Profilaktyka raka

szyjki macicy-

Twój wybór!

Program skierowany

do uczniów klas I

liceum.

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Wydział Nauk o Zdrowiu

Kierunek: pielęgniarstwo

Agnieszka Wróbel

Karolina Szczypińska

gr. 10c

Jak dużo wiesz o raku

szyjki macicy?

Sprawdź swoją

wiedzę odpowiadając

na nasze pytania.

1. Co to jest szyjka

macicy?

a) Inna nazwa wnętrza

macicy.

b) Wąska dolna część

macicy, uchodząca w

górnej części pochwy.

c) Inna nazwa pochwy.

2. Główną przyczyną

raka szyjki macicy

jest/są:

a) Czynniki

genetyczne

b) Złe nawyki

żywieniowe

c) Wirus

3. Zakażenia wirusowe

są zwykle usuwane w

sposób naturalny

przez...

a) Układ nerwowy

b) Układ oddechowy

c) Układ odpornościowy

(immunologiczny

)

4. Które, spośród aktywnie

seksualnych kobiet, są

narażone na zakażenie

wirusem, mogącym

wywołać raka szyjki

macicy?

a) Tylko młode kobiety.

b) Tylko starsze kobiety.

c) Zarówno młodsze jak i

starsze kobiety.

5. Szyjka macicy...

a) Nie jest narażona na

zakażenia i rozwój raka,

ponieważ chroni ją śluz.

b) Jest stale narażona na

zakażenia i rozwój raka.

c) Staje się odporna na

zakażenia i rozwój raka po

urodzeniu dziecka.

Wstęp

Rak szyjki macicy jest chorobą, którą

jest zagrożona praktycznie każda

kobieta.

Po zapoznaniu się z dalszymi

informacjami masz szansę uniknięcia

tej choroby lub rozpozania jej w tak

wczesnym stadium, że niewielki

zabieg chirurgiczny pozwoli ją

całkiwicie wyeliminować, a Twoje

plany życiowe i macierzyńskie mogą

być w pełni zrealizowane.

Problem priorytetowy:

Główną i podstawową

przyczną raka szyjki

macicy to infekcja

onkogennym wirusem

brodawczaka ludzkiego

czyli wirusem HPV.

Czym jest wirus HPV?

Wirus brodawczaka ludzkiego

(HPV) jest szeroko

rozpowszechniony .

Istnieje ponad 100 typów wirusa

HPV, z których większość jest

relatywnie nieszkodliwa , a

zakażenie przebiega bezobjawowo

i ustępuje samoistnie .

Około 30 typów wirusa HPV jest

odpowiedzialnych za infekcje

narządów moczowo-płciowych

kobiet i mężczyzn.

Na całym świecie około 630 milionów ludzi jest

zakażonych wirusem HPV .

W pewnym momencie swojego życia około

połowa aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn

zostaje zakażona wirusem HPV .

- statystycznie istotna większość kobiet – 80% -

zostaje zakażona przed ukończeniem 50 roku

życia .

Zakażenie wirusem HPV najbardziej

rozpowszechnione jest wśród młodych osób

dorosłych w wieku 18-28 lat .

Większość zakażeń wirusem HPV przebiega

bezobjawowo, a do transmisji wirusa

(przeniesienia wirusa) może dojść nawet, gdy

brak objawów zakażenia (brodawki lub inne

widoczne zmiany) .

Jakie mogą być skutki HPV u kobiety

oraz mężczyzn ?

Wirusy przekazywane drogą płciową możemy

podzielić na niskoonkogenne (niskiego ryzyka)

oraz wysokoonkogenne (wysokiego ryzyka).

Wirusy niskiego ryzyka odpowiedzialne są za

powstawanie łagodnych zmian brodawkowatych

narządów rozrodczych (określanych jako kłykciny

kończyste) zarówno u kobiet jak i mężczyzn.

Odmiany HPV wysokiego ryzyka prowadzą

najczęściej do powstawania raka szyjki macicy

(ponad 90% zachorowań wywołanych przez

wysokoonkogenne odmiany HPV). Zakażenie

typami HPV wysokoonkogennym związane jest

również z występowaniem innych, rzadziej

występujących nowotworów narządów moczowo-

płciowych, takich jak rak odbytu, pochwy i sromu.

 

Z badań wynika, że ok. 75% aktywnych

seksualnie kobiet na pewnym etapie życia

ulega zakażeniu wirusem HPV. W 80%

przypadków wirus ustępuje samoistnie w

ciągu kilku miesięcy. Pozostaje jednak 20%

zarażonych kobiet w których organizmach

jego obecność przejmuje formę

przewlekłą. Statystycznie, przewlekła

infekcja HPV zwiększa 500-krotnie ryzyko

rozwoju raka szyjki macicy. HPV DNA jest

obecny w 99,7% przypadków raka szyjki

macicy, co oznacza, że ma wpływ na

prawie każde zachorowanie na tą

przypadłość.

Zarówno kobiety, jak i mężczyźni

zupełnie nieświadomie mogą przekazać

wirus swojemu partnerowi seksualnemu –

często jego występowanie jest całkowicie

bezobjawowe.

Wirus HPV, a problemy

zdrowotne mężczyzn.

Dobra wiadomość: u większości mężczyzn

narażonych na kontakt wirusem HPV nie dojdzie do

powstania żadnych objawów ani problemów

zdrowotnych. Szacuje się, że tylko u około 1%

aktywnych seksualnie mężczyzn, może on spowodować

powstanie trudnych do wyleczenia brodawek

narządów moczowo-płciowych. Jeszcze rzadziej

występuje rak prącia i odbytu. Jednak

prawdopodobieństwo rozwoju raka odbytu u mężczyzn

homo- i biseksualnych jest 17 razy większe niż u

mężczyzn heteroseksualnych. Prawdopodobieństwo to

wzrasta też u mężczyzn z upośledzoną odpornością, a

także u nosicieli wirusa HIV.

Jak się rozwija HPV?

W większości przypadków zakażenie

wirusami HPV ustępuje samoistnie, ale w

przypadkach zakażeń wirusami HPV

wysokiego ryzyka może dojść do rozwoju

raka szyjki macicy. Zmiany w obrębie

szyjki macicy powstałe z nieprawidłowych

komórek na skutek zakażenia wirusem

HPV są opisywane jako śródnabłonkowa

zmiana nowotworowa (CIN). W zależności

od typu wirusa HPV przebieg zakażenia

prowadzący do rozwoju raka szyjki macicy

może być różny.

Zakażenia typami wirusa HPV niskiego

ryzyka (HPV 6 lub 11) obciążone są

znikomym ryzykiem progresji zmian, ale

mogą przejść w etap tzw. przetrwałego

zakażenia.

Reasumując, większość zakażeń wirusami

HPV ustępuje samoistnie w ciągu 24

miesięcy.Zakażenia typami wirusa HPV

wysokiego ryzyka (typy HPV 16 i 18) są

często powiązane z CIN 2 - zmianami

bardziej zaawansowanymi. Pomimo, że

stany przedrakowe CIN spowodowane

przez wirusy HPV mogą ustąpić bez

potrzeby leczenia, to prawdopodobieństwo

progresji nowotworowej jest tym wyższe

im zmiany te są większe (CIN 2/3).

CIN 2/3 – dysplazja średniego i dużego

stopnia (uszkodzenie szyjki macicy

znacznego stopnia lub stan przedrakowy).

CIN 1 – dysplazja małego stopnia, w

stopniu tym opisywane są również
brodawki narządów moczowo- płciowych

.

Czynniki rozwoju raka

szyjki macicy:

-przewlekłe zakażenie

wirusem brodawczaka

ludzkiego

-wczesne rozpoczęcie

współżycia płciowego

-duża liczba partnerów

płciowych

-duża liczba porodów

-wieloletnie palenie

papierosów

Czynniki

prawdopodobne:

-wieloletnie stosowanie

hormonalnych leków

antykoncepcyjnych

-zakażenie HIV

-częste nie leczone

zakażenie pochwy

wywołane przez Chlamydia

Jak przenosi się wirus HPV?

Wirus przekazywany jest w

czasie stosunku seksualnego, a

czasami nawet w czasie

intymnego kontaktu skóry

narządów płciowych partnerów.

Zatem ryzyko zakażenia się

wirusem HPV dotyczy każdej

aktywnej seksualnie osoby.

Prezerwatywa nie daje ochrony

przed zakażeniem, ponieważ

skóra bezpośrednio wokół

narządów płciowych również

może go przenosić.

Jakie są objawy raka szyjki

macicy?

We czesnym stadium

zaawansowania choroby:

-możne nie dawać żadnych

objawów.

W późnym stopniu

zaawansowania:

-nieprawidłowa wydzielina z

pochwy

-upławy (wodniste z krwią)

-nieprawidłowe krwawienie

miesięczne

-ból podczas stosunku płciowego

-bóle podbrzusza i okolicy

krzyżowej

Znaczenie badań

cytologicznych

Badanie cytologiczne pozwoliły

na znaczne ograniczenie

występowania raka szyjki macicy

w wielu krajach na świecie.

Regularne badanie jest

najbardziej skutecznym

sposobem wykrywania

nieprawidłowych zmian

komórkowych szyjki macicy.

Na czym polega badanie

cytologiczne?

Wymaz cytologiczny zwany

popularnie cytologią jest

badaniem prostym do

wykonania, bezbolsenym dla

kobiety, trwającym kilka minut.

Ma on na celu wykrycie

nieprawidłowych komórek,

świadczących o rozpoczęciu się

procesie nowotworowym.

Na świecie co minutę wykrywa się

nowy przypadek zachorowania na

raka szyjki macicy. Co dwie minuty z

tego powodu umiera kobieta.

Dlaczego Polki nie robią

cytologii?

Polska należy do krajów europejskich

o najwyższym poziomie

zachorowalności i umieralności

kobiet z powodu raka szyjki macicy.

Kobiety w Polsce myślą:

„nie będę się badać, bo jeszcze coś

wykryją”

„rak mnie nie dotyczy-to choroba

starszych kobiet”

Jak często należy

poddawać się badaniu?

Badanie to powinno być

rutynowo wykonywane u

każdej kobiety po inicjacji

seksualnej-początkowo raz

w roku przez pierwsze 3-4

lata, a następnie

powtarzane nie rzadziej

niż co 3 lata.

Badanie cytologiczne

najlepiej przeprowadzić:

-co najmniej 2 dni po ostatnim

dniu miesiczki i nie później niż 2

dni przed rozpoczęciem

miesiączki.

-co najmniej 4 dni po użyciu

globulek dopochwowych

-w dniu badania nie należy

współżyć ani zakładać

tamponów.

Dzięki wczesnemu

wykrywaniu choroby za

pomocą badania

cytologicznego, ocalono

życie wielu kobiet.

Jednakże cytologia nie

uchroni Cię przed

zakażeniem wirusem HPV.

Niezależnie od

wykonywanej cytologii,

zapytaj lekarza o

szczepienie przeciwko

onkogennym typom wirusa

HPV 16 i 18.

Szczepionka przeciwko HPV

Rok 2006 możemy nazwać

przełomowym w walce z rakiem

szyjki macicy, bowiem pojawiła

się szczepionka. Szczepienie nie

chroni nas w 100% przed

rakiem. Jednak zmniejsza ryzyko

zmian przednowotworowych.

Dlatego, nawet po zaczepieniu,

tak ważne jest dalsze regularne

wykonywanie badań

cytologicznych.

Kto może się szczepić?

Zaleca się rytunowe

szczepienia dziewczętom w

wieku 11/12 lat.

Szczepienia mogą być

wykonywane także u

młodszych dziewcząt oraz

u chłopców w wieku 9-15

lat.

Zalecanie jest również

szczepienie osób w wieku

13/26 lat, które nie zostały

poddane szczepieniu.

Najkorzystniejsze jest

szczepienie przed

potencjalną ekspozycją na

zakażenie HPV, a więc

przed inicjacją seksualną.

Połączenie szczepienia

przeciwko zakażaniu

wirusem HPV oraz

regularne wykonywanie

cytologii stanowi

optymalną formę

profilaktyki raka szyjki

macicy.

Rak szyjki macicy

zabija 5 Polek

dziennie.

Możemy to zmienić!

Cel ogólny

Poprawa stanu zdrowia -

wczesne wykrycie

nowotworu raka szyjki

macicy

Cele szczegółowe

Po zrealizowaniu programu uczeń

potrafi:

Omówić czym jest rak szyjki macicy oraz

przedstawić czynniki rozwoju
Omówić epidemiologię szerzenia się

wirusa HPV-głównej przyczyny raka szyjki

macicy
Omówić objawy raka szyjki macicy
Przedstawić znaczenie badań

cytologicznych oraz wykonywania

szczepień ochronnych przeciwko HPV

Środki finansowe:

Ministerstwo Zdrowia

NFZ

Polskie Towarzystwo

Ginekologiczne

Osoby biorące udział w

programie:

Agnieszka Wróbel, Karolina

Szczypińska -

koordynatorki(osoby ds. promocji

zdrowia)

Dr Agnieszka Gąsowska-ginekolog

Dr n. med. Małgorzata Rekosz

Dr Grzegorz Południewski-

położnik

Czas trwania programu

Odbywać się będą 2 cykle

spotkań po 45 min

Zadania

Kryterium

sukcesu

Środki

realizacji

Wykonawcy

Środki

dydaktyczne

Epidemiolo

gia raka

szyjki

macicy

70%

Agnieszka
Wróbel,

Karolina
Szczypińs
ka Dr n.
med.

Małgorzat
a Rekosz

Zapobiegan

ie i leczenie

raka szyjki

macicy
( wygląd

badania

cytologiczn

ego

znaczenie

szczepionki

)

50%

Dr

Agnieszka
Gąsowska-
ginekolog
Dr

Grzegorz
Południew
ski-
położnik

Kolejne tematy spotkań

Konkurs plastyczny na temat

profilaktyki raka szyjki

macicy
Ankieta dydaktyczna

dotycząca przeprowadzonego

programu ( test

sprawdzający wiadomości)

Monitoring

Powtórne wypełnianie testu

sprawdzającego wiedze

uczniów po przeprowadzonym

programie