MAKROEKONOMIA
Wykład 7
Budżet państwa
System podatkowy
System podatkowy przed
rozpoczęciem transformacji
gospodarczej
• W czasach PRL podatkami była objęta tylko
gospodarka nieuspołeczniona.
• Z początkiem lat 90-tych ułomny system podatkowy
został zastąpiony nowym, zbliżonym do rozwiązań
stosowanych w krajach UE.
• W latach 1991-1992 zlikwidowano m.in. odrębne
opodatkowanie podatkiem dochodowym osób
prawnych z sektora gospodarki uspołecznionej i
nieuspołecznionej, wprowadzając w styczniu 1989 r.
jednolity podatek dochodowy od osób prawnych.
Obecny system podatkowy
• bezpośrednie, czyli:
– podatek dochodowy od osób fizycznych,
– podatek dochodowy od osób prawnych,
– podatek od spadków i darowizn,
– podatek od czynności cywilnoprawnych,
– podatek rolny,
– podatek leśny,
– podatek od nieruchomości,
– podatek od środków transportowych.
• pośrednie:
– podatek od towarów i usług,
– podatek akcyzowy,
– podatek od gier.
Podatek dochodowy
od osób fizycznych (PIT)
Przykłady ulg w podatku dochodowym od osób fizycznych w 2009 r. Odliczenia od dochodu
• wydatki na zakup leków, których stosowanie
zalecił lekarz specjalista
• opłacenie przewodników osób niewidomych
• utrzymanie przez osoby niewidome psa
przewodnika
• używanie samochodu osobowego,
stanowiącego własność osoby
niepełnosprawnej
• darowizny (np. na organizacje pożytku
publicznego)
Odliczenia od dochodu
• wydatki ponoszone z tytułu użytkowania sieci
Internet w budynku będącym miejscem
zamieszkania podatnika
• wydatki poniesione przez podatnika uzyskującego
przychody z pozarolniczej działalności
gospodarczej na nabycie nowych technologii
• wydatki na spłatę odsetek od kredytu
udzielonego podatnikowi na sfinansowanie
inwestycji mającej na celu zaspokojenie
własnych potrzeb mieszkaniowych
Odliczenia od podatku
• ulga na dzieci (odliczenie dotyczy
łącznie obojga rodziców, opiekunów
prawnych dziecka albo rodziców
zastępczych pozostających w związku
małżeńskim)
• wydatki na systematyczne
oszczędzanie w kasie mieszkaniowej
Wybór formy opodatkowania w przypadku prowadzenia własnej działalności
gospodarczej
Zasady ogólne
(opodatkowanie dochodu w oparciu o zwykłą skalę
podatkową) Dwie stawki:
18% - dochód roczny do 85.528 zł
i 32% powyżej tej kwoty
Stratę (wynikającą z nadwyżki kosztów nad
przychodami) można odpisać w następnych latach.
Można korzystać z ulg i ze wspólnego rozliczania
Podatnik ma obowiązek prowadzenia księgi
przychodów i rozchodów (lub ksiąg rachunkowych)
Wybór formy opodatkowania
19 proc. liniowy podatek dochodowy
Oprócz kosztów można również odliczyć
składki na ubezpieczenia społeczne i
zdrowotne.
Nie można korzystać z ulg i ze wspólnego
rozliczania
Podatnik ma obowiązek prowadzenia
księgi przychodów i rozchodów (lub ksiąg
rachunkowych)
Nie może z tej formy korzystać
prowadzący działalność gospodarczą,
który chciałaby świadczyć usługi na rzecz
swego byłego pracodawcy.
Wybór formy opodatkowania
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
3 proc. – dla działalności usługowej w zakresie
handlu
5,5 proc. – dla działalności wytwórczej i robót
budowlanych
8,5 proc. – dla działalności usługowej
17 proc. – dla niektórych rodzajów działalności
usługowej (np. hotele, wynajem
samochodów)
20 proc. – dla przychodów osiąganych w ramach
wolnych zawodów
Ryczałt może wybrać osoba której dochody z
działalności gospodarczej w roku poprzednim nie
przekroczyły 150 tys. euro
Wybór formy opodatkowania
Ryczałt od przychodów
ewidencjonowanych
Nie można korzystać ze wspólnego
rozliczania i z ulgi na dzieci (można za
darowizny, na Internet i odsetkowej)
Można odliczyć składki na ubezpieczenia
społeczne i zdrowotne
Obowiązek prowadzenia ewidencji
przychodów
Wybór formy opodatkowania
Karta podatkowa
Nie każdy rodzaj działalności może być
objęty kartą.
(nie mogą z niej skorzystać np. dziennikarze,
tłumacze, doradcy podatkowi)
Przed rozpoczęciem działalności należy złożyć
wniosek do naczelnika US o zastosowanie tej
formy opodatkowania i uzyskać zgodę oraz
decyzję o wysokości podatku
Podatek dochodowy
od osób prawnych (CIT)
• Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania
podatkiem dochodowym jest dochód.
• Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad
kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku
podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów
przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.
• W przypadku gdy podatnik poniósł stratę w roku
podatkowym, o wysokość tej straty może obniżyć
dochód w najbliższych kolejno po sobie
następujących pięciu latach podatkowych, z tym że
wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie
może przekroczyć 50% kwoty tej straty.
Podatek o czynności cywilno-
prawnych (ważniejsze przykłady)
• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i
praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy
oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy o podział spadku oraz umowy o
zniesienie współwłasności - w części
dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania
PODATEK ROLNY
Przedmiotem opodatkowania są grunty
sklasyfikowane w ewidencji gruntów i
budynków jako użytki rolne lub jako grunty
zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych
Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku
rolnego są:
- właściciel gruntów,
- posiadacz samoistny gruntów,
- użytkownik wieczysty gruntów,
- posiadacz gruntów, stanowiących własność Skarbu
Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego
Podatek leśny
• Opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają
określone w ustawie lasy, z wyjątkiem lasów
zajętych na wykonywanie innej działalności
gospodarczej niż działalność leśna.
• Za działalność leśną uważa się działalność w
zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania
lasu, utrzymywania i powiększania zasobów i
upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną,
pozyskiwania - z wyjątkiem skupu - drewna,
żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny
oraz płodów runa leśnego, a także sprzedaży tych
produktów w stanie nieprzerobionym
Podatek VAT
• podatek pośredni, obrotowy, który z założenia
ma w jak najmniejszy sposób oddziaływać na
ostateczną cenę towaru i usługi podlegającej
opodatkowaniu (poprzez jego "przerzucalność"
na kolejne fazy obrotu).
• W Polsce został wprowadzony przez Ustawę z
dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i
usług oraz o podatku akcyzowym
• Po przystąpieniu do UE: "Ustawa o podatku od
towarów i usług" z dnia 11 marca 2004 roku
”
Podatek VAT
• Opodatkowaniu podatkiem od
towarów i usług podlega:
• odpłatna dostawa towarów i odpłatne
świadczenie usług na terytorium kraju,
• eksport towarów,
• import towarów,
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
Stawki podatku VAT
Podstawową stawką jest stawka 22%,
Dla niektórych towarów i usług przewidziano
stawki obniżone:
• 7% m.in.: leki, książki, zabawki, żywność itp.)
• 3% (nieprzetworzone produkty rolne)
Istnieje również stawka 0%, która obowiązuje
przy:
• wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów,
• eksporcie towarów.
Akcyza
Podatek pośredni nakładany na niektóre
wyroby konsumpcyjne:
• produkty energetyczne (ogólnie wszystkie
wyroby służące dla celów napędowych lub
grzewczych),
• energia elektryczna,
• napoje alkoholowe (piwo, wino, produkty
pośrednie, wyroby spirytusowe),
• wyroby tytoniowe (papierosy, cygara, tytoń
do palenia),