MAKROEKONOMIA
Wykład 9
Globalizacja
I internacjonalizacja
Instrumenty wsparcia
internacjonalizacji
Objawy globalizacji
• Światowy handel oraz przepływy
kapitałowe w ostatnich dekadach
wzrastały szybciej niż produkt
globalny
(Od 1980 r. do 2006 r. nastąpił
prawie sześciokrotny wzrost światowego
eksportu towarów, podczas gdy PKB wzrósł
w tym samym okresie blisko czterokrotnie.
W 2006 r. wartość globalnego eksportu
wyniosła 28,5% światowego PKB, wobec
17,1% w 1980 r.)
Objawy globalizacji
• Rosnąca wartość bezpośrednich
inwestycji zagranicznych (w 1980 r. napływ
BIZ w skali globalnej odpowiadał niespełna
4,7% światowego produktu krajowego brutto,
w 2005 r. 20,6%)
• Wzrost skali i zasięgu aktywności
korporacji transnarodowych (Na świecie
funkcjonuje około 78 tys., których sprzedaż
osiąga wartość 19 bln USD, przekraczając
dwukrotnie wartość globalnych obrotów
handlowych)
Objawy globalizacji
• Dynamiczny wzrost gospodarczy
notowany w państwach rozwijających
się (Chinach, Indiach oraz państwach
Ameryki Łacińskiej), a także zwiększające
się dochody ich mieszkańców
powodują, iż gospodarki te w znacznym
stopniu wpływają na przebieg światowej
koniunktury
Biznes międzynarodowy
– struktura podmiotowa
• Dominująca pozycja kilkuset
międzynarodowych koncernów
• Potencjał ekonomiczny największych
koncernów przewyższa potencjał wielu
krajów
• Koncentracja w kluczowych dziedzinach
wytwórczości i usług
Rola wielkich korporacji
transnarodowych
• 500 największych koncernów kontroluje
– Około połowy handlu światowego
– Ponad 90 % wartości zagranicznych inwestycji
bezpośrednich
– Około 80% wydatków na B+R
• Przeogromny wpływ na kształtowanie
nowoczesnych systemów zarządzania i
organizacji działalności gospodarczej
• Wpływy polityczne
• Zorganizowana, planowa działalność w oparciu o
posiadany potencjał
Tradycyjne podejście w analizie
biznesu międzynarodowego
• Firma rozwija się najpierw na rynku krajowym i już
jako dojrzała podejmuje próby ekspansji
międzynarodowej.
• Zaangażowanie międzynarodowe następuje
stopniowo (etapowo)
– Od rynków najbliższych geograficznie,
kulturowo do rynków bardziej odległych
– Od prostych form (eksport) po formy bardziej
zaawansowane
Internacjonalizacja
przedsiębiorstw
• „proces włączania się
przedsiębiorstwa do
międzynarodowego systemu
tworzenia wartości” (Plawgo B. 2002)
• jest immanentną cechą współczesnej
gospodarki rynkowej i obejmuje nie
tylko duże koncerny, ale coraz
częściej małe i średnie
przedsiębiorstwa.
Formy internacjonalizacji przedsiębiorstwa
Zaangażowanie
kapitału
100% Własna
produkcja
Kraj za granicą
goszczący
Filia
Joint
Venture
Franchising
Umowa
licencyjna
Kraj
Eksport
macierzysty
Kraj macierzy Kraj goszczący
100%
Zaangażowanie
zarządzania
Źródło: H.G. Meissner, Strategic International Marketing, Sprinter Verlag, Berlin 1990,
s. 47.
Internacjonalizacja
W niektórych opracowaniach naukowych pojęcia:
internacjonalizacja i globalizacja stosuje się
zamiennie,
jednak w większości globalizacja jest
traktowana jako zjawisko nadrzędne,
a czasem
wyższy etap internacjonalizacji.
W literaturze przedmiotu nie istnieje jedna zgodna
definicja internacjonalizacji.
Można wyróżnić
makro-
i mikroekonomiczne ujęcia internacjonalizacji:
pierwsze dotyczą gospodarki, a drugie –
przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorczość „nowej generacji”
• Małe dynamiczne firmy bardzo szybko po starcie
wychodzą na obce rynki -
born globals
• Firmy tego typu działają nowoczesnych sektorach
• Zarządzane są często przez zespoły przywódcze
(a nie jednoosobowo)
• Korzystają nie tylko z wewnętrznych, ale też
często zewnętrznych źródeł finansowania
Nowe warunki działania przedsiębiorstw
na rynkach międzynarodowych
• Przyspieszona wymiana informacji, dzięki
nowoczesnym technologiom, pozwoliła na
zmniejszenie dystansu kulturowego
• Skrócenie czasu i obniżka kosztów komunikacji
międzynarodowej
• Stopniowe ograniczania ceł i innych barier w
handlu światowym a także z postępującego
procesu integracji gospodarczej.
• Do sektora dynamicznych małych przedsiębiorstw
weszli ludzie wykształceni, z dobrą znajomością
języków obcych
Instrumenty internacjonalizacji
zewnętrznej (czynnej)
•
podwykonawstwo
dla działających na
rynku krajowym międzynarodowych
firm,
• eksport
pośredni i bezpośredni,
• formy kooperacji niekapitałowej:
produkcja na zlecenie i obrót
uszlachetniający, sprzedaż licencji,
umowy franchisingowe.
•
joint ventures
forma kooperacji
kapitałowej
• samodzielna działalność gospodarcza za
granicą.
Podwykonawstwo
• wytwarzanie na zamówienie części lub całości
produktów sprzedawanych pod obcą marką przez
zleceniodawcę.
• Na przykład duże sieci handlowe sprzedają pod
własną marką różnorodne artykuły żywnościowe i
przemysłowe wytwarzane przez
wyspecjalizowanych producentów.
Eksport pośredni
• występuje, gdy producent dostarcza
towary krajowemu eksporterowi lub
krajowej filii zagranicznego importera.
• zalecany przedsiębiorstwom w
początkowej fazie internacjonalizacji
Eksport bezpośredni
• samodzielne podejmowanie czynności
związanych z przekroczeniem granicy
przez towar i jego zbytem w kraju
docelowym.
• pozwala na zwiększenie korzyści z
wymiany handlowej poprzez autonomiczne
ustalanie cen oraz rezygnację z prowizji
dla pośrednika.
Proste formy kooperacji niekapitałowej
• produkcja na zlecenie - polegająca na
wykonaniu produktu zgodnie z
przygotowaną przez zagraniczne
przedsiębiorstwo specyfiką zamówienia.
• obrót uszlachetniający, czyli obróbka lub
przetworzenie towarów z zagranicy, a
następnie wysłanie ich do kraju
pochodzenia.
Sprzedaż licencji
•
odpłatne użyczenie pewnych praw
własności intelektualnej. Wysokość opłaty
wnoszonej na rzecz licencjodawcy na
podstawie kontraktu licencyjnego ustalana
może być na przykład w stosunku
proporcjonalnym do zysków uzyskanych z
użytkowania licencji.
Franchising
• polega na przekazaniu zezwolenia na
prowadzenie działalności handlowej
lub usługowej pod nazwą i znakiem
firmowym dawcy franchisingu,
stosując ustaloną przez niego jakość
produktów i ceny.
Joint venture
polega na tym, że niezależni partnerzy z
różnych krajów wnoszą: aporty
rzeczowe, środki pieniężne, technologie,
znajomość warunków rynkowych i
różnorodne powiązania kooperacyjne
oraz prowadzą działalność w ramach
wspólnej firmy na podstawie umowy.
Samodzielna działalność
przedsiębiorstwa na rynkach
zagranicznych
• jest najbardziej zaawansowanym
instrumentem internacjonalizacji
zewnętrznej.
• Ze względu na rodzaj działalności
można wyróżnić
filie handlowe,
produkcyjne,
montażowe, a także
wydobywcze.
• Filia oznacza trwałą obecność na
rynkach zagranicznych, ale utworzenie
jej wiąże się jednak z problemem
finansowania, urządzenia i prowadzenia.
Potencjalne korzyści związane z
BIZ-ami
• oszczędności kosztów transportu,
• niższe koszty pracy i/lub surowców krajach
podjęcia inwestycji,
• ominięcie barier handlowych,
• ograniczenie ryzyka związanego z kursami walut,
• możliwość wykorzystania instrumentów
wspierania BIZ w kraju goszczącym, w kraju
pochodzenia oraz oferowanych przez instytucje
międzynarodowe.
Instrumenty internacjonalizacji
wewnętrznej (biernej)
• - import bezpośredni i pośredni,
• - zakup licencji za granicą
• - uczestnictwo w franchisingu jako
franchisinobiorca,
• - partnerstwo w joint venture
organizowanym na terenie kraju
macierzystego.
Pozytywne skutki importu
• dostęp do surowców i materiałów
niedostępnych lub trudno dostępnych w
kraju macierzystym oraz nowoczesnej
techniki i technologii
• poprawa jakości i nowoczesności oferty
• optymalizacja własnej grupy produktów ze
względu na możliwość komplementarnego
potraktowania oferty zagranicznej
• możliwość uzyskania informacji o
tendencjach rynkowych za granicą
Polityka wspierania internacjonalizacji
• ma na celu
ograniczanie występujących barier
wchodzenia przedsiębiorstw na rynki zagraniczne.
• Polityka handlowa UE oddziałuje zarówno na
obroty na wspólnym rynku jak i na wymianę z
innymi krajami.
• Priorytetem tej polityki jest jednak zapewnienie
unijnym firmom dostępu do zagranicznych
rynków
.
Strategia Dostępu do Rynku
• W tej ramach tego przedsięwzięcia
identyfikowane są bariery (celne i
pozataryfowe) w dostępie do
poszczególnych rynków spoza UE
oraz
podejmowane działania w celu ich
zmniejszenia.
• W bazie danych w Internecie zbierane są
informacje o rynkach krajów spoza Unii, a
dostęp do niej dla użytkowników z UE jest
bezpłatny.
Programy wspomagające
internacjonalizację
• Al-Invest -
program współpracy
gospodarczej mającym na celu wsparcie
internacjonalizacji sektora MSP w Ameryce
Łacińskiej przy udziale partnerów
europejskich.
• Program EU Gateway
, obejmujący lata:
2008-2015 ma z kolei na celu wsparcie
eksportu unijnych małych i średnich
przedsiębiorstw do Japonii i Korei.
Sieć Enterprises Europe Network
• W Europie i krajach basenu Morza
Śródziemnego działa około
600
ośrodków sieci EEN
.
• Przekazują one
MSP
informacje
dotyczące prawa i polityk UE,
prowadzenia działalności gospodarczej
za granicą, dostępu do źródeł
finansowania, transferu technologii,
oraz udziału w programach ramowych
UE.
Pomagają one również w
znalezieniu
partnerów.
i organizują seminaria,
szkolenia, konferencje oraz misje
handlowe.
Formy wsparcia internacjonalizacji w
Polsce
• ubezpieczenia i gwarancje eksportowe w KUKE,
• dopłaty do oprocentowania kredytów
eksportowych (DOKE)
• dofinansowanie:
−przedsięwzięć promocyjnych wspierających
eksport,
−branżowych projektów promocyjnych,
−udziału polskich przedsiębiorstw w targach i
wystawach za granicą,
−przedsięwzięć wydawniczych promujących
eksport,
−kosztów uzyskania certyfikatu wyrobu.
KUKE
• Działalność KUKE S.A. polega głównie na:
ubezpieczaniu należności przysługujących od
kontrahentów zagranicznych i krajowych,
prowadzeniu gwarantowanych przez Skarb
Państwa ubezpieczeń eksportowych i udzielaniu
gwarancji ubezpieczeniowych.
• Dla małych i średnich firm KUKE oferuje program
poręczeniowo–ubezpieczeniowy „Łatwy Eksport”
przygotowany wspólnie z Bankiem Gospodarstwa
Krajowego
z
myślą o eksporterach nie
posiadających możliwości przedstawienia bankowi
odpowiednich zabezpieczeń
Program DOKE
• system dopłat z budżetu państwa do
oprocentowania kredytów na finansowanie
eksportu w celu wspierania przez państwo
aktywności eksportowej polskich przedsiębiorstw.
• Dopłaty realizowane są w ramach wzajemnych
rozliczeń między Bankiem Gospodarstwa
Krajowego a bankiem udzielającym kredytu
eksportowego, z którym została podpisana
Umowa DOKE.
• Stała stopa procentowa określona zostaje w
przyrzeczeniu podpisania Umowy DOKE, w
Umowie DOKE oraz umowie kredytu
eksportowego i pozostaje
na niezmienionym poziomie przez cały okres
trwania umów.
Polskie rządowe kredyty eksportowe
•
przeznaczone są na finansowanie dostaw z Polski. Mogą
być one udzielane na warunkach komercyjnych lub na
zasadach preferencyjnych w formie tzw. pomocy
wiązanej.
•
Do korzystania z kredytów w ramach pomocy wiązanej
uprawnione są wybrane kraje rozwijające się znajdujące
się na liście publikowanej przez OECD.
•
Kredyty rządowe tego typu, oprócz istotnej roli
wspierania eksportu, przyczyniają się do zwiększenia
wielkości świadczonej przez Polskę pomocy rozwojowej i
są alternatywnym instrumentem pomocowym w
porównaniu do na przykład bezpośredniego wsparcia
budżetowego czy grantów.
Formy wsparcia internacjonalizacji w
Polsce
Instrumenty o charakterze
informacyjnym, promocyjnym i
doradczym
• działalność portalu Promocji Eksportu
• działalność Wydziałów Promocji Handlu i
Inwestycji przy ambasadach i konsulatach RP
• działalność PAIZ
• Instrumenty te mają na celu ograniczenia
takich barier internacjonalizacji przedsiębiorstw
jak: niepełne informacje o sytuacji na rykach
międzynarodowych, zbyt wysokie koszty
marketingu (promocji) oraz niewystarczające
umiejętności personelu do prowadzenia
sprzedaży za granicą.
Globalizacja gospodarki światowej powoduje, że firmy
zainteresowane trwałym rozwojem powinny włączyć się
w wymianę międzynarodową.
Występujący w Polsce
umiarkowany
popyt
wewnętrzny
skłania
do
poszukiwania zagranicznych rynków zbytu.
Skutecznie prowadzona polityka wpierania
internacjonalizacji przedsiębiorstw oddziałuje nie tylko
na sytuację ekonomiczną samych przedsiębiorstw
(ograniczając bariery wejścia na rynki zagraniczne),
ale
i całej gospodarki.
Rosnący eksport wyznacza
możliwości rozwoju firm i wzrost podstawowych
wielkości makroekonomicznych.