Ujęcie braków w księgach rachunkowych
Braki są to produkty gotowe, półprodukty i produkty w toku wykonane wadliwie, tj. takie, których jakość nie odpowiada ustalonym
standardom lub warunkom technicznym i które nie mogą być wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem albo wykorzystanie ich
wymaga uprzedniej naprawy.
PowstajÄ…ce w jednostce braki mo\
na podzielić:
1) ze względu na miejsce ujawnienia:
a) braki wewnętrzne, zwane równie\
brakami produkcyjnymi, ujawnione:
" podczas produkcji, przed przekazaniem wyprodukowanych wyrobów do wyodrębnionego organizacyjnie magazynu,
" podczas kontroli produktów pod względem jakościowym,
" w magazynie wyrobów gotowych, podczas składowania zapasów i przed ich sprzeda\
Ä…,
b) braki zewnętrzne, zwane równie\
brakami ujawnionymi poza produkcjÄ… lub brakami handlowymi, ujawnione przez
nabywców produktów i zgłoszone przez nich do producenta w wyniku reklamacji;
2) ze względu na stopień wadliwości:
a) braki nienaprawialne, które nie nadają się do naprawy i nie mogą być wykorzystane zgodnie z ich pierwotnym
przeznaczeniem albo koszty ich naprawy sÄ… tak du\
e, \
e naprawa staje się nieopłacalna i w związku z tym wycofuje się je
z obrotu, przekazujÄ…c do fizycznej likwidacji,
b) braki naprawialne, które dają się naprawić, a naprawa ich jest opłacalna i przywraca produktom ich pełną przydatność
i sprawność u\
ytkową oraz wartość handlową albo w wyniku naprawy produkt zalicza się do grupy produktów o ni\
szej
jakości (ni\
szego gatunku).
Braki produkcyjne ujawnione zarówno w fazie produkcji, jak te\
w magazynie wyrobów gotowych, powinny zostać potwierdzone
sporządzonym w tym celu protokołem, zawierającym dane określone w art. 21 ustawy o rachunkowości, a ponadto m.in.:
" opis przyczyn powstania braków,
" dowody wskazujące na odpowiedzialność pracowników - je\
eli to oni odpowiadają za powstanie braków,
" rodzaj i gatunek oraz inne dane identyfikujące produkty zakwalifikowane do braków,
" ich ilość, cenę jednostkową i wartość,
" kwalifikację ujawnionych braków do naprawialnych lub nienaprawialnych.
Podpis pod ww. protokołem składają osoby uprawnione do kontroli jakości produktów oraz osoby odpowiedzialne za powierzone im
mienie. Protokół ten, zaakceptowany przez kierownika jednostki lub uprawnione przez niego osoby, stanowi podstawę zapisów
księgowych.
Koszty braków zwiększają koszt sprzedanych produktów. Ewidencja księgowa ujawnionych braków mo\
e przebiegać w sposób
zaprezentowany na poni\
szych przykładach liczbowych.
Przykład nr 1
Braki ujawnione w fazie produkcji
Zało\
enia:
1. W Firmie "A" podczas kontroli jakości w toku produkcji stwierdzono, i\
150
szt. wyrobów, po koszcie wytworzenia 80 zł/szt. ma wady, z tego:
·ð 100 szt. zaliczono do braków naprawialnych:
(100 szt. x 80 zł/szt.) = 8.000 zł,
·ð 50 szt. zaliczono do braków nienaprawialnych:
(50 szt. x 80 zł/szt.) = 4.000 zł.
2. Braki nienaprawialne przeznaczono do złomowania. Odzyski ze złomowania
o wartości 2.000 zł przyjęto do magazynu.
3. Koszt naprawy braków naprawialnych wykonany przez jednostkę
we własnym zakresie wyniósł:
·ð wartość wymienionych części: 3.000 zÅ‚,
·ð wynagrodzenie pracowników zatrudnionych przy usuwaniu usterek: 2.000 zÅ‚.
4. Jednostka prowadzi ewidencję i rozliczanie kosztów zarówno według rodzajów
na kontach zespołu 4, jak i według funkcji na kontach zespołu 5 oraz sporządza
kalkulacyjny rachunek zysków i strat.
Dekretacja:
1. Przekazanie braków nienaprawialnych z produkcji do złomowania (na podstawie
protokołu likwidacyjnego) - wartość według kosztów wytworzenia:
4.000 zł
·ð Wn konto 50-7 "Koszty braków",
·ð Ma konto 50 "Koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci podstawowej - produkcyjnej".
2.Odzyski ze złomowania: 2.000 zł
·ð Wn konto 31 "MateriaÅ‚y",
·ð Ma konto 50-7 "Koszty braków".
3. Koszt naprawy uszkodzonych wyrobów:
a) wartość wymienionych części: 3.000 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów",
·ð Ma konto 31 "MateriaÅ‚y",
b) wynagrodzenie pracowników zatrudnionych przy usuwaniu usterek 2.000 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów",
·ð Ma konto 23 "Rozrachunki z pracownikami",
c) zaliczenie nakładów poniesionych na naprawę do kosztów braków
produkcyjnych - dla uproszczenia w Å‚Ä…cznej kwocie (poz. 3a + 3b):
(3.000 zł + 2.000 zł) = 5.000 zł
·ð Wn konto 50-7 "Koszty braków",
·ð Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów".
4. Zaliczenie straty na brakach do kosztów podstawowej
działalności operacyjnej - w wysokości salda Wn konta 50-7:
(4.000 zł - 2.000 zł + 5.000 zł) = 7.000 zł
·ð Wn konto 50 "Koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci podstawowej - produkcyjnej",
·ð Ma konto 50-7 "Koszty braków".
Księgowania:
Konto 23 "Rozrachunki z
pracownikami" Konto 31 "Materiały" Konto 40 "Koszty według rodzaju"
2.000 (3b 2) 2.000 3.000 (3a 3a) 3.000
3b) 2.000
Konto 50 "Koszty działalności
Konto 49 "Rozliczenie kosztów" podstawowej - produkcyjnej" Konto 50-7 "Koszty braków"
5.000 (3c 4) 7.000 4.000 (1 1) 4.000 2.000 (2
3c) 5.000 7.000 (4
9.000 9.000
Przykład nr 2
Braki ujawnione w wyniku reklamacji zgłoszonych przez nabywców
Zało\
enia:
1. W Spółce "Alfa" zajmującej się produkcją sprzętu AGD w wyniku reklamacji zgłoszonej
przez nabywców ujawniono usterki w 250 szt. sprzedanych wyrobów, których koszt
wytworzenia wynosił: 30 zł/szt. Ujawnione braki zakwalifikowano:
·ð 150 szt. do braków naprawialnych: 150 szt. x 30 zÅ‚/szt.) 4.500 zÅ‚,
·ð 100 szt. do braków nienaprawialnych: (100 szt. x 30 zÅ‚/szt.) = 3.000 zÅ‚.
2. Jednostka przyjęła w Zakładowym Planie Kont, \
e wyroby wadliwe, nadajÄ…ce siÄ™ do
naprawy, zwrócone przez nabywców w ramach reklamacji będą ujmowane w ewidencji
pozabilansowej na koncie 69 "Braki naprawialne" - do momentu naprawy.
3. Koszt naprawy braków naprawialnych przeprowadzonej we własnym zakresie wyniósł:
1.500 zł, w tym:
·ð wartość wymienionych części: 1.000 zÅ‚,
·ð wynagrodzenie pracowników zatrudnionych przy usuwaniu
usterek: 500 zł.
Naprawione wyroby zwrócono nabywcy.
4. W zamian za wyroby zakwalifikowane do braków nienaprawialnych spółka wydała nowe
produkty.
5. Braki nienaprawialne przeznaczono do złomowania - na podstawie
protokołu likwidacji. Odzyski ze złomowania przyjęto do magazynu
w kwocie: 2.500zł.
6. Jednostka prowadzi ewidencję i rozliczanie kosztów zarówno według rodzajów
na kontach zespołu 4, jak i według funkcji na kontach zespołu 5 oraz sporządza
kalkulacyjny rachunek zysków i strat.
Dekretacja:
1. Zwrot wyrobów gotowych od nabywców w związku z reklamacją (uznanych
za braki nienaprawialne) - według kosztu wytworzenia: (100 szt. x 30 zł/szt.) =
3.000 zł
·ð Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",
·ð Ma konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów".
2. Przekazanie braków nienaprawialnych do złomowania (na podstawie protokołu
likwidacyjnego) - wartość według kosztów wytworzenia: 3.000 zł
·ð Wn konto 50-7 "Koszty braków",
·ð Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty".
3. Odzyski ze złomowania: 2.500 zł
·ð Wn konto 31 "MateriaÅ‚y",
·ð Ma konto 50-7 "Koszty braków".
4. Wydanie nowego produktu w zamian za wybrakowany: 3.000 zł
·ð Wn konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów",
·ð Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty".
5. Ujęcie w ewidencji pozabilansowej wyrobów gotowych zwróconych przez
nabywcÄ™ w ramach reklamacji - do momentu wykonania naprawy (braki
naprawialne): 4.500 zł
 ·ð Wn konto 69 "Braki naprawialne".
6. Koszt naprawy uszkodzonych wyrobów we własnym zakresie:
a) wartość wymienionych części: 1.000 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów",
·ð Ma konto 31 "MateriaÅ‚y",
b) wynagrodzenie pracowników zatrudnionych przy usuwaniu usterek:
500 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów",
·ð Ma konto 23 "Rozrachunki z pracownikami",
c) zaliczenie nakładów poniesionych na naprawę do kosztów braków
produkcyjnych - dla uproszczenia w Å‚Ä…cznej kwocie (poz. 6a + 6b):
1.500 zł
·ð Wn konto 50-7 "Koszty braków",
·ð Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów".
7. Zaliczenie straty na brakach do kosztów podstawowej działalności operacyjnej
- w wysokości salda Wn konta 50-7:
(3.000 zł - 2.500 zł + 1.500 zł) = 2.000 zł
·ð Wn konto 50 "Koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci podstawowej - produkcyjnej",
·ð Ma konto 50-7 "Koszty braków".
8. Wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej braków naprawialnych
po zakończeniu naprawy: 4.500 zł
·ð Ma konto 69 "Braki naprawialne".
Księgowania:
Konto 23 "Rozrachunki Konto 40 "Koszty według
z pracownikami" Konto 31 "Materiały" rodzaju"
500 (6b 3) 2.500 1.000 (6a 6a) 1.000
6b) 500
Konto 50 "Koszty działalności
Konto 49 "Rozliczenie podstawowej - Konto 50-7 "Koszty
kosztów" produkcyjnej" braków"
1.500 (6c 7) 2.000 4.000 (1 2) 3.000 2.500 (3
6c) 1.500 2.000 (7
4.500 4.500
Konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" Konto 70-01 "Koszt sprzedanych produktów"
S.p.) X 3.000 (2 4) 3.000 3.000 (1
1) 3.000 3.000 (4
Ewidencja pozabilansowa
Konto 60 "Braki naprawialne"
5) 4.500 4.500 (8
4.500 4.500
Przykład nr 3
Braki naprawialne ujawnione w magazynie wyrobów gotowych
Zało\
enia:
1. W magazynie wyrobów gotowych Firmy "A" wykryto, i\
z 2.000 szt. wyrobów,
znajdujących się w magazynie, 500 szt. wyrobów o koszcie wytworzenia: 40 zł/szt. posiada
usterki, które uniemo\
liwiajÄ… wykorzystanie ich zgodnie z przeznaczeniem. Uznano, i\
sÄ… to
braki naprawialne.
2. Koszt naprawy uszkodzonych wyrobów we własnym zakresie wyniósł: 5.000 zł,
w tym:
·ð wartość wymienionych części: 3.000 zÅ‚,
·ð wynagrodzenie pracowników zatrudnionych przy usuwaniu usterek: 2.000 zÅ‚.
3. Materiały odzyskane w wyniku wymiany wadliwych części przyjęto na
magazyn w kwocie: 800 zł.
4. Jednostka prowadzi ewidencję i rozliczanie kosztów zarówno według rodzajów
na kontach zespołu 4, jak i według funkcji na kontach zespołu 5 oraz sporządza
kalkulacyjny rachunek zysków i strat.
Dekretacja:
1. Zakwalifikowanie wyrobów będących na stanie magazynowym do braków
produkcyjnych, na podstawie protokołu z kontroli jakości:
(500 szt. x 40 zł/szt.) = 20.000 zł
·ð Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (w analityce: Braki
produkcyjne),
·ð Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (w analityce: Produkty
gotowe w magazynie).
2. Przekazanie do naprawy wadliwych wyrobów gotowych, według kosztu
wytworzenia: 20.000 zł
·ð Wn konto 50 "Koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci podstawowej"
(w analityce: Braki produkcyjne),
·ð Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty".
3. Koszt naprawy uszkodzonych wyrobów we własnym zakresie:
a) wartość wymienionych części 3.000 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów",
·ð Ma konto 31 "MateriaÅ‚y",
b) wynagrodzenie pracowników zatrudnionych przy usuwaniu usterek: 2.000 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów",
·ð Ma konto 23 "Rozrachunki z pracownikami",
c) zaliczenie nakładów poniesionych na naprawę do kosztów braków
produkcyjnych - dla uproszczenia w łącznej kwocie (poz. 3a + 3b): 5.000 zł
·ð Wn konto 50-7 "Koszty braków",
·ð Ma konto 49 "Rozliczanie kosztów".
4. Przyjęcie materiałów z odzysku do magazynu: 800 zł
·ð Wn konto 31 "MateriaÅ‚y",
·ð Ma konto 50-7 "Koszty braków".
5. Zaliczenie straty na brakach do kosztów podstawowej działalności operacyjnej
- w wysokości salda Wn konta 50-7:
(5.000 zł - 800 zł) = 4.200 zł
·ð Wn konto 50 "Koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci podstawowej - produkcyjnej",
·ð Ma konto 50-7 "Koszty braków".
Księgowania:
Konto 23 "Rozrachunki
z pracownikami" Konto 31 "Materiały" Konto 40 "Koszty według rodzaju"
2.000 (3b S.p.) X 3.000 (3a 3a) 3.000
4) 800 3b) 2.000
Konto 50 "Koszty
Konto 49 "Rozliczenie działalności podstawowej -
kosztów" produkcyjnej" Konto 50-7 "Koszty braków"
5.000 (3c 2) 20.000 3c) 5.000 800 (4
5) 4.200 4.200 (5
5.000 5.000
Konto 60 "Produkty gotowe
Konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty (w analityce:
i półprodukty" (w analityce: Produkty gotowe
Braki produkcyjne) w magazynie)
1) 20.000 20.000 (2 S.p.) X 20.000 (1
20.000 20.000