10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO www.gazetapodatkowa.pl
Ujęcie w księgach zakupu
produktów rolnych od rolnika ryczałtowego
Udokumentowanie transakcji dostawy produktów od rolników ryczałtowych odbywa Sprzedaż produktów rolnych dokonywana przez rolników ryczałtowych zwolniona
się w sposób szczególny, przedstawiony w ustawie o VAT (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 jest z opodatkowania podatkiem VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy. Ponadto jeżeli
ze zm.). Fakturę potwierdzającą transakcję wystawia nabywca, którym może być wyłącz- nie zostanie wystawiona faktura VAT-RR, to jak wskazano wyżej rolnik traci prawo do
nie zarejestrowany podatnik VAT czynny. Faktura powinna być oznaczona jako  Faktura otrzymania zryczałtowanego zwrotu VAT, w związku z czym nie zachodzi przypadek
VAT RR i wystawiona w dwóch egzemplarzach, z których oryginał jest przekazywany wyłączający wystawienie dowodu zastępczego albowiem zakup nie jest opodatkowany
rolnikowi ryczałtowemu (dostawcy). Dane, jakie powinna zawierać ta faktura, określa podatkiem VAT. (& )
art. 116 ust. 2 ustawy o VAT. Są to m.in.: W przypadku zatem gdy rolnik ryczałtowy odmawia podania swoich danych, ewidencja
- imię i nazwisko lub nazwa albo nazwa skrócona dostawcy i nabywcy oraz ich adresy, księgowa zakupu produktów rolnych może wyglądać następująco:
- numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy, 1. Dowód zastępczy na zakup produktów rolnych:
- numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego toż- - Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
samość, data wydania tego dokumentu i nazwa organu, który wydał dokument, jeżeli - Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto imienne rolni-
rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną. ka).
Ponadto każda faktura powinna zawierać oświadczenie rolnika ryczałtowego w brzmie- 2. Pz  przyjęcie do magazynu:
niu:  Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów - Wn konto 33  Towary ,
i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług . W przy- - Ma konto 30  Rozliczenie zakupu .
padku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze oświadczenie może 3. KW  zapłata gotówką zobowiązania wobec rolnika:
być złożone tylko raz w okresie obowiązywania umowy  sporządza się je wówczas jako - Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto imienne rolnika),
osobny dokument (określa go art. 116 ust. 4 ustawy o VAT). - Ma konto 10  Kasa .
Kwota zryczałtowanego zwrotu wykazanego w fakturze VAT RR zwiększa u nabywcy
Dorota Przybyszewska
produktów rolnych kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano
zapłaty na rzecz rolnika ryczałtowanego, po spełnieniu warunków określonych w art. 116
ust. 6 ustawy o VAT, tj. jeżeli:
Podatkowa księga
1) nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2) zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego
przychodów i rozchodów
zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie póz
niej niż
14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę
z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
Udokumentowanie przekazania do używania
3) w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty zostaną podane numer i data wy-
samochodu, którego dowód zakupu zaginął
stawienia faktury potwierdzającej nabycie produktów rolnych.
W przypadku gdy operacja zakupu od rolnika ryczałtowego będzie prawidłowo
Prowadzę działalność gospodarczą i rozliczam się z podatku na pod-
udokumentowana i nabywca będzie miał prawo odliczenia kwoty podatku zryczałtowa-
stawie księgi podatkowej. Zakupiłem samochód w celu używania go
nego wykazanego w fakturze VAT RR, ewidencja zakupu produktów rolnych od rolnika
w działalności gospodarczej. Samochód ten wyremontowałem i zamie-
ryczałtowego może przebiegać zapisami:
rzam wprowadzić go do ewidencji środków trwałych. Okazało się jednak,
1. Faktura VAT RR na zakup produktów rolnych od rolnika ryczałtowego:
że zagubiłem dowód jego zakupu. Jak ustalić wartość początkową samo-
a) wartość netto (bez podatku VAT)
chodu i na podstawie jakiego dokumentu wprowadzić go do ewidencji?
- Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
Czy jego wyceny może dokonać rzeczoznawca?
b) podatek VAT podlegający odliczeniu
- Wn konto 22  VAT naliczony i jego rozliczenie (w analityce: VAT naliczony Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
przy zakupie produktów rolnych), nabytych w drodze kupna, uważa się cenę ich nabycia. Stanowi o tym art. 22g ust. 1
c) zobowiązanie ogółem ustawy o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Zatem co do zasady, zakupiony
- Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto imienne rolnika środek trwały należy wprowadzić do ewidencji środków trwałych w cenie nabycia, którą
ryczałtowego). jest cena zakupu wynikająca z dowodu zakupu powiększona m.in. o koszty związane
2. Pz  przyjęcie produktów rolnych do magazynu według cen zakupu netto (bez z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.
VAT): Z pytania wynika jednak, że podatnik zagubił dowód zakupu samochodu i ma prob-
- Wn konto 33  Towary , lem z ustaleniem wartości początkowej środka trwałego. W ustawie o pdof znajduje
- Ma konto 30  Rozliczenie zakupu . się przepis, który mówi, że jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych
3. WB  zapłata na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego: lub ich części nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji  wartość
- Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto imienne rolnika początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej
ryczałtowego), przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego
- Ma konto 13 0  Rachunek bieżący . rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji oraz stanu i stopnia
Jeżeli warunki uprawniające podatnika do zwiększenia VAT naliczonego o podatek ich zużycia (art. 22g ust. 8). Czy jednak przepis ten można zastosować w sytuacji
wykazany w fakturze VAT RR nie zostaną spełnione, podatek VAT zwiększy cenę nabycia opisanej w pytaniu?
zakupionych produktów rolnych (zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości  Dz. U. Na podobne pytanie odpowiedzi udzieliła Krajowa Informacja Podatkowa w Biulety-
z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.): nie Skarbowym Ministerstwa Finansów nr 3/2007. Według KIP podatnik ma możliwość
1. Faktura VAT RR  wartość brutto (łącznie z VAT): ustalenia wartości początkowej zakupionego środka trwałego na podstawie dokonanej
- Wn konto 30  Rozliczenie zakupu , przez siebie wyceny jedynie w sytuacji, gdy nie można ustalić ceny nabycia. Ma to
- Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto imienne rolnika miejsce wówczas, gdy podatnik, pomimo że dołożył należytej staranności, w wyniku
ryczałtowego). zaistnienia obiektywnych okoliczności nie jest w stanie ustalić tej ceny. Stąd art. 22g
2. Pz  przyjęcie produktów rolnych do magazynu według ceny zawierającej VAT ust. 8 ustawy o pdof nie będzie miał zastosowania w przypadku gdy podatnik zagubił
niepodlegający odliczeniu: dowód zakupu  w szczególności jeżeli od nabycia nie upłynął znaczny okres czasu.
- Wn konto 33  Towary , Co powinien zatem zrobić podatnik w przypadku zgubienia dowodu zakupu? Zgodnie
- Ma konto 30  Rozliczenie zakupu . z odpowiedzią udzieloną przez KIP:
3. WB lub KW  zapłata zobowiązania wobec rolnika ryczałtowego:  (& ) podatnik powinien przede wszystkim podjąć próbę uzyskania kopii zagubionego
- Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto imienne rolnika dokumentu od kontrahenta lub zwrócić się ze stosowną prośbą o wydanie kserokopii
ryczałtowego), dowodu zakupu do organów administracji rządowej (celnej  dokumenty przedłożone
- Ma konto 13 0  Rachunek bieżący lub konto 10  Kasa . przy zapłacie podatku akcyzowego) lub samorządowej (dokumenty przedłożone do
Może się także zdarzyć, że jednostka dokonująca zakupu produktów rolnych spot- rejestracji pojazdu). (& ) Dopiero w sytuacji gdyby podjęte czynności nie przyniosły
ka się z sytuacją, gdy rolnik odmawia podania swoich danych, które są niezbędne skutku (podatnik powinien posiadać dowody potwierdzające podjęte kroki, np. kopie
do sporządzenia faktury VAT RR. Udokumentowaniu operacji zakupu może wówczas stosownych wystąpień), możliwe jest ustalenie wartości początkowej na zasadach
służyć dowód zastępczy. W przypadku bowiem uzasadnionego braku możliwości uzyska- określonych w art. 22g ust. 8 updof (podatnik może w tym celu skorzystać m.in.
nia zewnętrznych obcych dowodów z
ródłowych, kierownik jednostki może zezwolić na z pomocy osób posiadających wiedzę fachową w tym zakresie). W takim przypadku
udokumentowanie operacji gospodarczej za pomocą księgowych dowodów zastępczych, podatnik uwzględnia cenę rynkową środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia
sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji. Nie może to jednak dotyczyć operacji roku poprzedzającego rok założenia ewidencji dla tego środka trwałego (tzn. roku
gospodarczych, których przedmiotem są zakupy opodatkowane podatkiem od towarów poprzedzającego ujęcie tego środka w ewidencji środków trwałych).
i usług oraz skup metali nieżelaznych od ludności. Stanowi o tym art. 20 ust. 4 ustawy W sytuacji opisanej w pytaniu podatnik powinien więc postarać się uzyskać kopię
o rachunkowości. zagubionego dowodu zakupu samochodu. Jeśli mu się to uda, wartość początkową
Potwierdza to pismo Pierwszego Urzędu Skarbowego w Radomiu z dnia 19 czerwca samochodu przyjmie na podstawie dowodu zakupu (umowy sprzedaży, faktury) oraz
2007 r., nr 1424/2140/4111/415/12/2007/MJ, w którym czytamy: dokumentów potwierdzających poniesione koszty remontu. Jeżeli mimo starań podat-
 (& ) W praktyce może zdarzyć się sytuacja przedstawiona we wniosku (rolnik nie chce nik nie uzyska kopii dowodu zakupu, wartość początkową może ustalić na podstawie
podać swoich danych, odmawia złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 116 ust. 3 cen rynkowych podobnych środków trwałych z grudnia ubiegłego roku. Przy czym
ustawy o podatku od towarów i usług, a ponadto nie posiada rachunku bankowego i żąda ustalenia tej wartości może dokonać samodzielnie, uwzględniając cenniki komisów
zapłaty gotówką, rezygnując ze zryczałtowanego zwrotu podatku VAT). Bez wyraz
nej zgody samochodowych lub zlecić to rzeczoznawcy.
rolnika ryczałtowego nabywca nie ma możliwości wystawienia faktury VAT-RR. Jeśli rolnik W obu przypadkach samochód podatnik może wprowadzić do ewidencji środków
nie poda nabywcy danych niezbędnych do jego prawidłowej identyfikacji oraz nie złoży trwałych na podstawie np. dowodu OT sporządzanego na okoliczność przyjęcia środka
wymaganego przepisami ustawy o podatku od towarów i usług oświadczenia, wystawienie trwałego do używania. W zależności od sposobu ustalenia ceny nabycia różne będą
faktury VAT-RR staje się niemożliwe. dokumenty służące ustaleniu jego wartości początkowej. Dokumenty te warto załączyć
W takim wypadku, z punktu widzenia podatku dochodowego od osób fizycznych, moż- do dowodu OT.
liwe jest dokumentowanie takiej transakcji dowodami zastępczymi wystawianymi przez Przypomnijmy, że podatnik jest obowiązany dokonać zapisów w ewidencji środków
nabywcę towarów. Wówczas jednak rolnik nie otrzymuje zryczałtowanego zwrotu podatku. trwałych najpóz
niej w miesiącu przekazania środków trwałych do używania.
Jeśli nabywca prowadzi księgi rachunkowe, to zastosowanie znajdzie art. 20 ust. 4 ustawy
Dorota Przybyszewska
z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (& ).
Gazeta Podatkowa nr 83 " 15.10.2007 r.