Prawo do świadczeń chorobowych mimo

wygaśnięcia umowy na zastępstwo

Wielu pracodawców na pewno nieraz stawało przed dylematem, jak

zorganizować pracę, gdy pracownica urodzi dziecko i zajmie się jego

wychowaniem albo pracownik lub pracownica chorują bądź przebywają

na urlopie bezpłatnym i z tych powodów są długo nieobecni w pracy.

W takich i innych przypadkach usprawiedliwionej nieobecności w pracy

pracownika, gdy jest potrzeba jego zastąpienia, Kodeks pracy przewiduje

możliwość zatrudnienia innego pracownika na podstawie umowy o pracę

na czas określony obejmujący czas tej nieobecności. Jest to szczególny

rodzaj umowy o pracę.

W związku z tym, że dnia powrotu do pracy nieobecnego pracownika często nie moż-

na bliżej ustalić, umowa na czas zastępstwa nie jest umową terminową, która zawiera

dokładną datę trwania stosunku pracy. Umowa ta rozwiązuje się z chwilą powrotu

do pracy pracownika zastępowanego albo z datą zakończenia umowy, jeżeli zostanie

zawarta na określony czas, np. roku, a zastępowany pracownik nie pojawi się w pracy.

Pracownik zastępujący ma prawo do świadczeń

z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na zastępstwo podlega ubezpie-

czeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu wypadko-

wemu, na ogólnych zasadach dotyczących pracowników. W przypadku pracowników

ubezpieczenie ma charakter obowiązkowy. Pracownik ma więc prawo do pełnej gamy

świadczeń, jakie oferują te ubezpieczenia.

Świadczenia chorobowe przysługujące pracownikowi zatrudnionemu

na zastępstwo

Z ubezpieczenia chorobowego

Z ubezpieczenia wypadkowego

Zasiłek chorobowy

Zasiłek chorobowy

Świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie rehabilitacyjne

Zasiłek macierzyński

Zasiłek wyrównawczy

Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek wyrównawczy

Pracownikowi na zastępstwo przysługuje najpierw wynagrodzenie

chorobowe

Pracownik zatrudniony na zastępstwo, który stał się niezdolny do pracy z powodu

choroby, ma prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy na podstawie

art. 92 Kodeksu pracy, a następnie do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobo-

wego. Zasiłek ten jest przyznawany na zasadach określonych w ustawie z 25 czerwca

1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa, zwanej ustawą chorobową.

issn 1734-4980

W y j a ś n i e n i a – i n t e r p r e t a c j e – p r a k t y k a

UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH

ZESZYTY

numer

specjalny

ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE

DLA PRACOWNIKA

ZASTĘPUJĄCEGO Pracownik,

którego umowa o pracę na

zastępstwo uległa wygaśnięciu

w okresie pobierania przez niego

zasiłku chorobowego, może

ubiegać się po wyczerpaniu

okresu zasiłkowego o świadczenie

rehabilitacyjne. Jeżeli lekarz

orzecznik ZUS orzeknie o potrzebie

przyznania świadczenia

rehabilitacyjnego, świadczenie

to będzie pracownikowi

przysługiwało, mimo że umowa

o pracę na zastępstwo dawno

wygasła.

ZASIŁEK MACIERZYŃSKI

PO USTANIU ZATRUDNIENIA

Jeżeli pracownica zatrudniona

na podstawie umowy o pracę

na zastępstwo wystąpiła

z wnioskiem o urlop macierzyński

i zasiłek macierzyński przed

przewidywaną datą porodu,

a umowa na zastępstwo uległa

w tym czasie rozwiązaniu,

zasiłek macierzyński będzie jej

przysługiwał do końca trwania

umowy na zastępstwo.

CHOROBA W 1. MIESIĄCU

ZATRUDNIENIA

Pracownik

zatrudniony na zastępstwo nabędzie

prawo do świadczeń z tytułu

choroby już w pierwszym miesiącu

zatrudnienia wtedy, gdy miał

wcześniejsze okresy ubezpieczenia

chorobowego, które można doliczyć

do obowiązującego go 30-dniowego

okresu wyczekiwania.

w n u m e r z e m . i n . :

3

5

6

Numer specjalny

ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH LIPIEC 2014

|

2

Przypomnijmy, że pracodawca wypłaca

wynagrodzenie chorobowe z własnych

środków. Zasiłek chorobowy przysługuje

z ubezpieczenia chorobowego i jest finanso-

wany z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Pracownik zachowuje prawo do wynagro-

dzenia chorobowego za okres niezdolności

do pracy trwający łącznie do 33 dni w roku

kalendarzowym. Począwszy od 34. dnia nie-

zdolności do pracy, przysługuje mu zasiłek

chorobowy. Pracownicy, którzy ukończyli

50. rok życia, zachowują prawo do wyna-

grodzenia chorobowego przez krótszy okres,

łącznie do 14 dni w roku kalendarzowym.

Od 15. dnia niezdolności do pracy przy-

sługuje im zasiłek chorobowy. Czterna-

stodniowy okres wypłaty wynagrodzenia

chorobowego stosuje się od roku kalenda-

rzowego następującego po roku kalenda-

rzowym, w którym pracownik ukończył

50. rok życia.

1. CHOROBA W ROKU UKOŃCZENIA 50 LAT

Pracownik Julian C., zastępujący od

października 2013 roku pracownicę

przebywającą na urlopie macierzyńskim,

ukończył 50 lat w marcu 2014 roku. W maju

br. stał się ofiarą poważnego wypadku

komunikacyjnego i otrzymał ponadmiesięczne

zwolnienie lekarskie. Była to jego pierwsza

niezdolność do pracy w tym roku. W tym

przypadku pracodawca wypłaca pracownikowi

wynagrodzenie chorobowe przez 33 dni,

a w przypadku dalszego zwolnienia panu

Julianowi będzie przysługiwać zasiłek

chorobowy.

2. CHOROBA W ROKU NASTĘPNYM

PO UKOŃCZENIU 50 LAT

Pracownica Ewa B., zatrudniona na

zastępstwo od listopada 2013 roku

do listopada 2014 roku, ukończyła 50 lat

w grudniu 2013 roku. W czerwcu br. po

raz pierwszy w tym roku zachorowała

i przedstawiła pracodawcy ZUS ZLA na okres

od 2 do 27 czerwca 2014 r.

W tej sytuacji pracodawca wypłaci pani Ewie

przez 14 dni wynagrodzenie chorobowe,

tj. od 2 do 15 czerwca, natomiast

od 16 do 27 czerwca pracownicy będzie

przysługiwał zasiłek chorobowy.

Prawo do świadczeń,

ale po okresie wyczekiwania

Może się zdarzyć, że pracownik zachoru-

je wkrótce po podjęciu zatrudnienia na

podstawie umowy o pracę na zastępstwo.

Nie zawsze otrzyma on za okres choroby

świadczenia chorobowe. Wynika to z tego,

że prawo do świadczeń z tytułu choroby,

tj. do wynagrodzenia chorobowego i zasiłku

chorobowego, pracownik nabywa dopiero

po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpie-

czenia chorobowego. Okres ten jest nazy-

wany okresem wyczekiwania. Pracownika

obowiązuje 30-dniowy okres wyczekiwania,

niezależnie od rodzaju zawartej przez niego

z pracodawcą umowy o pracę. Wymagany

jest on też w przypadku umów zawartych

na zastępstwo. Jeżeli więc osoba zatrudnio-

na na zastępstwo zachoruje w pierwszym

miesiącu zatrudnienia, przed upływem

30 dni zatrudnienia, może nie otrzymać ani

wynagrodzenia chorobowego, ani zasiłku

chorobowego.

3. ZATRUDNIENIE BEZROBOTNEGO

Pracodawca zatrudnił pracownika Andrzeja

W. na zastępstwo z dniem 1 kwietnia

2014 r. Wcześniej był on osobą bezrobotną,

zarejestrowaną w urzędzie pracy. Wkrótce

po podjęciu pracy pracownik zachorował i był

niezdolny do pracy od 10 do 18 kwietnia.

W związku z tym, że pan Andrzej nie ma

wymaganego okresu wyczekiwania, tj. 30 dni

nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego,

za okres choroby nie otrzyma wynagrodzenia

chorobowego.

Przy ustalaniu prawa do świadczeń z tytułu

choroby w pierwszym miesiącu zatrudnie-

nia trzeba pamiętać o tym, że choć za ten

okres choroby nie przysługują pracowni-

kowi świadczenia chorobowe oraz mimo

że pracownik nie otrzymuje przychodu, od

którego byłaby opłacana składka na ubez-

pieczenie chorobowe, to okres ten jest wli-

czany do 30 dni okresu wyczekiwania, po

upływie którego pracownik nabywa prawo

do świadczeń.

Okresu choroby pracownika przypadającego

w okresie wyczekiwania pracodawca nie

wlicza do okresu 33 dni lub odpowiednio

14 dni, za które pracownikowi przysługuje

wynagrodzenie chorobowe w roku kalenda-

rzowym. Okresu tego nie wlicza się także do

okresu, przez który zatrudniony ma prawo

do świadczeń chorobowych (wynagrodzenia

chorobowego i zasiłku chorobowego), zwa-

nego okresem zasiłkowym. Przypomnijmy,

że okres ten wynosi 182 dni, a w przypadku

gruźlicy lub choroby przypadającej na okres

ciąży – 270 dni.

Czasem świadczenia chorobowe

już w 1. miesiącu zatrudnienia

Czasami pracownik zatrudniony na zastęp-

stwo nabędzie prawo do świadczeń z tytułu

choroby już w pierwszym miesiącu zatrud-

nienia. Stanie się tak wtedy, gdy miał wcześ-

niejsze okresy ubezpieczenia chorobowego,

które można doliczyć do obowiązującego

go 30-dniowego okresu wyczekiwania. Do

okresu 30 dni ubezpieczenia chorobowego,

od którego zależy prawo do wynagrodzenia

chorobowego i zasiłku chorobowego, można

doliczyć poprzednie okresy ubezpieczenia

chorobowego, zarówno obowiązkowego, jak

i dobrowolnego, pod warunkiem że przerwa

między okresami ubezpieczenia chorobo-

wego nie przekroczyła 30 dni.

4. ZSUMOWANIE OKRESÓW

UBEZPIECZENIA

Pracownica Marta K. zatrudniona z dniem

16 czerwca 2014 r. na zastępstwo przed

podjęciem tej pracy wykonywała umowę

zlecenia od 1 stycznia do 31 maja br. i podlegała

z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu.

Pani Marta była niezdolna do pracy z powodu

choroby od 17 do 25 czerwca. Ponieważ

przerwa między obecnym a poprzednim

okresem ubezpieczenia chorobowego nie

przekroczyła 30 dni, do okresu wyczekiwania

można doliczyć poprzedni okres ubezpieczenia

chorobowego. Łącznie ubezpieczenie trwało

dłużej niż 30 dni. W związku z tym pracownicy

przysługuje wynagrodzenie chorobowe za okres

niezdolności do pracy od 17 do 25 czerwca.

Warto wiedzieć, że do okresu wyczekiwania

można doliczyć także poprzednie okresy

ubezpieczenia chorobowego, mimo że

przerwa w ubezpieczeniu chorobowym

jest dłuższa niż 30 dni, pod warunkiem

że została spowodowana:

y

y

urlopem wychowawczym,

y

y

urlopem bezpłatnym lub

y

y

odbywaniem czynnej służby wojskowej

przez żołnierza niezawodowego.

Prawo do wynagrodzenia i zasiłku

– bez okresu wyczekiwania

W niektórych przypadkach pracownika

zatrudnionego na zastępstwo nie będzie

obowiązywał okres wyczekiwania na prawo

do świadczeń chorobowych, tj. wynagrodze-

nia chorobowego i zasiłku chorobowego.

Prawo do świadczeń bez okresu wyczeki-

wania, a więc nawet od pierwszego dnia

zatrudnienia, pracownik zatrudniony na

zastępstwo nabędzie, jeżeli:

y

y

ma co najmniej 10-letni okres obowiąz-

kowego ubezpieczenia chorobowego,

jego niezdolność do pracy jest spowo-

dowana wypadkiem w drodze do pracy

lub z pracy,

y

y

jest absolwentem szkoły lub szkoły wyż-

szej i podjął pracę w ciągu 90 dni od dnia

ukończenia szkoły lub uzyskania dyplo-

mu ukończenia studiów wyższych,

y

y

sprawował mandat posła lub senatora

i został zatrudniony na zastępstwo w cią-

gu 90 dni od ukończenia kadencji.

Choroba na skutek wypadku przy

pracy lub choroby zawodowej

W przypadku niezdolności do pracy spowo-

dowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą

zawodową pracownikowi przysługuje zasiłek

chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego od

pierwszego dnia niezdolności do pracy w roku

kalendarzowym, nawet jeśli nie wykorzystał

jeszcze w tym roku kalendarzowym 33 dni

lub odpowiednio 14 dni wypłaty wynagrodze-

nia chorobowego. Nie jest także wymagany

okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy

z ubezpieczenia wypadkowego. W tym więc

PRZYKŁ

ADY

PRZYKŁ

AD

PRZYKŁ

AD

Kup książkę

3

|

LIPIEC 2014

ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Świadczenie rehabilitacyjne

przypadku pracodawca nie ma obowiązku

ustalać okresu podlegania ubezpieczeniu.

5. DŁUGA PRZERWA W UBEZPIECZENIU

CHOROBOWYM

Pracownik Jerzy S. jest zatrudniony na

zastępstwo od 2 czerwca 2014 r. Przed

podjęciem pracy u tego pracodawcy przez dwa

lata był zarejestrowany jako osoba bezrobotna.

W przypadku pracownika nie zachodzą

okoliczności uprawniające go do zasiłku

chorobowego z ubezpieczenia chorobowego

bez okresu wyczekiwania. Pan Jerzy 5 czerwca

uległ wypadkowi przy pracy i z tego tytułu

był niezdolny do pracy od 5 do 10 czerwca.

Pracodawca wypłacił pracownikowi zasiłek

chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego

za pełen okres niezdolności do pracy

od 5 do 10 czerwca. W przypadku tego

zasiłku nie jest wymagany okres wyczekiwania.

Pracownik ponownie był niezdolny do pracy

do 20 do 25 czerwca z powodu grypy i za ten

okres ubiega się o wynagrodzenie chorobowe.

Pracodawca nie wypłacił mu wynagrodzenia

chorobowego za okres od 20 do 25 czerwca,

gdyż Jerzy S. nie ma wymaganego

30-dniowego okresu wyczekiwania. Przed

podjęciem pracy był przez 2 lata bezrobotny,

a więc przerwa w ubezpieczeniu chorobowym

była na tyle długa, że nie można zliczyć

ewentualnych wcześniejszych okresów

ubezpieczenia chorobowego. Nie zachodzą

także okoliczności uprawniające do zasiłku

chorobowego z ubezpieczenia chorobowego

bez okresu wyczekiwania.

Prawo do świadczenia

rehabilitacyjnego

Pracownicy zatrudnieni na podstawie

umowy o pracę na zastępstwo mają także

prawo do świadczenia rehabilitacyjnego,

na ogólnych zasadach określonych ustawą

chorobową. Świadczenie rehabilitacyjne

przysługuje pracownikowi zatrudnionemu

na podstawie umowy o pracę na zastępstwo,

niezdolnemu do pracy z powodu choroby,

jeżeli po wykorzystaniu okresu zasiłkowe-

go, tj. 182 dni, a w przypadku gruźlicy lub

niezdolności do pracy w okresie ciąży – 270

dni, jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze

leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują

odzyskanie zdolności do pracy. O potrzebie

przyznania świadczenia rehabilitacyjnego

orzeka lekarz orzecznik ZUS.

W a ż n e

Według tych samych zasad przyznawane

jest świadczenie rehabilitacyjne

z ubezpieczenia wypadkowego, jeżeli

niezdolność do pracy pracownika została

spowodowana wypadkiem przy pracy lub

chorobą zawodową.

Świadczenie rehabilitacyjne może zostać

pracownikowi przyznane na okres

niezbędny do odzyskania zdolności do

pracy, nie dłuższy jednak niż 12 miesięcy.

Świadczenia również

po wygaśnięciu umowy

Wygaśnięcie umowy o pracę na zastępstwo

nie w każdym przypadku oznacza brak prawa

do świadczeń z tytułu choroby. Świadczenia

mogą przysługiwać pracownikowi także po

wygaśnięciu tej umowy, w tych przypad-

kach, w których zgodnie z ustawą choro-

bową przysługują one za okres po ustaniu

ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek chorobowy przysługuje za okres po

ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego:

1) jeżeli niezdolność do pracy powstała

w okresie tego ubezpieczenia i trwa

nieprzerwanie po ustaniu tytułu ubez-

pieczenia chorobowego,

2) gdy niezdolność do pracy powstanie po

ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowe-

go, jednak nie później niż w ciągu 14 dni

od jego ustania i trwa nieprzerwanie co

najmniej 30 dni.

W przypadku choroby zakaźnej, której

okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub

innej choroby, której objawy ujawniają się

po okresie dłuższym niż 14 dni od począt-

ku choroby (w ZUS ZLA oznaczona jest

kodem „E”), prawo do zasiłku chorobowego

za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia

przysługuje, jeżeli niezdolność do pracy

powstanie nie później niż w ciągu 3 miesięcy

od ustania tytułu ubezpieczenia chorobo-

wego i trwa co najmniej 30 dni.

Zasady te mają odpowiednie zastosowanie

w przypadku zasiłku chorobowego z tytu-

łu niezdolności do pracy spowodowanej

wypadkiem przy pracy lub chorobą zawo-

dową przysługującego po ustaniu ubezpie-

czenia wypadkowego.

A zatem jeżeli umowa o pracę na zastęp-

stwo wygaśnie w okresie pobierania

przez pracownika świadczeń z tytułu

choroby albo zachoruje on po usta-

niu tej umowy o pracę w przypadkach

określonych ustawą chorobową, pra-

cownikowi będzie przysługiwał zasiłek

chorobowy za okres przypadający po

wygaśnięciu umowy, o ile nie wystąpią

okoliczności wymienione w art. 13 usta-

wy chorobowej.

Zgodnie z art. 13 ustawy chorobowej zasiłek

chorobowy za okres po ustaniu ubezpie-

czenia chorobowego nie przysługuje, jeżeli

osoba niezdolna do pracy:

y

y

ma ustalone prawo do emerytury lub

renty z tytułu niezdolności do pracy,

y

y

kontynuuje lub podjęła działalność

zarobkową, która stanowi tytuł do obję-

cia ubezpieczeniem chorobowym, obo-

wiązkowym lub dobrowolnym albo

y

y

zapewnia prawo do świadczeń za okres

niezdolności do pracy z powodu choro-

by, np. zapewnia prawo do uposażenia,

stypendium sportowego itp.,

y

y

podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu

społecznemu rolników,

y

y

nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego

ze względu na brak okresu wyczekiwania,

y

y

jest uprawniona do zasiłku dla bezro-

botnych, zasiłku przedemerytalnego,

świadczenia przedemerytalnego albo

nauczycielskiego świadczenia kompen-

sacyjnego,

y

y

wyczerpie w okresie zatrudnienia peł-

ny 182-dniowy albo 270-dniowy okres

pobierania zasiłku chorobowego.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubez-

pieczonemu także za okres po ustaniu tytułu

ubezpieczenia chorobowego albo ubezpiecze-

nia wypadkowego, o ile nie zaistnieją okolicz-

ności wykluczające prawo do tego świadczenia.

Są to okoliczności wymienione w art. 13 usta-

wy chorobowej, te same, z powodu których nie

przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za

okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Jeże-

li te okoliczności nie występują, pracownik,

którego umowa o pracę na zastępstwo uległa

rozwiązaniu w okresie pobierania świadczenia

rehabilitacyjnego, ma prawo do tego świadcze-

nia za okres po ustaniu tej umowy.

W a ż n e

Pracownik, którego umowa o pracę

na zastępstwo uległa wygaśnięciu

w okresie pobierania przez niego

zasiłku chorobowego, może ubiegać

się po wyczerpaniu okresu zasiłkowego

o świadczenie rehabilitacyjne. Jeżeli

lekarz orzecznik ZUS orzeknie o potrzebie

przyznania świadczenia rehabilitacyjnego,

świadczenie to będzie pracownikowi

przysługiwało, mimo że umowa o pracę na

zastępstwo dawno wygasła.

O świadczenie rehabilitacyjne może także

ubiegać się pracownik, który zachorował

po ustaniu umowy o pracę na zastępstwo

i z tego tytułu miał prawo do zasiłku choro-

bowego przez pełny okres zasiłkowy. Jeżeli

lekarz orzecznik ZUS uzna, że jego stan

zdrowia uzasadnia przyznanie świadczenia

rehabilitacyjnego, po wyczerpaniu okresu

pobierania zasiłku chorobowego będzie mu

wypłacane świadczenie rehabilitacyjne przez

okres ustalony przez lekarza orzecznika.

6. CHOROBA PO USTANIU ZATRUDNIENIA

Pracownik Kamil D. był zatrudniony

na zastępstwo od 1 września 2013 r.

do 20 lutego 2014 r. Po ustaniu zatrudnienia

pan Kamil zachorował i jest niezdolny do pracy

od 1 marca do 29 sierpnia (182 dni). Zasiłek

chorobowy za ten okres wypłaca mu oddział

ZUS. Załóżmy, że na wniosek pracownika

lekarz orzecznik ZUS przyzna mu świadczenie

rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy (90 dni).

W związku z tym oddział ZUS będzie wypłacał

pracownikowi świadczenie rehabilitacyjne za

okres od 30 sierpnia do 27 listopada 2014 r.

PRZYKŁ

AD

PRZYKŁ

AD

Kup książkę