Rachunkowość dla praktyków
Rozrachunki
publicznoprawne
w księgach
rachunkowych
Zagadnienia:
n Co zaliczamy do rozrachunków publicznoprawnych?
n Jak wygląda ewidencja VAT w księgach rachunkowych?
n Jak rozliczać VAT w księgach rachunkowych?
n Co zaliczamy do rozrachunków z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych?
n Jak wygląda ewidencja podatku dochodowego od osób prawnych w księgach
rachunkowych?
n Jak wygląda ewidencja podatku dochodowego od osób fizycznych w księgach
rachunkowych?
n Jak rozliczać i ewidencjonować w księgach składki na ubezpieczenia społeczne?
www.rachunkowoscdlapraktykow.pl
2
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
Rozrachunki publicznoprawne w księgach
rachunkowych
W jednostkach prowadzących księgi rachunkowe, zgodnie z ustawą o rachun-
kowości, rozrachunki publicznoprawne stanowią bardzo ważną grupę rozliczeń
o charakterze publicznoprawnym. Rozrachunki te obejmują wszelkie należności
oraz zobowiÄ…zania od i wobec instytucji publicznoprawnych.
Rozrachunki publicznoprawne obejmujÄ… przede wszystkim rozrachunki z urzÄ™-
dami skarbowymi, urzędami celnymi, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
oraz jednostkami samorzÄ…du terytorialnego.
Zobowiązania i należności z tytułu rozrachunków publicznoprawnych wyceniasz
w wartości nominalnej, z uwzględnieniem karnych odsetek i innych obciążeń
związanych z nieterminowym lub nieprawidłowym uregulowaniem zobowiązań
budżetowych. Nie podlegają one aktualizacji wyceny w myśl art. 35b uor.
Zasady oraz sposób prowadzenia ewidencji bilansowej rozrachunków publicz-
noprawnych określa kierownik Twojej jednostki w zakładowym planie kont,
przy uwzględnieniu potrzeb wynikających z zakresu i rozmiarów prowadzonej
działalności oraz występujących w jednostce tytułów publicznoprawnych.
VAT w księgach rachunkowych
Rozrachunki z tytułu VAT występują we wszystkich jednostkach będących
podatnikami podatku od towarów i usług.
Prawidłowe ujęcie w księgach rachunkowych i wykazanie w sprawozdaniach
finansowych VAT wymagają wprowadzenia do wykazu kont księgi głównej
co najmniej następujących kont:
n  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT ,
n  Rozliczenie VAT naliczonego ,
n  Rozliczenie VAT należnego .
Prowadzenie kont  Rozliczenie VAT naliczonego i  Rozliczenie VAT należ-
nego jest niezbędne w przypadku wystąpienia czasowych różnic pomiędzy
momentem powstania przychodu do celów bilansowych oraz momentem
powstania obowiązku podatkowego w zakresie VAT. Dotyczy to głównie
czynności wykonanych w bieżącym okresie sprawozdawczym, przy których
obowiÄ…zek podatkowy lub prawo do odliczenia podatku naliczonego wystÄ™-
puje w następnym okresie.
Aby jednak poprawnie ująć w księgach rachunkowych i wykazać w sprawoz-
daniach finansowych VAT, powinieneś wprowadzić konta:  VAT naliczony
i  VAT należny .
Na kontach  VAT należny i  VAT naliczony na koniec okresu sprawoz-
dawczego nie może wystąpić saldo końcowe.
www. rachunkowoscdlapraktykow.pl ( 0 22 518 29 29, * [e-mail]
3
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
VAT naliczony  ewidencja księgowa
Konto  VAT naliczony służy do ewidencji kwot podatku naliczonego podlega-
jącego odliczeniu od podatku należnego w bieżącym okresie sprawozdawczym.
Każda operacja ujęta na tym koncie musi zostać wprowadzona jednocześnie
do rejestru zakupów.
Na koniec okresu sprawozdawczego następuje przeksięgowanie na konto
 Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT .
Podstawowe zapisy księgowe na koncie  VAT naliczony są następujące:
1. VAT naliczony wykazany w fakturach z tytułu odpłatnej dostawy towarów
i odpłatnego świadczenia usług podlegający odliczeniu w bieżącym okresie
sprawozdawczym:
Wn konto  VAT naliczony ,
Ma konto  Rozrachunki z dostawcami .
2. VAT naliczony wykazany w fakturach z tytułu odpłatnej dostawy towarów
i odpłatnego świadczenia usług podlegający odliczeniu w bieżącym okresie
sprawozdawczym:
Wn konto  VAT naliczony ,
Ma konto  Rozliczenie zakupu .
3. VAT naliczony do odliczenia z tytułu importu towarów wykazany w do-
kumentach celnych:
Wn konto  VAT naliczony ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne z urzędem celnym .
4. Przeksięgowanie VAT naliczonego w momencie spełnienia warunków
dających prawo do obniżenia podatku należnego:
Wn konto  Podatek VAT naliczony ,
Ma konto  Rozliczenie VAT naliczonego .
5. VAT należny stanowiący jednocześnie VAT naliczony na podstawie faktur
wewnętrznych, np. z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów:
Wn konto  VAT naliczony ,
Ma konto  VAT należny .
6. Przeksięgowanie podatku naliczonego do odliczenia na koniec okresu
sprawozdawczego:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT ,
Ma konto  VAT naliczony .
VAT należny  ewidencja księgowa
Na koncie  VAT należny powinieneś ujmować kwoty stanowiące w danym
okresie sprawozdawczym zobowiązanie z tytułu czynności opodatkowanych
VAT. Każda kwota podatku na tym koncie powinna zostać ujęta równocześnie
( 0 22 518 29 29, * [e-mail] www. rachunkowoscdlapraktykow.pl
4
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
do rejestru sprzedaży, gdyż szczegółowość rejestru jest większa niż dane uj-
mowane na kontach księgi głównej. Po zakończeniu okresu sprawozdawczego
następuje przeksięgowanie łącznej kwoty podatku VAT należnego na konto
 Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT .
Podstawowe zapisy księgowe na koncie  VAT należny są następujące:
1. VAT należny wykazany w fakturach z tytułu odpłatnej dostawy towarów
i odpłatnego świadczenia usług:
Wn konto  Rozrachunki z odbiorcami ,
Ma konto  VAT należny .
2. VAT należny na podstawie faktur wewnętrznych, stanowiący równocześnie
podatek VAT naliczony:
Wn konto  VAT naliczony ,
Ma konto  VAT należny .
3. Przeksięgowanie VAT należnego w momencie powstania obowiązku po-
datkowego:
Wn konto  Rozliczenie VAT naliczonego ,
Ma konto  VAT należny .
4. VAT należny obciążający koszty operacyjne, np. import usług związanych
ze sprzedażą zwolnioną od opodatkowania VAT:
Wn konto  Podatki i opłaty ,
Ma konto  VAT należny .
5. VAT należny obciążający pozostałe koszty operacyjne, np. darowizny
towarów:
Wn konto  Pozostałe koszty operacyjne ,
Ma konto  VAT należny .
6. VAT należny zwiększający cenę nabycia składnika aktywów, np. niepodle-
gający odliczeniu podatek należny przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu
nowych środków transportu:
Wn różne konta aktywów,
Ma konto  VAT należny .
7. Przeksięgowanie VAT należnego na koniec okresu sprawozdawczego:
Wn konto  VAT należny ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT .
Rozliczenie VAT naliczonego  ewidencja księgowa
Po stronie Wn na koncie  Rozliczenie VAT naliczonego księgujesz:
1) VAT naliczony według faktur VAT, wykazany w deklaracji VAT-7, wyni-
kający z rejestrów zakupu,
www. rachunkowoscdlapraktykow.pl ( 0 22 518 29 29, * [e-mail]
5
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
2) zwiększenie VAT naliczonego z tytułu podwyższenia ceny, na podstawie
faktury korygujÄ…cej wystawionej przez dostawcÄ™,
3) korektę odliczenia podatku naliczonego z podatku należnego, dokonaną
na podstawie decyzji administracyjnej,
4) VAT niepodlegający odliczeniu od zakupów związanych ze sprzedażą
zwolnioną i opodatkowaną, zaliczony do kosztów.
Po stronie Ma na koncie  Rozliczenie VAT naliczonego ewidencjonujesz:
1) zmniejszenie VAT naliczonego na podstawie faktur korygujÄ…cych wysta-
wionych przez sprzedawcÄ™,
2) kwotę podatku naliczonego zmniejszającą podatek należny pod datą
ostatniego dnia miesiÄ…ca,
3) kwotę naliczonego VAT od zakupów podlegających bezpośrednio zwrotowi
przez urząd skarbowy, pod datą złożenia wniosku.
Ewidencja księgowa:
1. Faktura dokumentująca zakup, od którego VAT nie podlega odliczeniu
(wartość brutto):
Wn konto  Rozliczenie zakupu ,
Ma konto  Rozrachunki z odbiorcami ,
a) dotyczy zakupu materiałów, towarów i usług
Wn konto  Koszty według rodzajów (chyba że materiały i towary są
magazynowane),
Ma konto  Rozliczenie VAT naliczonego ,
b) dotyczy zwiększenia wartości środków trwałych
Wn konto  Środki trwałe ,
Ma konto  Rozliczenie VAT naliczonego ,
c) dotyczy zwiększenia wartości inwestycji
Wn konto  Inwestycje ,
Ma konto  Rozliczenie VAT naliczonego .
2. Zakup usług obcych udokumentowany fakturą VAT:
a) VAT naliczony w fakturze
Wn konto  Rozliczenie VAT naliczonego ,
Ma konto  Rozliczenie zakupu ,
b) wartość brutto
Wn konto  Koszty według rodzajów ,
Ma konto  Rozliczenie zakupu ,
c) zobowiązanie wobec dostawcy (wartość brutto)
Wn konto  Rozliczenie zakupu ,
Ma konto  Rozrachunki z odbiorcami .
3. Faktura korygujÄ…ca zmniejszajÄ…ca podatek naliczony (zapis ujemny):
a) VAT naliczony z faktury
Wn konto  Rozliczenie VAT naliczonego ,
Ma konto  Rozliczenie zakupu ,
( 0 22 518 29 29, * [e-mail] www. rachunkowoscdlapraktykow.pl
6
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
b) wartość brutto
Wn konto  Rozliczenie zakupu ,
Ma konto  Rozrachunki z odbiorcami .
4. Faktura korygująca zwiększająca podatek naliczony:
a) VAT naliczony z faktury
Wn konto  Rozliczenie VAT naliczonego ,
Ma konto  Rozliczenie zakupu ,
b) wartość brutto
Wn konto  Rozliczenie zakupu ,
Ma konto  Rozrachunki z odbiorcami .
Rozliczenie VAT należnego  ewidencja księgowa
Po stronie Wn na koncie  Rozliczenie VAT należnego księgujesz:
n zmniejszenie podatku należnego wynikające z wystawionych faktur kory-
gujÄ…cych przez sprzedawcÄ™,
n przeniesienie VAT należnego pod datą ostatniego dnia miesiąca na pod-
stawie deklaracji VAT-7 na konto  Rozrachunki z urzędem skarbowym
z tytułu VAT .
Po stronie Ma na koncie  Rozliczenie VAT należnego księgujesz:
n kwoty VAT należnego, wynikające z faktur VAT wystawionych za sprzedane
towary, materiały, środki trwałe oraz za wykonane usługi,
n podatek należny wynikający z faktur wewnętrznych,
n podatek należny ustalony za pomocą kas rejestrujących,
n zwiększenie podatku należnego wynikającego z faktur korygujących.
Ewidencja księgowa:
1. Sprzedaż towarów, materiałów, wyrobów, usług:
a) wartość netto sprzedaży
Ma konto  Sprzedaż towarów (materiałów, wyrobów, usług),
b) VAT należny
Ma konto  Rozliczenie VAT należnego ,
c) wartość brutto
Wn konto  Rozrachunki z odbiorcami .
2. VAT należny od darowizn (na podstawie faktury wewnętrznej):
Wn konto  Pozostałe koszty operacyjne ,
Ma konto  Rozliczenie VAT należnego .
3. Faktura korygująca zmniejszająca podatek należny:
Wn konto  Rozliczenie VAT należnego ,
Ma konto  Rozrachunki z odbiorcami .
4. Faktura zwiększająca podatek należny:
Wn konto  Rozrachunki z odbiorcami ,
Ma konto  Rozliczenie VAT należnego .
www. rachunkowoscdlapraktykow.pl ( 0 22 518 29 29, * [e-mail]
7
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
Kwoty ujęte na kontach do rozliczenia w następnych okresach sprawozdawczych
nie mają odzwierciedlenia w rejestrach VAT w danym miesiącu. Konieczność
prowadzenia tych kont wynika głównie z przesłanek czasowych pomiędzy
momentem ujęcia przychodów ze sprzedaży zgodnie z prawem bilansowym
i datą powstania obowiązku podatkowego oraz momentem ujęcia operacji
zakupu do celów bilansowych i prawem do odliczenia VAT naliczonego.
W rachunkowości ekonomicznym efektem sprzedaży są przychody
netto ze sprzedaży.
Przez przychody netto ze sprzedaży operacyjnej rozumiesz wpływające na
wynik finansowy kwoty należne za sprzedane towary, materiały, produk-
ty, przy uwzględnieniu dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub
zmniejszeń, bez VAT oraz pozostałe przychody operacyjne, m.in. przychody
netto ze sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości
niematerialnych i prawnych.
W myśl art. 6 uor (zasada memoriałowa) przychody ze sprzedaży zaliczasz do
okresów sprawozdawczych, których one dotyczą, i ujmujesz w księgach ra-
chunkowych w dacie wydania lub wysłania towaru oraz wykonania usługi.
Dlatego też data powstania obowiązku podatkowego w VAT może być
inna niż data powstania przychodów do celów bilansowych.
Różnice czasowe dotyczą również zakupów towarów i usług. Do ksiąg ra-
chunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić każde zdarzenie,
które nastąpiło w tym okresie (art. 20 ust. 1 uor). A zatem data otrzymania
dokumentu, w tym przy zakupach rzeczowych składników i usług, nie ma
znaczenia.
Natomiast w VAT, w odniesieniu do podatku naliczonego, istnieje zasada,
w myśl której podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych ze
sprzedażą opodatkowaną, o czym stanowi art. 86 ustawy o VAT.
Aby jednak była możliwość obniżenia podatku należnego o kwotę podatku
naliczonego, musi zostać spełnionych wiele warunków, np.:
n obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony, nie wcześniej niż
w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument
odprawy celnej, i nie póz
niej niż w rozliczeniu za następny okres,
n obniżenie kwoty podatku należnego, wcześniej niż w okresie nabycia
prawa do rozporządzania towarem jak właściciel lub z chwilą wykonania
usługi,
n w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku
należnym u nabywcy, odpowiednio od importu usług lub wewnątrzwspólno-
( 0 22 518 29 29, * [e-mail] www. rachunkowoscdlapraktykow.pl
8
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
towego nabycia towarów bądz
od dostawy towarów, dla której podatnikiem
jest nabywca,
n w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności, jeżeli faktura
zawiera informację, jakiego okresu dotyczy, w zakresie czynności wymie-
nionych w ustawie, np. dostaw energii elektrycznej czy usług telekomuni-
kacyjnych.
Przykład 1
Dnia 8 stycznia 2008 r. otrzymano fakturę VAT z tytułu usługi wykonanej
w grudniu 2007 r., związanej ze sprzedażą opodatkowaną. Wartość netto
faktury wynosi 5.000 zł, VAT 22%.
Zapisy na kontach będą następujące:
1. Faktura VAT:
a) wartość netto  5.000 zł
Wn konto  Usługi obce ,
b) VAT naliczony  1.100 zł
Wn konto  Rozliczenie VAT naliczonego ,
c) wartość brutto  6.100 zł
Ma konto  Rozrachunki z dostawcami .
Kwota 1.100 zł, która stanowi saldo konta  Rozliczenie VAT naliczonego ,
nie jest ujęta w rejestrze zakupów w grudniu 2007 r., ponieważ prawo do
odliczenia przysługuje w styczniu lub w lutym 2008 r. Saldo końcowe należy
wykazać w aktywach bilansu w pozycji B.IV.  Krótkoterminowe rozliczenia
międzyokresowe .
Wprowadzenie do rejestru VAT w styczniu lub w lutym 2008 r. wymaga
dokonania przeksięgowania VAT oraz wprowadzenia do rejestru zakupu, co
należy ująć na kontach, następującym zapisem:
1. Przeksięgowanie VAT naliczonego  1.100 zł
Wn konto  VAT naliczony ,
Ma konto  Rozliczenie VAT naliczonego .
Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT  ewidencja księgowa
Po stronie Wn na koncie  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT
księgujesz:
n VAT naliczony podlegający odliczeniu od podatku należnego lub zwrotowi
przez urząd skarbowy od dokonanych zakupów,
n kwoty wydatkowane na zakup kasy rejestrującej, przysługujące do zwrotu,
n kwoty VAT przekazywane do urzędu skarbowego.
Po stronie Ma na koncie  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT
ewidencjonujesz:
www. rachunkowoscdlapraktykow.pl ( 0 22 518 29 29, * [e-mail]
9
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
n VAT należny według faktur VAT i faktur korygujących oraz raportów
z kasy fiskalnej, wystawionych w miesiącu, za który sporządza się dekla-
racjÄ™ VAT,
n VAT należny wynikający z faktur VAT wystawionych w poprzednim okresie
sprawozdawczym, co do którego obowiązek podatkowy powstał w okresie
bieżącym,
n kwoty VAT zwracane przez urzÄ…d skarbowy.
Zapisy operacji księgowych będą następujące:
1. Przeksięgowanie przy miesięcznym (kwartalnym) rozliczeniu z urzędem
skarbowym VAT naliczonego:
Wn konto  Rozrachunki z US z tytułu VAT ,
Ma konto  Rozliczenie VAT naliczonego .
2. Przeksięgowanie przy miesięcznym (kwartalnym) rozliczeniu z urzędem
skarbowym VAT należnego:
Wn konto  Rozliczenie VAT należnego ,
Ma konto  Rozrachunki z US z tytułu VAT .
3. Przeksięgowanie VAT do rozliczenia z urzędem skarbowym jako zobo-
wiązanie z tytułu VAT:
Wn konto  Rozrachunki z US z tytułu VAT ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT .
4. Przeksięgowanie VAT do rozliczenia z urzędem skarbowym jako należności
z tytułu VAT:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT ,
Ma konto  Rozrachunki z US z tytułu VAT .
Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych
Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych uregulowane
jest w updop. Rozrachunki te obejmują zobowiązania wyłącznie wobec urzę-
du skarbowego z tytułu podatku dochodowego od jednostek posiadających
osobowość prawną, np. spółek z o.o., spółek akcyjnych i spółek kapitałowych
w organizacji oraz podatkowych grup kapitałowych, spółdzielni i innych
posiadających osobowość prawną.
Do rozrachunków z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych zalicza
się w szczególności:
n zryczałtowany podatek dochodowy od wypłaconych dywidend,
n podatek dochodowy od osób prawnych ustalony od dochodu jednostki,
n podwyższenie lub obniżenie uprzednio ustalonego zobowiązania podat-
kowego,
n wpłaty z zysku spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych, jak
również
n odsetki za nieterminowe wpłaty zobowiązania z tytułu podatku dochodo-
wego od osób prawnych.
( 0 22 518 29 29, * [e-mail] www. rachunkowoscdlapraktykow.pl
10
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
Ewidencja księgowa rozrachunków z tytułu podatku dochodowego
Typowe zapisy księgowe w zakresie rozrachunków z tytułu podatku docho-
dowego od osób prawnych są następujące:
1. Zarachowanie podatku dochodowego od osiągniętego dochodu przez
jednostkę (zarówno w formie zaliczek, jak i kwoty wynikającej z zeznania
rocznego):
Wn konto  Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku
finansowego ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych).
2. Zryczałtowany podatek dochodowy od dywidendy wypłacanej przez
spółkę kapitałową:
a) w księgach rachunkowych spółki wypłacającej dywidendę:
Wn konto  Pozostałe rozrachunki ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych  dywidendy),
b) w księgach rachunkowych jednostki otrzymującej dywidendę:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy),
Ma konto  Pozostałe rozrachunki .
3. Zryczałtowany podatek dochodowy od zaliczki wypłaconej wspólnikom
na poczet dywidendy:
Wn konto  Pozostałe rozrachunki ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy).
4. Zmniejszenie uprzednio ustalonego zobowiązania z tytułu podatku do-
chodowego od osób prawnych:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych),
Ma konto  Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku
finansowego .
5. Podwyższenie uprzednio ustalonego zobowiązania z tytułu podatku do-
chodowego od osób prawnych:
Wn konto  Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku
finansowego ,
Ma  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki z tytułu
podatku dochodowego od osób prawnych).
6. Zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych doty-
czące lat ubiegłych (błąd podstawowy), wynikające z decyzji pokontrolnej
urzędu skarbowego:
www. rachunkowoscdlapraktykow.pl ( 0 22 518 29 29, * [e-mail]
11
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
Wn konto  Rozliczenie wyniku finansowego ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne .
7. Zwrot podatku dochodowego od osób prawnych za lata ubiegłe należny
jednostce, uznany za błąd podstawowy:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne ,
Ma konto  Rozliczenie wyniku finansowego .
8. Umorzenie zobowiÄ…zania podatkowego:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych),
Ma konto  Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku
finansowego .
9. Wpłata z zysku należna od spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw
państwowych:
Wn konto  Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku
finansowego ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu wpłaty z zysku).
10. Zapłata zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych
do urzędu skarbowego:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych),
Ma konto  Rachunek bieżący .
11. Odsetki za zwłokę spowodowane nieterminową zapłatą podatku docho-
dowego od osób prawnych:
Wn konto  Koszty finansowe ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu odsetek za nieterminową zapłatę podatku dochodowego od osób
prawnych).
Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych
Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych reguluje
updof.
Rozrachunki te obejmują zobowiązania wobec urzędu skarbowego z takich
tytułów, jak:
n od zaliczkowo potrącanego podatku dochodowego od wynagrodzeń pra-
cowników, którego jednostka jest płatnikiem,
n od dywidend wypłaconych wspólnikom spółek kapitałowych będących
osobami fizycznymi,
n w jednostkach prowadzonych przez osoby fizyczne we własnym imieniu i na
własny rachunek, spółkach cywilnych i spółkach osobowych, np. w spół-
( 0 22 518 29 29, * [e-mail] www. rachunkowoscdlapraktykow.pl
12
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
kach partnerskich, spółkach jawnych czy komandytowych, od osiągniętego
dochodu, jeśli rozliczenie z tego tytułu osób fizycznych oraz wspólników
ww. spółek będących osobami fizycznymi następuje w imieniu właściciela
za pośrednictwem jednostki.
Ewidencja księgowa podatku dochodowego od osób fizycznych
Podstawowe operacje związane z ewidencją księgową rozrachunków z tytułu
podatku dochodowego od osób fizycznych ujmowane są następująco:
1. Zaliczki na podatek dochodowy pracowników i osób niebędących pracowni-
kami z tytułu należnych im wynagrodzeń wypłacanych na podstawie umów
o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło i innych umów, ekwiwalentów za
urlop, odpraw emerytalnych:
Wn konto  Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych).
2. Wynagrodzenie płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych),
Ma konto  Pozostałe przychody operacyjne .
3. Podatek dochodowy odprowadzany za pośrednictwem jednostki w imieniu
właścicieli będących osobami fizycznymi:
Wn konto  Pozostałe rozrachunki (analitycznie: Imienne konto właściciela/
wspólnika),
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych).
4. Dodatkowa kwota podatku dochodowego na podstawie decyzji pokon-
trolnej urzędu skarbowego:
Wn konto  Pozostałe rozrachunki (analitycznie: imienne konto właściciela/
wspólnika),
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych).
5. Podatek dochodowy od dywidendy wypłacanej przez spółki kapitałowe
osobom fizycznym otrzymujÄ…cym dywidendÄ™:
a) pełna kwota dywidendy należnej:
Wn konto  Rozliczenie wyniku finansowego ,
Ma konto  Pozostałe rozrachunki ,
b) podatek dochodowy od dywidendy podlegajÄ…cy zarachowaniu na
uznanie urzędu skarbowego:
Wn konto  Pozostałe rozrachunki ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych  dywidenda),
www. rachunkowoscdlapraktykow.pl ( 0 22 518 29 29, * [e-mail]
13
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
c) wypłata dywidendy netto:
Wn konto  Pozostałe rozrachunki ,
Ma konto  Rachunek bieżący .
6. Zapłata zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób fizycz-
nych:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne ,
Ma konto  Rachunek bieżący .
7. Odsetki za zwłokę w związku z nieterminowym uregulowaniem zobowią-
zania z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych:
Wn konto  Koszty finansowe ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z tytułu odsetek za nieterminową zapłatę podatku dochodowego od osób
fizycznych).
Rozrachunki z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne
Przykładowe operacje związane z ewidencją rozrachunków z ZUS mogą być
następujące:
1. Składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe)
należne od pracowników:
Wn konto  Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z ZUS).
2. Składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe)
należne od pracodawcy:
Wn konto  Koszty według rodzajów lub konto zespołu 5 (analitycznie:
ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia),
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z ZUS).
3. Składki na ubezpieczenia zdrowotne:
Wn konto  Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń ,
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z ZUS).
4. Zasiłki (np. wychowawcze, chorobowe) wypłacane przez jednostkę pra-
cownikom w imieniu ZUS:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z ZUS),
Ma konto  Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń .
5. Składki płacone na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych:
( 0 22 518 29 29, * [e-mail] www. rachunkowoscdlapraktykow.pl
14
Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych
Wn konto  Koszty według rodzajów lub konto zespołu 5 (analitycznie:
ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia),
Ma konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z ZUS).
6. Wynagrodzenie płatnika składek za zadania związane z ustalaniem prawa
do świadczeń i ich wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia
chorobowego:
Wn konto  Rozrachunki publicznoprawne (analitycznie: rozrachunki
z ZUS),
Ma konto  Pozostałe przychody operacyjne .
Podstawa prawna:
 art. 6, art. 20 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości  tekst
jedn.: Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z póz
n. zm.,
 art. 86 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług  Dz.U.
nr 54, poz. 535 z póz
n. zm.
www. rachunkowoscdlapraktykow.pl ( 0 22 518 29 29, * [e-mail]
Autor:
Beata Piotrowska
specjalista w zakresie rachunkowości
Konsultant:
Stanisław Hońko
pracownik naukowy Instytutu Rachunkowości Uniwersytetu Szczecińskiego
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
ul. A
otewska 9a, 03-918 Warszawa
Redaktor naczelny:
Robert Sierant
Wydawca:
Sylwia Krawczyk
Kierownik Centrum Wyd.:
Ewa Marmurska-Karpińska
ISBN: 978-83-7572-783-8
Skład: J. Popowska, K. Kopeć, Warszawa
 Rozrachunki publicznoprawne w księgach rachunkowych chronione są prawem autorskim. Przedruk mate-
riałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na z
ródło.
W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych
w  Rozrachunkach publicznoprawnych w księgach rachunkowych wskazówek, przykładów informacji itp.
do konkretnych przypadków.
Centrum Obsługi Klienta
tel.: [phone]
)
e-mail: [e-mail]
:
Masz pytanie? Skontaktuj siÄ™ z nami:
[e-mail]
Teraz wystarczy 30 minut miesi
ðcznie!
W czasopi
ðmie  Rachunkowo
ðð dla Praktyków znajdziesz:
" konkretne informacje o najnowszych zmianach ze wskazaniem ich
konsekwencji dla Twojej pracy,
" praktyczne wskazówki, trafiajðce w istotð problemu, tylko to, czego
jako praktyk potrzebujesz!
" fachowe wyja
ðnienia problemów, jakie stwarzajð niejednoznaczne przepisy
i które pojawiajð sið w kaðdej firmie.
Tylko teraz najnowszy numer otrzymasz całkowicie za darmo!
Wejdð na www.rachunkowoscdlapraktykow.pl
BBP 512
www.rachunkowoscdlapraktykow.pl