2. Rak płaskonabłonkowy szyjki macicy

Czynniki ryzyka

- infekcja HPV 16, 18, 31, 33

- wczesne rozpoczęcie życia seksualnego

- częste zmiany partnerów

- infekcje wirusowe i bakteryjne

- palenie papierosów

- liczne porody

- zabiegi chirurgiczne na części pochwowej szyjki macicy

- poronienia

Rak płaskonabłonkowy stanowi 70 - 90% raków szyjki macicy. Szczyt zachorowań około 45 r.z. (10-15 lat po CIN). Występuje w strefie przejściowej, może być makroskopowo niewidoczny (szyjka beczkowata) lub egzofityczny. Przerzuty zależą od głębokości nacieku. Objawy:

- krwawienia

- dyspareunia

- upławy

- zaburzenia oddawania moczu

Nacieka układ moczowy, odbytnice, pochwę i trzon macicy. Przerzuty droga krwionośną (późno).

Z punktu widzenia patogenezy istnieją 2 postacie:

- dwufazowa (90%); najpierw faza rozrostu srodnablonkowego (7-10 lat) potem naciekanie

(w postaci mikroinwazji) i naciekanie zaawansowane

- jednofazowa; z komórek podstawnych metaplastycznego lub dojrzałego nabłonka

wielowarstwowego płaskiego. Ta postać od razu nacieka podścielisko.

Podtypy histologiczne inwazyjnego raka:

a) rak wielkokomorkowy rogowaciejący (carcinoma makrocellulare keratodes)

- mostki międzykomórkowe,

- perły rogowe,

- w cytoplazmie komórek nowotworowych ziarna keratohialiny,

- nieliczne mitozy,

- apoptoza,

- martwica,

- desmoplazja podścieliska,

- przewlekły odczyn zapalny

b) rak wielkokomorkowy nierogowaciejacy (carcinoma makrocellulare akeratodes)

- nacieka podścielisko nieregularnymi gniazdami lub sznurami komórek

- mniej wyraźne mostki miedzykomorkowe

- nie ma pereł rogowych

- więcej figur podziału mitotycznego

c) rak drobnokomorkowy (carcinoma mikrocellulare)

- małe komórki - skąpa cytoplazma - duży stosunek jądro:cytoplazma

- liczne mitozy

- cechy różnicowania płaskonabłonkowego prawie niedostrzegalne

- brak pereł rogowych i innych objawów rogowacenia

- ogniska martwicy

Stopień złośliwości zależy od tego czy rak jest dobrze, średnio czy nisko zróżnicowany biorąc pod uwagę 3 cechy: polimorfizm jąder, liczbę mitoz i stopień rogowacenia.

Rzadkie odmiany raka płaskonabłonkowego:

- lymphepithelioma like carcinoma

- carcinoma fusocellulare

- carcinoma verrucosum

Stadia zaawansowania kliniczno-patologicznego według FIGO:

I stopień - raki naciekające tylko szyjkę macicy

II stopień - rak naciekający poza szyjkę, ale nie naciekający dolnej 1/3 pochwy ani

ściany miednicy malej

III stopień - rak naciekający dolną 1/3 pochwy i ścianę miednicy malej

IV stopień - rak naciekający pęcherz moczowy, odbytnice(A) lub odlegle przerzuty(B)

---