepionki:

szczepionki:



Nieznany czas trwania ochrony przed infekcją

Nieznany czas trwania ochrony przed infekcją

wirusem HPV (max. stężenia p/ciał w 7 miesiącu

wirusem HPV (max. stężenia p/ciał w 7 miesiącu

obserwacji, nadal obecne w 60 miesiącu

obserwacji, nadal obecne w 60 miesiącu

obserwacji).

obserwacji).



Nie określono minimalnego poziomu p/ciał

Nie określono minimalnego poziomu p/ciał

ochronnych. Immunogenność badano u 8915 kobiet

ochronnych. Immunogenność badano u 8915 kobiet

(18-26 rż) i 3400 dziewcząt i chłopców (9-17rż).

(18-26 rż) i 3400 dziewcząt i chłopców (9-17rż).



Najbardziej skuteczna rozpoczęciem współżycia

Najbardziej skuteczna rozpoczęciem współżycia

płciowego.

płciowego.

Podsumowanie

Podsumowanie



Badania nad szczepionkami przeciw

Badania nad szczepionkami przeciw

genitalnym typom HPV wskazują na ich

genitalnym typom HPV wskazują na ich

ogromną skuteczność dochodzącą do 100%.

ogromną skuteczność dochodzącą do 100%.



W przypadku ich globalnego zastosowania,

W przypadku ich globalnego zastosowania,

zapadalność na inwazyjnego raka szyjki macicy

zapadalność na inwazyjnego raka szyjki macicy

obniżyłaby się o ponad 90%, a liczba zgonów z

obniżyłaby się o ponad 90%, a liczba zgonów z

powodu tego raka o około 95%.

powodu tego raka o około 95%.



Szczepionki te mogą istotnie zmniejszyć

Szczepionki te mogą istotnie zmniejszyć

występowanie brodawek płciowych, które

występowanie brodawek płciowych, które

niekorzystnie wpływają na aktywność

niekorzystnie wpływają na aktywność

seksualną i zmniejszają szanse posiadania

seksualną i zmniejszają szanse posiadania

zdrowego potomstwa.

zdrowego potomstwa.