ETYKA ROZDZ 1 (2)

ROZDZIAŁ 1. ETYKA JAKO FILOZOFICZNY NAMYSŁ NAD MORALNOŚCIĄ.

0


Czy można mówić o moralności uniwersalnej, czy zdani jesteśmy na pluralizm rozwiązań…?


  1. Sposoby badania fenomenu moralności.


Wszystkie nauki badające fenomen moralności zgadzają się co do tego, że moralność

wiąże się z wolnym i rozumnym działaniem człowieka (wyklucza się działania związane z fizjologią). Najczęściej, kiedy działanie nazywamy „moralnym”, mamy na myśli jego pozytywną ocenę, moraliści zwykli jednak posługiwać się terminem „moralny” bez przymiotnika, mając na uwadze działanie specyficzne dla rozumnych i wolnych istot. Termin moralny jest wtedy aksjologicznie neutralny, co pozwala mówić nie tylko o moralności chrześcijańskiej, ale też o faszystowskiej, liberalnej czy burżuazyjnej. Czesław Znamierowski uważa, że słowo „moralność” powinno się zarezerwować jedynie dla tych postaw, które darzymy moralnym szacunkiem, natomiast ogół zachowań moralnych człowieka nazwać etosem. Moralnością nazwalibyśmy uznane reguły zachowania człowieka.


Etologia = opisowa (nie ocenia!) nauka o moralności, socjologia moralności, psychologia moralności. Wskazuje na sposób postępowania człowieka i reakcje towarzyszące moralnym doświadczeniom.


  1. Socjologia moralności traktuje moralność jako fakt społeczny.


Bada więc moralność różnych społeczności na przestrzeni czasu i zmieniających się warunków społeczno-kulturowych. Badania socjologii moralności pokazują różnorodność i zmienność moralnych zwyczajów i reguł, to bywa często uznane za argument na rzecz relatywizmu moralnego, zgodnie z którym nie istnieją uniwersalne i niezmienne normy moralne. Te bowiem są zdaniem relatywistów względne, zależne od standardów określających konkretny kontekst moralny, czyli zwyczajów i norm akceptowanych w danym miejscu i czasie.

Socjologia moralności bada też związki, jakie zachodzą między ludzkimi poglądami na temat moralności a statusem społecznym, płcią, czy stanem majątkowym, a nawet klimatem.

Socjologia moralności stara się też ustalić związki funkcjonalne pomiędzy moralnością, religią a prawem, sytuacją społeczno-polityczną czy wpływem autorytetów moralnych.


Błąd socjologiczny = wyciąganie wniosków normatywnych z zastanego etosu (np. uczciwość jest dobra, bo przynosi bogactwo).


  1. Dla psychologa moralności moralność jest faktem psychicznym.


Stara się on odkryć m.in. motywy, jakie towarzyszą wydawanym przez nas ocenom moralnym (pochwałom i naganom), związki, między charakterem a moralnością, znaczenie neutralnych predyspozycji moralnych człowieka i jego moralnych przeżyć, a także miejsce uczuć w działaniu i fenomen doświadczenia sumienia. Problemem często poruszanym zarówno przez psychologów jak i filozofów moralności jest żal i poczucie winy.


Rezyduum moralne = ogół moralnych uczuć towarzyszących podmiotowi po spełnieniu działania powodującego wymierną stratę.


  1. Specyfika filozoficznej refleksji nad moralnością.


Robert Speamann twierdzi, że moralność to reguły zachowania i uzasadnienie tych reguł.

Jeśli reguły takie można uzasadnić, to powiemy, że ich respektowanie jest moralnie słuszne, co oznacza, że pozostajemy nimi moralnie związani. Ktoś, kto łamie moralne reguły, postępuje w jakimś sensie wbrew sobie.


Kołakowski – „Moralność jako dziedzina życia duchowego różna od interesu istnieje tylko przy założeniu, że ustanawia ona reguły obowiązujące wszystkich”.


Etyka – (dyscyplina filozoficzna) jest filozoficzną i normatywną teorią moralnej powinności działania. Jej przedmiotem jest rozumne i wolne działanie człowieka.


Etycy czynią też przedmiotem swych analiz postawy (rozumiejąc przez nie utrwalony sposób postępowania) oraz rozumnego i wolnego sprawcę działań.

Formalnym przedmiotem etyki jest czyn w aspekcie dobra i zła => etyka jest więc nauką normatywną.

Dla etyka źródłem poznania są rozum i doświadczenie, natomiast teolog będzie się powoływał przede wszystkim na właściwy dla danej teologii rodzaj objawienia, a dopiero wtórnie na rozum i doświadczenie.

Głównym zadanie etyki jest uzasadnianie reguł moralnych. W etyce chodzi o racje, nie tylko o wskazanie, jakie działanie jest moralnie słuszne, ale przede wszystkim o uzasadnienie dlaczego jest słuszne.


Kotabiński – sądził, że racjonalna etyka jest zbędna. Wg niego każdy człowiek potrafi rozróżniać dobro od zła – tak samo jak potrafi rozróżniać kolory.


Powinność moralna różni się od wszystkich innych powinności tym, że nie można w prosty sposób się od niej uchylić, wskazując np. na brak ochoty do spełnienia określonego działania. Gdyby powinność moralna zależała od naszego chcenia, wówczas nie miałoby sensu mówienie o jakichkolwiek, niezależnych od naszej woli regułach, nie mielibyśmy też powodów do poczucia winy czy wyrzutów sumienia. Powinność tę odkrywamy a nie tworzymy. Wg Sokratesa moralna prawda tkwi w człowieku – umiejętna dyskusja ma pomóc w jej odkryciu.


  1. Specyfika nauczania etyki.


Odniesienie do działania nadaje tyce wymiar praktyczny. Etyki można się nauczyć, ale nie trzeba zgodnie z nią żyć. Sokrates był wyznawcą intelektualizmu etycznego – twierdzenia, że rozpoznanie konkretnego prawa moralnego implikuje jego konsekwentne respektowanie.

Kant – podkreślał znaczenie wolnej woli dla moralnego działania. Posłuszne podporządkowanie się moralnym regułom świadczy o braku moralnej dojrzałości.


Moralna dojrzałość – respektowanie moralnych reguł przy wewnętrznym przekonaniu o ich słuszności i bez obaw o ewentualne sankcje.




  1. Źródło moralnej powinności działania – co sprawia, że w ogóle coś powinniśmy?


To pytanie o to, dlaczego powinniśmy podporządkować się określonym regułom postępowania. Sokrates (ojciec etyki) chciał wraz ze swoimi partnerami w dyskusji odkryć „jak żyć” i to pytanie Sokratesa jest pierwszym i podstawowym problemem filozofii moralnej. W pytaniu „jak żyć’ chodzi o odczytanie sensu ludzkiego życia. Pytanie to jest niezwykle ważne, nawet dramatyczne- ponieważ od trafnej odpowiedzi na nie zależy, czy uda nam się czy też nie, zrealizować życie w wymiarze duchowym, świat specyficznie ludzkich wartości. „Zmarnować życie” to w tym kontekście znaczy nie osiągnąć moralnej dojrzałości.




Ale niejasny jest status ustalonych w taki sposób reguł. Tylko mała część społeczności ustala reguły.


Na podstawie przemyśleń twórców umowy społecznej powstały współczesne teorie kontraktarianizmu. Kontraktarianie- J. Rawls i D. Gauthier wychodzą z założenia, że moralne ograniczenia muszą wynikać z ludzkiego rozumu lub społecznych konwencji, a nie z jakiegokolwiek religijnego objawienia. Moralna powinność wynikałaby zatem albo z kontraktu, który jest wynikiem zgodności woli stanowiących go podmiotów, albo byłaby konstruktem umysłu jak u Kanta.












































Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Etyka- rozdz. 5
ETYKA ROZDZ  (2)
ETYKA ROZDZ 1
ETYKA ROZDZ 
ETYKA ROZDZ 10
ETYKA ROZDZ 10(1)
ETYKA ROZDZ 3
ETYKA ROZDZ 5
ETYKA ROZDZ 14
ETYKA ROZDZ 16
ETYKA ROZDZ 15
etyka rozdz 4
ETYKA ROZDZ 12
Holowka rozdz.+II, etyka(1)
Hołówka+rozdz+1, etyka(1)
Nozick+-+anrchia+państwo+utopia+rozdz-3, etyka(1)
Hołówka Etyka w działaniu rozdz 1 (str 33 52)
Prez etyka materiały1
Prez etyka materialy7

więcej podobnych podstron