Wrzesień 2014

ISSN 1734-4980

W y j a ś n i e n i a – i n t e r p r e t a c j e – p r a k t y k a

UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH

ZESZYTY

NAGRODA WYPŁACONA CZĘŚCIEJ

NIŻ CO 5 LAT Decydujące

znaczenie dla ZUS w kontekście

zwolnienia z opłacania składek

ma periodyczne (nie częściej

niż co 5 lat) nabywanie przez

pracownika prawa do uzyskania

nagrody jubileuszowej na podstawie

wewnętrznych przepisów

obowiązujących u pracodawcy. Bez

znaczenia pozostaje natomiast fakt

daty wypłacenia tych świadczeń

pracownikowi (wypłata nagrody

może więc nastąpić w okresie

krótszym niż 5 lat od uzyskania

poprzedniej).
UMOWA ZLECENIA Z SĘDZIĄ

Sędzia – wykonujący wyłącznie

swój urząd i będąc jednocześnie

zatrudnionym na zlecenie – powinien

zostać objęty ubezpieczeniami

społecznymi z tytułu tego zlecenia.

Nie ma racjonalnych przesłanek

co do zwolnienia z ubezpieczeń

społecznych zatrudnionego w ten

sposób sędziego.
KONTROLA ZWOLNIENIA

ZE SKŁADEK ŚWIADCZEŃ Z ZFŚS

Kontrolując prawidłowość ustalenia

podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenia społeczne w zakresie

poprawności odliczenia z tej podstawy

wymiaru świadczeń sfinansowanych

ze środków ZFŚS, inspektor kontroli

nie ogranicza się do sprawdzenia, czy

źródłem finansowania jest fundusz

socjalny. Istotne dla niego jest to,

czy w danym przypadku została

sfinansowana działalność socjalna

w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy

o zakładowym funduszu świadczeń

socjalnych.

w   n u m e r z e m . i n . :

6–7

4

2

ZUS przyznaje pierwsze emerytury

w podwyższonym wieku emerytalnym

Pracownik lub pracownica urodzeni w I kwartale 1949 roku, którzy wiek eme-

rytalny wynoszący 65 lat i 5 miesięcy ukończyli w okresie czerwiec – sierpień

2014 roku, mogą w pierwszej kolejności otrzymać emeryturę w powszechnym

wieku emerytalnym określonym dla mężczyzn.

ZUS nalicza pierwsze emerytury w powszechnym wieku emerytalnym przewidzianym

dla mężczyzn, z uwzględnieniem – w podstawie ich obliczenia – środków zewidencjo-

nowanych na subkoncie w ZUS, w tym środków przeniesionych z otwartych funduszy

emerytalnych. Emerytury te przysługują ubezpieczonym, którzy są członkami OFE

i osiągnęli podwyższony powszechny wiek emerytalny określony dla mężczyzn.

Emerytura przysługuje kobiecie lub mężczyźnie – po ukończeniu podwyższonego

powszechnego wieku emerytalnego określonego dla mężczyzny, jeżeli osoba ubezpieczona:

y

y

złoży po raz pierwszy wniosek o emeryturę,

y

y

zostanie jej przyznana z urzędu emerytura, w związku z ukończeniem tego wieku.

ZUS obliczy świadczenie poprzez podzielenie sumy środków zewidencjonowanych na

koncie i subkoncie w ZUS, w tym kwoty środków przeniesionych z OFE przez właściwą

liczbę miesięcy średniego dalszego trwania życia.

W a ż n e

Emerytura zostanie również ustalona dla kobiet, które do dnia poprzedzającego

osiągnięcie podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego określonego

dla mężczyzny miały przyznane prawo do okresowej emerytury kapitałowej.

W celu ustalenia emerytury w powszechnym wieku emerytalnym określonym dla

mężczyzn ZUS dokona z urzędu ponownego obliczenia przysługującej im dotychczas

emerytury z FUS, uwzględniając w podstawie obliczenia emerytury środki zewiden-

cjonowane na subkoncie w ZUS (w tym środki z OFE). Taka ponownie obliczona

emerytura nie może być niższa niż suma dotychczas pobieranych: emerytury z FUS

i okresowej emerytury kapitałowej.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 24 ust. 1b pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

y

„

Jan Frydrych

prawnik

Bieżące i archiwalne wydania online

„Zeszytów Ubezpieczeń Społecznych”

znajdą Państwo na stronie

www:zeszytyus.wip.pl

Aktualności

ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH WRZESIEŃ 2014

|

2

O D R E D A K C J I

SZANOWNI CZYTELNICY,

w nowej wersji programu Płatnik 9.01.001 ZUS

wprowadził wiele modyfikacji i nowych funkcji.

Drugi etap udostępniania go płatnikom składek

następować będzie sukcesywnie. Oznacza to, że nie

wszyscy płatnicy w tym samym czasie przystąpią do

drugiego etapu. Kolejne modyfikacje i nowe funk-

cjonalności umożliwiają płatnikom m.in. pobieranie

z ZUS danych z konta płatnika i kont ubezpieczonych

oraz statusów przetworzenia dokumentów. Tę nową

tematykę szczegółowo omówiliśmy w dodatku spe-

cjalnym do niniejszego numeru. Życzę interesującej

i pożytecznej lektury!

Krystyna Trojanowska

Kierownik grupy czasopism:

Agnieszka Konopacka-Kuramochi

Redaktor prowadząca: Krystyna Trojanowska

Wydawca: Marlena Prószyńska

Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski

Korekta: Zespół

E-mail: [e-mail]

Skład i łamanie: Studio Raster, N. Bogajczyk

ISSN: 1734-4980

Druk: Paper&Tinta

Nakład: 3700 egz.
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

Tel. [phone], faks 22 617 60 10

e-mail: [e-mail]

NIP: 526-19-92-256

Numer KRS: 0000098264

– Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy,

Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy

Rejestrowy

Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł

Materiały drukowane w „Zeszytach Ubezpieczeń

Społecznych” wraz z innymi elementami subskrypcji

chronione są prawem autorskim. Wykorzystanie tych

materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie

dotyczy cytowania ze wskazaniem autora oraz źródła.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej

za zastosowanie zawartych w „Zeszytach

Ubezpieczeń Społecznych” lub w innych elementach

subskrypcji informacji, wskazówek, przykładów itp.

do konkretnych przypadków.

Zeszyty ubezpieczeń społecznych

Diety i zwrot kosztów dla zleceniobiorcy

za granicą bez składek

Gdy zleceniodawca, zgodnie z zawartą umową, wypłaca zleceniobiorcom wysyłanym

w zagraniczną podróż służbową diety oraz ryczałt za nocleg w wysokości nieprzekra-

czającej limitów określonych rozporządzeniem o podróżach służbowych, ich wartość

podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Dodatkowo dla Czytelników:

•

Serwis e-mailowy Przegląd ZUS i Płace

– z nowościami w ubezpieczeniach

społecznych

•

Bezpłatne wydanie online z archiwum

dostępne na www.e.zeszytyus.pl

•

Dostęp do serwisu www.wskazniki.pl

z aktualnymi wskaźnikami i stawkami

•

Możliwość zadania pytania ekspertowi

– odpowiedzi na łamach publikacji

•

Bezpłatny dodatek specjalny omawiający

wybrane zagadnienia związane z rozlicza-

niem ubezpieczeń społecznych

Tak uznał ZUS w wydanej 1 lipca 2014 r.

interpretacji indywidualnej (decyzja nr 247,

sygn. akt DI/100000/43/588/2014).

Decyzja ZUS została wydana na rzecz spółki

prowadzącej działalność w zakresie opieki

nad osobami starszymi i niepełnospraw-

nymi – w Polsce oraz kilku innych krajach

UE. W celu realizacji swych zadań spółka

zawierała z opiekunami umowy zlecenia,

w ramach których zobowiązali się oni do

świadczenia usług wynikających z umowy

w co najmniej dwóch państwach Unii (np.

w Polsce i Niemczech). Okresy wykonywania

usług za granicą miały następować na prze-

mian z okresami świadczenia usług w Polsce.

Zgodnie z postanowieniami zawieranych

umów spółka zobowiązywała się do wypłaty

zleceniobiorcom dodatkowych świadczeń pie-

niężnych (w formie diet) tytułem rekompensaty

zwiększonych kosztów utrzymania w podróży

służbowej. Kwota diety ustalona była przy tym

w wysokości nieprzekraczającej limitów okre-

ślonych w wydanym przez resort pracy roz-

porządzeniu w sprawie podróży służbowych.

W ocenie spółki zwrot wydatków zwią-

zanych z wykonywaniem przez zlecenio-

biorcę usług poza granicami kraju z tytułu

podróży służbowej należało w takiej sytu-

acji wyłączyć z podstawy wymiaru składek.

Stanowisko to potwierdził ZUS w wydanej

interpretacji indywidualnej.

Zakład wskazał, że przepis § 2 ust. 1 pkt 15

rozporządzenia składkowego przewiduje

wyłączenie z podstawy wymiaru składek na

ubezpieczenia społeczne diet i innych należ-

ności z tytułu podróży służbowej pracowni-

ka – do wysokości określonej w przepisach

rozporządzenia MPiPS w sprawie podróży

służbowych. Zgodnie z § 5 ust. 2 tego rozpo-

rządzenia od 1 sierpnia 2010 r. reguła ta może

znaleźć odpowiednie zastosowanie w stosunku

do należności wypłacanych zleceniobiorcom.

PODSTAWA PRAWNA:

§ 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia ministra pracy

i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie

szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru

składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

(Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.),
rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej

z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności

przysługujących pracownikowi zatrudnionemu

w państwowej lub samorządowej jednostce sfery

budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U.

z 2013 r. poz. 167).

y

„

Leszek Skupski

specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych

Nagroda wypłacona częściej niż co 5 lat

może nie podlegać składkom ZUS

Jeżeli na skutek zmian w obowiązujących w firmie przepisach płacowych pracownik

otrzyma nagrodę jubileuszową w okresie krótszym niż 5 lat od poprzedniej, wypłacona

mu gratyfikacja może być zwolniona od składek, w sytuacji gdy zarówno poprzednie,

jak i nowe przepisy przewidują możliwość ich przyznawania nie częściej niż co 5 lat.

W tej sprawie wydał opinię ZUS w inter-

pretacji indywidualnej z  16 czerw-

ca 2014 r. (decyzja nr 231, sygn. akt

DI/100000/43/613/2014).

O wydanie interpretacji zwróciła się do ZUS

spółka, która dokonywała zmian w obowią-

zującym u niej układzie zbiorowym pracy.

Zmiana dotyczyła stażu, za jaki przysługuje

nagroda jubileuszowa. Dotychczas była ona

wypłacana za staż pracy ogółem, a po zmianie

– za staż pracy wypracowany u pracodawcy.

Z uwagi na wprowadzaną zmianę, w spół-

ce wystąpiły przypadki uzyskiwania przez

pracowników prawa do nagrody jubileuszo-

wej w okresie krótszym niż 5 lat od uzyska-

nia poprzedniej. W takiej sytuacji spółka

miała wątpliwości, czy od wypłaconych

pracownikom nagród powinna naliczyć

składki na ubezpieczenia społeczne.

Decyduje częstotliwość

przyznawania nagrody

W przypadku pracowników podstawę wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe stanowią przychody w rozumieniu

przepisów o podatku dochodowym od osób

fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach

stosunku pracy. Niektóre z nich zostały jed-

nak wyłączone z podstawy wymiaru składek.

Większość została określona w rozporządze-

niu z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegó-

łowych zasad ustalania podstawy wymiaru

składek na ubezpieczenia emerytalne i ren-

towe.

Kup książkę

Aktualności

3

|

WRZESIEŃ 2014

ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ZADAJ PYTANIE REDAKCJI:

[e-mail]

Wartość należności określona decyzją ZUS jest zindywidualizowana

Jeżeli sąd połączy sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych do wspólnego rozpo-

znania, wartości przedmiotów sporu w poszczególnych sprawach nie sumuje się.

Tak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale

z 12 czerwca 2014 r. (sygn. akt II UZP 1/14)

podjętej w składzie 7 sędziów.

Decyzja ZUS i wyroki sądów

Rozpatrzona przez SN sprawa dotyczyła

spółki A, która toczyła z ZUS spór co do

wysokości składek na ubezpieczenia społecz-

ne w stosunku do 5 zatrudnionych w tejże

spółce osób. W wyniku decyzji ZUS, ustala-

jącej podstawę wymiaru i wysokość składek,

spółka A została zobowiązana do zapłacenia

zaległości składkowych wynoszących, od

każdego z zainteresowanych zatrudnionych

z osobna, w granicach od 2.200 zł do nie-

spełna 9.890 zł. Odwołanie spółki nie zostało

uwzględnione przez sąd I instancji, a sąd II

instancji oddalił apelację spółki.

Skarga kasacyjna

Spółka złożyła więc skargę kasacyjną. Zgodnie

z art. 398

5

 § 1 Kodeksu postępowania cywilne-

go skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który

wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie 2 mie-

sięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasad-

nieniem stronie skarżącej. Jednocześnie sąd II

instancji bada wstępnie dopuszczalność skargi.

W myśl art. 398

2

 § 1 kpc skarga kasacyjna

jest niedopuszczalna w sprawach o prawa

majątkowe, w których wartość przedmiotu

zaskarżenia jest niższa niż 50.000 zł, a w spra-

wach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń

społecznych – niższa niż 10.000 tys. zł.

Tymczasem w sprawie sądy miały do czynienia

z 5 odrębnymi decyzjami ZUS w przedmiocie

składek na ubezpieczenia społeczne. Wpraw-

dzie sprawy były połączone do wspólnego

rozpoznania przez sądy na podstawie art. 219

kpc, ale z punktu widzenia źródła były to spra-

wy odrębne, dotyczyły bowiem odrębnych

decyzji ZUS. Biorąc każdą sprawę z osobna,

skarga kasacyjna byłaby niedopuszczalna.

Jednak spółka A wskazała jako przedmiot

zaskarżenia łączną kwotę kwestionowanych

należności dla ZUS, w sumie było to ok. 31 tys.

zł, uznając, że skoro sprawy zostały połączone

przez sąd I instancji do wspólnego rozpozna-

nia, to również skarga powinna być oceniana

jako jedna dla połączonych spraw, także pod

kątem wartości przedmiotu sporu. Tej oceny nie

podzielił sąd II instancji, który skargę odrzucił.

Spółka złożyła więc zażalenie bezpośrednio do

Sądu Najwyższego. Tymczasem rozpoznający

sprawę skład 3 sędziów SN uznał, że w sprawie

zaistniał poważny problem proceduralny i prze-

kazał składowi rozszerzonemu pytanie prawne:

czy objęcie jednym wyrokiem wielu decyzji

ustalających płatnikowi składek (pracodawcy)

i wskazanym w tych decyzjach pracownikom

podstawę wymiaru składek na ubezpiecze-

nia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne

oznacza, że w skardze kasacyjnej płatnika

roszczenia z nich wynikające podlegają zsu-

mowaniu przy ustalaniu wartości przedmio-

tu zaskarżenia, czy też wartość przedmiotu

zaskarżenia należy liczyć odrębnie wzglę-

dem każdego ubezpieczonego pracownika?

Rozstrzygnięcie Sądu

Najwyższego

Uzasadniając swoje stanowisko, SN wskazał,

że decyzje organów rentowych mają charak-

ter indywidualny. Przepisy ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych regulują dziś niezwy-

kle dokładnie i szczegółowo zasady ustalania

wymiaru składek od wynagrodzeń poszcze-

gólnych ubezpieczonych-pracowników. Nawet

gdyby przyjąć, że jedną decyzją ZUS załatwiłby

sprawę kilku ubezpieczonych, to i tak kwoty

należności od płatnika powinny być ustalone

w stosunku do każdego ubezpieczonego-pra-

cownika indywidualnie. Teraz jednak takich

decyzji ZUS już nie wydaje. SN stwierdził, że

przedmiotem odwołania jest zawsze decyzja

indywidualna dotycząca jednego ubezpieczone-

go. Nie ma więc uzasadnienia, by każdej spra-

wy dotyczącej poszczególnych decyzji ZUS nie

traktować odrębnie – także w zakresie wartości

przedmiotu sporu. Zresztą nie wszystkie sprawy

są przewidziane do rozpoznania w trybie skargi

kasacyjnej, takie są bowiem założenia przyjęte

przez ustawodawcę regulującego procedurę

cywilną. Dwuinstancyjność w sprawach z zakre-

su prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest

także zgodna z konstytucją. SN przypomniał też,

że każdy pracodawca może starać się o wydanie

indywidualnej interpretacji prawnej, gdy ma

wątpliwości co do wykładni i stosowania prawa.

Wnioski ważne dla płatnika

Połączenie spraw do wspólnego rozpozna-

nia w trybie art. 219 kpc jest czynnością

wyłącznie techniczną, mającą za zadanie

usprawnienie i przyspieszenie postępowa-

nia sądowego. Nie ma natomiast wpływu na

merytoryczne rozstrzygnięcie, w tym także

o wartości przedmiotu sporu. Ten zaś jest zin-

dywidualizowany, przypisany do określonej

decyzji ZUS w sprawach indywidualnych.

To zaś oznacza, że – z jednej strony – nie wol-

no sumować wartości przedmiotów sporów

w pozwach złożonych przeciwko ZUS w kilku

sprawach mających identyczne stany faktycz-

ne. Z drugiej strony może to skutkować – gdy

mamy do czynienia z wieloma sprawami roz-

poznawanymi przez sąd w ramach jednego

procesu – zamknięciem możliwości dalszego

odwołania się po zakończeniu postępowania

w sądzie II instancji – w przypadku gdy decy-

zja ZUS opiewa na kwotę niższą niż 10.000 zł,

ani ZUS, ani płatnik-pracodawca, ani nawet

zainteresowany pracownik nie będą mieli

prawa składać skargi kasacyjnej.

Wspomnieć należy tutaj jednak o szczegól-

nym, wyjątkowym środku odwoławczym,

jakim jest skarga o stwierdzenie niezgodno-

ści z prawem prawomocnego wyroku sądu II

instancji kończącego postępowanie w spra-

wie, jeżeli przez jego wydanie stronie została

wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie

tego wyroku w drodze przysługujących stro-

nie środków prawnych nie były i nie są moż-

liwe (art. 424

1

kpc). Skargi tej nie ogranicza

wartość przedmiotu sporu – przysługuje ona

stronom bez względu na ten czynnik. Jednak

zgodnie z art. 424

4

kpc skargę można oprzeć

na podstawie naruszeń prawa materialnego

lub przepisów postępowania, które spowo-

dowały niezgodność wyroku z prawem, gdy

przez jego wydanie stronie została wyrzą-

dzona szkoda. Podstawą skargi nie mogą być

jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów

lub oceny dowodów. Stąd jest to środek

stosowany wyjątkowo i rzadko przez SN

pozytywnie rozpoznawany. Strona skarżąca

musi bowiem wykazać nie tylko narusze-

nie prawa, ale udowodnić szkodę i zwią-

zek tej szkody z wydanym orzeczeniem.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 83 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.:

Dz.U. z 2013 r. poz.1442 ze zm.).

y

„

Michał Culepa

specjalista w zakresie prawa pracy

i ubezpieczeń społecznych

Z podstawy wymiaru składek wyłączone

zostały m.in. nagrody jubileuszowe (graty-

fikacje), które według zasad określających

warunki ich przyznawania przysługują pra-

cownikowi nie częściej niż co 5 lat.

Według ZUS decydujące znaczenie w kon-

tekście zwolnienia z opłacania składek

ma periodyczne (nie częściej niż co 5 lat)

nabywanie przez pracownika prawa do uzy-

skania nagrody jubileuszowej na podstawie

wewnętrznych przepisów obowiązujących

u pracodawcy. Bez znaczenia pozostaje

natomiast data wypłacenia tych świadczeń

pracownikowi (wypłata świadczeń może

więc nastąpić w okresie krótszym niż 5 lat

od uzyskania poprzedniej).

PODSTAWA PRAWNA:

§ 2 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i poli-

tyki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie

szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru

składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

(Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

y

„

Leszek Skupski

specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych

Kup książkę